 |  |  |
Η Παναγία Πορταΐτισσα δεν είναι απλό εκκλησιαστικό κειμήλιο για τους Αγιορείτες, αλλά η ζωντανή παρουσία της Θεοτόκου ανάμεσά τους. Το προσωνύμιο της Θεοτόκου οφείλεται στο ότι η ιερή εικόνα είναι τοποθετημένη στο παρεκκλήσι της μονής Ιβήρων, αριστερά της κεντρικής Πύλης.
Η αυστηρή έκφραση του προσώπου και η καθηλωτική ματιά της προκαλούν δέος. Σύμφωνα με την παράδοση είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά. Έχει ύψος 137 εκ. και πλάτος 94 εκ., ενώ μαζί με τ’ αναθήματα το βάρος της αγγίζει τα 96 κιλά.
Η ιστορία της θαυματουργής Πορταΐτισσας έχει αφετηρία στα χρόνια της εικονομαχίας. Επί αυτοκράτορα Θεόφιλου οι εικονομάχοι την ανακάλυψαν στο ιδιωτικό παρεκκλήσι που διατηρούσαν στη μικρασιατική Νίκαια ευσεβής γυναίκα και ο μοναχογιός της. Απείλησαν ότι αν δεν τους δώσει χρήματα – μιας και είχε την οικονομική επιφάνεια- θα τη σκοτώσουν. Εκείνη τους υποσχέθηκε ότι την επόμενη μέρα θα τους έδινε ό,τι ζητούσαν και το ίδιο βράδυ κατέβηκαν στην παραλία με το γιο της και αφού ασπάστηκαν την εικόνα την έριξαν στη θάλασσα. Έκπληκτοι διαπίστωσαν ότι η εικόνα προχωρούσε όρθια πάνω στα κύματα , προς τα δυτικά. Την ίδια κατεύθυνση ακολούθησε και ο γιος της γυναίκας που πήγε να μονάσει στο Άγιο Όρος.
Η εικόνα ήταν χαμένη για 170 χρόνια. Το 1004 καλόγεροι της Μονής Ιβήρων είδαν στη θάλασσα ένα φως. Περίεργοι μπήκαν στις βάρκες και πήγαν προς το φως, μέχρι που αποκαλύφθηκε μπροστά τους μια εικόνα. Όσο την πλησίαζαν τόσο η εικόνα απομακρυνόταν. Απογοητευμένοιεπέστρεψαν στη μονή όπου προσευχήθηκαν. Λίγες μέρες μετά, η Παναγία εμφανίστηκε στον ύπνο ενός ασκητή του Γαβριήλ και του έδωσε την εντολή αφού ειδοποιήσει τον ηγούμενο ότι θέλει να τους παραδώσει την εικόνα της, στη συνέχεια να κατέβει στην παραλία και να περπατήσει πάνω στα κύματα. Ο Γαβριήλ υπάκουσε και η εικόνα τον πλησίασε. Δοξολογώντας οι μοναχοί τη μετέφεραν στο καθολικό της Μονής Ιβήρων.
Όμως, η εικόνα με θαυματουργικό τρόπο μετακινούνταν στην πόρτα της Μονής. Αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές, μέχρι που ο Γαβριήλ άκουσε πάλι την Παναγία να του λέει: «Πες στον ηγούμενο, δεν ήρθα στο μοναστήρι για να με φυλάττε εσείς, αλλά ήρθα για ναγίνω εγώ φύλακας και φρουρός σας και σ’ αυτήν και στη μέλλουσα ζωή. Όσο βλέπετε την εικόνα μου στο μοναστήρι σας, δε θα λείψει απ’ το Όρος τούτο η χάρις και το έλεος του Υιού μου και Θεού». Τότε ο ηγούμενος έδωσε την εντολή να κτιστεί ειδικό παρεκκλήσι έξω από την πόρτα της Μονής και εκεί απέθεσαν την ιερή εικόνα.
Ένας θρύλος λέει πως όταν η εικόνα χαθεί θα είναι σημάδι ότι πλησιάζει η Δευτέρα Παρουσία. Σύμφωνα με την παράδοση, την περίοδο που η πειρατεία μάστιζε τη Μεσόγειο, η μονή Ιβήρων έγινε στόχος ενός Άραβα πειρατή. Ωστόσο, οι άντρες του δεν κατάφεραν να την λεηλατήσουν. Επέστρεψαν στο πλοίο και είπαν στον αρχηγό τους ότι τους εμπόδισε μια γυναίκα. Εκείνος, αδυνατώντας να τους πιστέψει, πήγε στη μονή για να δει τι συμβαίνει. Όταν έφτασε στην είσοδο και αντίκρισε την εικόνα της Παναγίας έβγαλε το ξίφος του και τη χτύπησε στο πρόσωπο. Το εικόνισμα άρχισε να αιμορραγεί, ενώ ακόμη και σήμερα διακρίνεται στην εικόνα το σημάδι που προκάλεσε ο πειρατής, ο οποίος συγκλονίστηκε από το θαύμα. Βαπτίστηκε χριστιανός και έγινε μοναχός. Του έδωσαν τ’ όνομα Δαμασκηνός, αλλά εκείνος επιζητώντας την ταπείνωση ζητούσε να τον αποκαλούν βάρβαρο. Έζησε όλη του τη ζωή μπροστά από την εικόνα της Παναγίας. Η εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο, όχι όμως με το βαπτιστικό του όνομα αλλά ως «άγιο Βάρβαρο». Γιορτάζει στις 15 Μάη.
Το 1651 η Μονή αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα. Την ίδια περίοδο η κόρη του τσάρου της Ρωσίας αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα παράλυσης στα πόδια της. Ένα βράδυ, η Παναγία εμφανίστηκε στ’ όνειρο του κοριτσιού και της υποσχέθηκε να τη θεραπεύσει, αρκεί ό τσάρος να έφερνε από τη μονή Ιβήρων την εικόνα της. Η νεαρή πριγκήπισσα μετέφερε στον πατέρα της όσα είδε στ’ όνειρο και εκείνος το ζήτησε από τους μοναχούς. Οι γέροντες φοβήθηκαν ότι δε θα έπαιρνα πίσω την εικόνα και έτσι έστειλαν με τιμητική συνοδεία ένα πιστό της αντίγραφο. Λαός και κλήρος έσπευσαν να υποδεχτούν τη σεπτή εικόνα. Όταν η πριγκίπισσα πληροφορήθηκε από τη μητέρα της την έλευσή της, κατέβηκε από το κρεβάτι όπου κείτονταν και περπάτησε με θαυματουργό τρόπο, για να πάει να την υποδεχθεί κι’ εκείνη. Ο τσάρος σ’ ένδειξη ευγνωμοσύνης παραχώρησε στη μονή Ιβήρων την κυριότητα του ναού του αγίου Νικολάου της πρωτεύουσας, σεβαστό ετήσιο εισόδημα και φορολογικές ατέλειες στη διακίνηση προΪόντων των μοναχών εντός της ρωσικής επικράτειας. Το μετόχι παρέμεινε στην κυριότητα της μονής Ιβήρων έως το 1932 καλύπτοντας τις οικονομικές της ανάγκες.
Σύμφωνα με την παράδοση, ένας φτωχός εργάτης χτύπησε κάποιο μεσημέρι την πύλη της μονής Ιβήρων και ζήτησε λίγο ψωμί. Άγνωστο για ποιο λόγο ο πορτάρης της μονής δεν του έδωσε και εκέινος πικραμένος και νηστικός συνέχισε το δρόμο του προς τις Καρυές. Όταν σταμάτησε να δροσιστεί σ’ ένα δέντρο, εμφανίστηκε μια γυναίκα μ’ ένα βρέφος στην αγκαλιά που τον ρώτησε αν του συμβαίνει κάτι. Ο εργάτης της απάντησε ότι είναι καλά, αλλά της ανέφερε το περιστατικό της μονής Ιβήρων που τον γέμισε απογοήτευση. Τότε η γυναίκα του απάντησε ότι δεν πρέπει να τα βάζει με το θυρωρό της μονής γιατί η ίδια είναι θυρωρός της. Μάλιστα του είπε να επιστρέψει στη μονή και να ζητήσει ψωμί εκ μέρους της. Κι’ αν δε του δώσουν να τους πληρώσει με τα τρία φλουριά που του έβαλε στο χέρι. Ο εργάτης επέστρεψε στη μονή και δείχνοντας τα χρήματα, μετέφερε τη συζήτηση που είχε με τη γυναίκα και ζήτησε και πάλι ψωμί. Ο μοναχός βλέποντας τα σπάνια νομίσματα, κατάλβε ότι πρόκειται για θαύμα και κάλεσε αμέσως και τους υπόλοιπους αδελφούς. Διαπίστωσαν ότι τα νομίσματα ήταν αφιερωμένα στη θαυματουργή εικόνα και κατάλαβαν ότι η Παναγία βλέποντας την ανάγη του φτωχού θέλησε να του τα δώσει. Οι μοναχοί μ’ ευλάβεια τα επανέφεραν στην ιερή εικόνα και έκτοτε η φιλοξενία της Ιεράς Μονής είναι ξακουστή.
*Ιωάννα Κρητσωτάκη – Δρακωνάκη, θεολόγος, πιστοποιημένη εκπαιδευτικός στη «Διαπολιτισμική και Συμπεριληπτική Εκπαίδευση» από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια ΕΚΠΑ με ειδίκευση στη «Σχολική Θρησκευτική Αγωγή».
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
