27 Αυγούστου 1922: Η Καταστροφή της Σμύρνης – Η χειρότερη σελίδα της Νεοτέρας Ελλάδος
 |  |  |
Στις 14 Αυγούστου του 1922, το μέτωπο άρχισε να καταρρέει και η ελληνική αμυντική γραμμή έσπασε. Ο Ελληνικός Στρατός άρχισε να υποχωρεί και να εγκαταλείπει την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας με κατεύθυνση τη Σμύρνη. Στην πορεία αυτή, έκαψε τουρκικά χωριά και ανατίναξε σημεία ζωτικής σημασίας όπως γέφυρες, αποθήκες, σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμούς ανεφοδιασμού.
Στις 19 Αυγούστου, ο Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης με εμπιστευτική εγκύκλιο διέταξε τους δημόσιους υπαλλήλους να είναι έτοιμοι προς αναχώρηση. Συγχρόνως, οι ξένοι πρόξενοι συντόνισαν τις ενέργειες για την άμεση έξοδο των αλλοδαπών υπηκόων από τη Σμύρνη. Στις 26 Αυγούστου 1922, η Ελληνική Κυβέρνηση διέταξε την ταπεινωτική εκκένωση ολόκληρης της Μικράς Ασίας. Την ίδια μέρα, η Ανώτερη Γενική Στρατιωτική Διοίκηση, το Φρουραρχείο και οι τελευταίοι αξιωματικοί και στρατιώτες του Ελληνικού Στρατού επιβιβάσθηκαν στα ατμόπλοια ”Βυζάντιον” και ”Κύκνος” με προορισμό τον Πειραιά. Για τελευταία φορά ακούστηκε ο Εθνικός Υμνος και στην προκυμαία το πλήθος ξέσπασε σε λυγμούς. Ο Ύπατος Αρμοστής Στεργιάδης επιβιβάστηκε στο βρετανικό θωρηκτό ”Iron Duke” και πηγε στη Νίκαια της Γαλλίας όπου και πέθανε το 1950 χωρις να τόλμησει να επισκεφθεί την Ελλάδα λόγω της εγκληματικής ανευθυνότητάς του που καταδίκασε τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.
Το πρωί της 27ης Αυγούστου τα πρώτα τουρκικά στρατεύματα ιππικού εισήλθαν στη Σμύρνη. Μερικές ώρες αργότερα έφτασε και τουρκικό πεζικό. Όλο το πρωί τα τουρκικά στρατεύματα παρέλαυναν στην πόλη αλλα γύρω στις 15.00 εκείνου του μαυρου Σαββάτου, άρχισαν τις λεηλασίες, τους βιασμούς και τους φόνους, που δεν είναι δυνατό να περιγραφούν με λέξεις. Ο στρατηγός Νουρεντίν Πασάς διορίσθηκε ως στρατιωτικός διοικητής της Σμύρνης. Έστειλε στη Μητρόπολη της Αγίας Φωτεινής και ζήτησε από τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο να τον επισκεφτεί. Λίγο πιο πριν Γάλλοι στρατιώτες πήγαν να τον συνοδεύσουν στο Γαλλικό Προξενείο όπου θα έβρισκε άσυλο. Ο Χρυσόστομος απέρριψε την πρόταση δηλώνοντας πως οφείλει να παραμείνει στο πλευρό του ποιμνίου του.
Οι Τούρκοι τον οδήγησαν στην πλατεία Διοικητηρίου μαζί με δύο άλλους επιφανείς Έλληνες της πόλης, τον Γεώργιο Κλιμάνογλου και τον Νικόλαο Τσουρουκτσόγλου που εκτελέστηκαν άμεσα. Ο τούρκος στρατηγός παρέδωσε τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο σε όχλο 1.500 Τούρκων δείχνοντας τον και λέγοντάς τους, ”Αν σας έκανε καλό, να του το ανταποδώσετε. Αν κακό σας έκανε, κάντε του και σεις κακό! Εγώ σας παραδίδω τον χιρσίζ ντομούζ (κλεφτογούρουνο)”. Οι Τούρκοι άρχισαν να τον πλακώνουν με λοστούς και ξύλα. Του ξερίζωσαν τη γενειάδα και τον οδήγησαν μέχρι τον τουρκικό μαχαλά όπου τον μαχαίρωσαν, του έκοψαν τη μύτη και τα αυτιά, του έβγαλαν τα μάτια και τον αποτελείωσαν με δύο σφαίρες στο κεφάλι. Το 1992, ανακηρύχτηκε ο Χρυσόστομος, Άγιος. Εορτάζεται και τιμάται στις 27 Αυγούστου.
Στην πόλη της Σμύρνης, οι σφαγές ξεκίνησαν από την αρμένικη συνοικία του Αγίου Στεφάνου. Οι Τούρκοι στρατιώτες απέκλεισαν όλες τις εξόδους της συνοικίας. Οι συγκλονιστικότερες στιγμές της τραγωδίας εκτυλίχθηκαν στον καθεδρικό ναό του Αγίου Στεφάνου, όπου είχαν καταφύγει περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι. Οι Τούρκοι απαίτησαν την παράδοση τους αλλα οι Αρμένιοι, γνωρίζοντας, τι τους περίμενε, αρνήθηκαν. Οι Τούρκοι αφου βομβαρδισαν τον ναο εισέβαλαν στον περίβολο κατασφάζοντας και εκτελώντας. Όσοι επέζησαν, οδηγούντο, ανά 100 άτομα, στην πλατεία Διοικητηρίου και εκτελούντο εν ψυχρώ από τα τουρκικά εκτελεστικά αποσπάσματα. Τα βάσανα των χριστιανών πολιτών δεν είχαν τελειωμό. Όλη η Σμύρνη καλύφθηκε από τις στριγκλιές και τα ουρλιαχτά των γυναικών που βιάσθηκαν, ακέφαλα βρέφη στους δρόμους, ολόκληρες οικογένειες εκτελέσθηκαν εν ψυχρώ ενώ από τη μανία των Τούρκων δεν γλίτωσαν ούτε οι Ευρωπαίες νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού και οι καθολικοί ιερωμένοι που σφαγιάσθηκαν. Πρωτοστατούν οι τσετες και ακολουθεί με αγριότητα ο τακτικός στρατός του Κεμάλ.
Εκτέλεσαν όσους έβρισκαν μπροστά τους και έκαναν πλιάτσικο στα σπίτια και άρπαζαν χρυσαφικά και τιμαλφή. Έκοβαν τα δάχτυλα ή τα αφτιά για να πάρουν δαχτυλίδια και σκουλαρίκια. Την ώρα που η φωτιά κατέστρεφε σπίτια και περιουσίες, οι Τούρκοι σκότωναν, κακοποιούσαν και εξευτέλιζαν με κάθε τρόπο τους Έλληνες και τους Αρμένιους. Όσοι κατάφερναν να γλιτώσουν από τα χέρια των διωκτών, έτρεχαν στο λιμάνι κι εγκατέλειπαν την πόλη. Πολλοί έπεφταν ακόμα και στη θάλασσα για να σωθούν. Ο απολογισμός ήταν τραγικός.
Οι φωτιές ξεκίνησαν από την αρμένικη συνοικία και εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη Σμύρνη. Τούρκοι στρατιώτες ξεχύθηκαν στα σοκάκια της Σμύρνης κρατώντας δοχεία με πετρέλαιο και κηροζίνη, λούζοντας τα σπίτια, τις εκκλησίες και τους καθολικούς ναούς. Από τις 46 ορθόδοξες εκκλησίες σώθηκαν οι τρεις. Ο τακτικός Τουρκικός Στρατός έβαλε σε πολλά σημεία φωτιά, που την τροφοδοτούσαν με εμπρηστικές βόμβες που έριχναν ασταμάτητα μέσα στις φλόγες. Οι εμπρησμοί κατέστρεψαν τα 3/5 της έκτασης της Σμύρνης αφήνοντας άθικτη την τουρκική και την εβραϊκή συνοικία. Η επίσημη τουρκική ιστορία παρουσιάζει τις φωτιές ως έργο των ίδιων των Αρμενίων και Ελλήνων.
Στην καταστροφή σημαντικός ήταν και ο ρόλος των συμμαχικών δυνάμεων, οι οποίες έμειναν προκλητικά αμέτοχες. Όλος ο στόλος των Μεγάλων Δυνάμεων στο λιμάνι της Σμύρνης καθώς και τα στρατιωτικά τους αγήματα παρέμειναν ουδέτερα ενώ με μερικούς κανονιοβολισμούς θα μπορούσαν θα θέσουν τέρμα στην σφαγή χιλιάδων άμαχων. Οφείλουμε όμως να αναφέρουμε τον Αμερικανό πάστορα Έιζα Τζένιγκς που έσωσε την ζωή χιλιάδων Ελλήνων. Όταν η ίδια η Ελληνική Κυβέρνηση παρακολουθούσε αμέτοχη και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι μας είχαν ήδη δώσει τα χέρια με τους Τούρκους ο Πάστορας Τζενιγκς βλέποντας πως δεν θα ερχόταν βοήθεια από πουθενά έδρασε μόνος του.
Χωρίς να έχει διπλωματική εμπειρία, κατάφερε να κλείσει συμφωνία με τον Κεμάλ να επιτρέψει την διάσωση Ελλήνων προσφύγων. Ο Κεμάλ του έδωσε μόλις 11 ημέρες για να σώσει 250.000 Έλληνες αλλά απαγόρευσε την διάσωση ανδρών ηλικίας 17-45. Επιπλέον απαγόρευσε σε όλα τα πλοία να φέρουν ελληνική σημαία επειδή θεωρούσε ότι κάτι τέτοιο θα αποθάρρυνε τους στρατιώτες του. Οι Αρμένιοι και οι Έλληνες άντρες από 15 μέχρι και 45 ετών οδηγήθηκαν στα τάγματα εργασίας “Aμελέ ταμπουρού” που βρήκαν τραγικό θάνατο από την εξουθενωτική εργασία και τις ταλαιπωρίες. Περίπου 160.000 άντρες δεν γύρισαν ποτέ.
Ο σφαγέας Κεμάλ Ατατούρκ θα μπορούσε να καταλάβει τη Σμύρνη ειρηνικά, χωρίς υπάρξουν βιασμοί, λεηλασίες, φόνοι και φωτιές. Απλώς με μια τυπική τελετή παράδοσης της εξουσίας. Έτσι θα είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού της Σμύρνης και η πόλη θα διατηρούσε τον δυναμισμό και τον πλουραλισμό της.
Οι Τούρκοι εορτάζουν την 9η Σεπτεμβρίου ως ημέρα απελευθέρωσης της Σμύρνης και επικράτησης του Αγώνα Ανεξαρτησίας. Ωστόσο, υπάρχουν δημοσιογράφοι, διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί στην Τουρκία που χαρακτηρίζουν τα γεγονότα της Σμύρνης και του Αϊβαλί ως μεγάλη ντροπή. Πρόκειται για προσωπικότητες όπως ο Αϊχάν Ακτάρ (Ayhan Aktar) και ο Ουμούτ Οζκιριμλί (Umut Özkırımlı) που αποστρέφονται τον εθνικιστικό κεμαλισμό και μάχονται για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.
- Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Κρήτη, την Ελλάδα και όλο τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, με εγκυρότητα και αξιοπιστία, στο cna.gr
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Facebook
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Twitter
- Ακολουθήστε το cna.gr στο YouTube
- Ακολουθήστε το cna.gr στο Instagram
