Αυτοί είναι οι κατώτατοι μισθοί στην Ευρωπαϊκή Ενωση

Οι κατώτατοι εθνικοί μισθοί συνήθως ισχύουν για όλους τους εργαζομένους, ή τουλάχιστον για τη μεγάλη πλειονότητα των εργαζομένων της χώρας. Επιβάλλονται από τη νομοθεσία, συχνά έπειτα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, ή απευθείας μέσω εθνικής διακλαδικής συμφωνίας.

Οι κατώτατοι μισθοί εκφράζονται, γενικά, ως μηνιαίοι μισθοί για ακαθάριστες αποδοχές, δηλαδή πριν από την παρακράτηση του φόρου εισοδήματος και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης που καταβάλλονται από τον εργαζόμενο· τα εν λόγω παρακρατούμενα ποσά διαφέρουν από χώρα σε χώρα.

Οι εθνικοί κατώτατοι μισθοί δημοσιεύονται από την Eurostat δύο φορές το έτος. Αντικατοπτρίζουν την κατάσταση την 1η Ιανουαρίου και την 1η Ιουλίου κάθε έτους. Συνεπώς, τροποποιήσεις των κατώτατων μισθών που εφαρμόζονται ανάμεσα στις δύο αυτές ημερομηνίες εμφανίζονται στην επόμενη εξαμηνιαία έκδοση στοιχείων.

Κύρια στατιστικά στοιχεία

Διακύμανση των εθνικών κατώτατων μισθών

Οι κατώτατοι μισθοί στα κράτη μέλη της ΕΕ κυμαίνονταν από 215 ευρώ έως 1.923 ευρώ τον μήνα, τον Ιανουάριο του 2016 Τον Ιανουάριο του 2016, 22 από τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ (Δανία, Ιταλία, Κύπρος, Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία αποτελούσαν εξαίρεση) διέθεταν εθνικούς κατώτατους μισθούς.

Την 1η Ιανουαρίου 2016, οι μηνιαίοι κατώτατοι μισθοί διέφεραν σημαντικά και κυμαίνονταν από 215 ευρώ στη Βουλγαρία έως 1.923 ευρώ στο Λουξεμβούργο. Εθνικοί κατώτατοι μισθοί υπήρχαν επίσης στις ακόλουθες υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ χώρες: Αλβανία, Μαυροβούνιο, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Σερβία και Τουρκία.

Οι χώρες χωρίζονται σε τρεις ομάδες, με βάση το επίπεδο των κατώτατων μισθών. Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει χώρες των οποίων οι κατώτατοι μισθοί ήταν χαμηλότεροι από 500 ευρώ το μήνα: αποτελείται από τέσσερεις χώρες (Αλβανία, Μαυροβούνιο, πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και Σερβία) και δέκα κράτη μέλη της ΕΕ (Βουλγαρία, Ρουμανία, Λιθουανία, Ουγγαρία,Τσεχική Δημοκρατία, Λετονία, Σλοβακία, Κροατία, Εσθονία και Πολωνία).

Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει πέντε κράτη μέλη της ΕΕ (Πορτογαλία, Ελλάδα, Μάλτα, Ισπανία και Σλοβενία) και την Τουρκία, καθεμία με ενδιάμεσο επίπεδο κατώτατων μισθών, που ορίζονται για τους σκοπούς αυτού του άρθρου από 500 έως 1.000 ευρώ μηνιαίως (να σημειωθεί ότι και στα πέντε εν λόγω κράτη μέλη ο ελάχιστος μισθός ήταν στην πράξη χαμηλότερος από 800 EUR το μήνα.)

Η τρίτη και τελευταία ομάδα περιλαμβάνει επτά κράτη μέλη της ΕΕ (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιρλανδία και Λουξεμβούργο) όπου οι εθνικοί κατώτατοι μισθοί είναι ίσοι με ή ανώτεροι από 1.000 ευρώ μηνιαίως (η ομάδα αυτή περιλαμβάνει επίσης τις Ηνωμένες Πολιτείες.)

Πρέπει να σημειωθεί ότι για τα κράτη μέλη της ΕΕ που είναι εκτός της ευρωζώνης και διαθέτουν κατώτατους μισθούς (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Κροατία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο), καθώς και για την Αλβανία, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Σερβία την Τουρκία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα επίπεδα και η κατάταξη των κατώτατων μισθών σε τιμές ευρώ εξαρτώνται από τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Κατώτατοι μισθοί εκφρασμένοι σε μονάδες αγοραστικής δύναμης

Οι διαφορές μεταξύ των χωρών όσον αφορά το επίπεδο των κατώτατων μισθών είναι σημαντικά μικρότερες αν συνεκτιμηθούν οι διαφορές στα επίπεδα τιμών.

Όπως είναι αναμενόμενο, η αναπροσαρμογή με βάση τις διαφορές στα επίπεδα τιμών μειώνει τη διακύμανση μεταξύ των χωρών. Οι χώρες της πρώτης ομάδας, που έχουν σχετικά χαμηλότερους κατώτατους μισθούς σε ευρώ, έχουν επίσης χαμηλότερα επίπεδα τιμών και, συνεπώς, σχετικά υψηλότερους κατώτατους μισθούς όταν αυτοί εκφράζονται σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΜΑΔ).

Από την άλλη πλευρά, οι χώρες της τρίτης ομάδας, που έχουν σχετικά υψηλότερους κατώτατους μισθούς σε ευρώ, τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα τιμών, και οι κατώτατοι μισθοί τους σε ΜΑΔ είναι συχνά σχετικά χαμηλότεροι. Αυτή η προσαρμογή για τα επίπεδα τιμών έχει ως αποτέλεσμα την εν μέρει εξομάλυνση των διακριτών διαφορών που εντοπίζονται μεταξύ των τριών διαφορετικών ομάδων χωρών όταν η κατάταξή των κατώτατων μισθών γίνεται με βάση το ευρώ.

Οι διαφορές στα ποσοστά κατώτατων μισθών μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ μειώθηκαν επίσης από 1:9 σε όρους ευρώ σε 1:4, σε όρους ΜΑΔ. Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, οι μηνιαίοι κατώτατοι μισθοί κυμαίνονταν από 445 ΜΑΔ στη Ρουμανία έως 1.597 ΜΑΔ στο Λουξεμβούργο.

Εκτός από τη μείωση του εύρους ανάμεσα στους υψηλότερους και χαμηλότερους κατώτατους μισθούς, η μετατροπή από ευρώ σε ΜΑΔ αλλάζει και τη σειρά κατάταξης των χωρών.

Οι κύριες διαφορές ανάμεσα στους κατώτατους μισθούς σε όρους ευρώ και σε όρους ΜΑΔ παρατηρήθηκαν στην Ουγγαρία, τη Γερμανία, την Τουρκία, την Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Εσθονία, τη Λετονία, το Βέλγιο, την Γαλλία, την Ισπανία την Πορτογαλία, την Ρουμανία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας – καθεμιά από τις χώρες αυτές μετακινήθηκε στην κατάταξη κατά δύο, τουλάχιστον θέσεις.

Η Ελλάδα, η Λιθουανία και η Πολωνία μετατοπίστηκαν κατά μία θέση. Στις εξαιρέσεις περιλαμβάνονται το Μαυροβούνιο (στοιχεία Ιουλίου 2015), η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Λετονία, η Σλοβακία, η Κροατία, η Εσθονία και η Πολωνία, οι οποίες μετακινήθηκαν από την πρώτη ομάδα (σχετικά χαμηλών κατώτατων μισθών) στην δεύτερη ομάδα (μέσο επίπεδο κατώτατων μισθών).

Επίπεδα των κατώτατων μισθών σε σχέση με τις μέσες ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές

Το 2014 το επίπεδο των ακαθάριστων κατώτατων μισθών κυμαινόταν στα κράτη μέλη της ΕΕ από 33 % έως μόλις πάνω από 50 % των μέσων ακαθάριστων μηνιαίων αποδοχών για όσους εργάζονταν στη βιομηχανία, τις κατασκευές ή τις υπηρεσίες (εξαιρουμένων των δραστηριοτήτων των νοικοκυριών ως εργοδοτών και των εξωεδαφικών οργανισμών και φορέων) όπως καλύπτονται από τη NACE.

Το υψηλότερο επίπεδο κατώτατων μισθών σε σχέση με τις μέσες ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές σημειώθηκε στην Σλοβενία (51,3 %), την Ελλάδα (50.1 %, 2011) και την Τουρκία (50,0 %, 2010). Στο χαμηλότερο άκρο της κλίμακας βρίσκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες (στοιχεία 2013), η Τσεχική Δημοκρατία και η Ισπανία, οι οποίες αναφέρουν κατώτατους μισθούς κάτω του 35 % των μέσων ακαθάριστων μηνιαίων αποδοχών.

Ποσοστό των ατόμων που λαμβάνουν τον κατώτατο μισθό

Το ποσοστό των εργαζομένων που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό μπορεί να διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Συνδυάζοντας τα μικροστοιχεία από την τελευταία τετραετή έρευνα για τη διάρθρωση των αποδοχών (SES) με το επίπεδο των κατώτατων μισθών που ίσχυαν εκείνη τη χρονική στιγμή (Οκτώβριος 2010 για την τελευταία SES), μπορεί να γίνει μια εκτίμηση.

Για λόγους συγκρισιμότητας, το πεδίο περιορίστηκε σε εργαζομένους πλήρους απασχόλησης και ηλικίας 21 ετών και άνω, οι οποίοι εργάζονται σε επιχειρήσεις με τουλάχιστον 10 εργαζομένους, με εξαίρεση τον τομέα της δημόσιας διοίκησης, της άμυνας και της υποχρεωτικής κοινωνικής ασφάλισης (NACE αναθ. 2 Section O).

Επιπλέον, από τις μηνιαίες αποδοχές που υπολογίστηκαν από την έκδοση της SES για το 2010 εξαιρέθηκαν οι αποδοχές από υπερωρίες και βάρδιες. Tο ποσοστό των εργαζομένων που αμείβονται με λιγότερο από το 105 % του εθνικού κατώτατου μισθού υπερέβαινε το 9,0 % σε οκτώ κράτη μέλη, και συγκεκριμένα: στη Σλοβενία (19,2 %), τη Λιθουανία (13,7 %), τη Λετονία (11,8 %), το Λουξεμβούργο (10,2 %), την Πολωνία (9,9 %), τη Γαλλία, την Ιρλανδία και την Κροατία (9,2 %).

Στην Ισπανία καταγράφεται το χαμηλότερο ποσοστό εργαζομένων (0,2 %) των οποίων οι αποδοχές είναι μικρότερες από το 105 % του κατώτατου εθνικού μισθού, ενώ στα υπόλοιπα 11 κράτη μέλη το ποσοστό των εργαζομένων που αμείβονται λιγότερο από το ποσό αυτό κυμαινόταν από 2,0 % έως 4,7%.