Τι αλλάζει για τα πέντε μεγάλα δημόσια μουσεία της χώρας

Αλλαγή στο καθεστώς λειτουργίας των πέντε μεγαλύτερων δημόσιων μουσείων της χώρας, που ίσχυε εδώ πολλές δεκαετίες, επιφέρει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που κατατέθηκε στη Βουλή και έχει προγραμματιστεί να συζητηθεί και να τεθεί προς ψήφιση στις 13 Φεβρουαρίου.

Σύμφωνα με αυτό, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου δεν θα αποτελούν πλέον ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού, αλλά θα μετατραπούν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), όπως είναι και το Μουσείο της Ακρόπολης.

Τι σημαίνει όμως επί της ουσίας αυτή η μετατροπή, ποιες είναι οι βασικές τροποποιήσεις που θα επιφέρει στη λειτουργία των μεγαλύτερων δημόσιων ελληνικών μουσείων και στους εργαζομένους του και γιατί ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και τα τα σωματεία εργαζομένων αλλά και επιστημόνων αντιδρούν έντονα;

Τα βασικά σημεία του σχεδίου νόμου

Το νέο σχέδιο νόμου αλλάξει πλήρως το διοικητικό καθεστώς των συγκεκριμένων μουσείων. Δεν θα διοικούνται πλέον αποκλειστικά από διευθυντές αρχαιολόγους – δημοσίους υπαλλήλους, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα αλλά από μεικτά διοικητικά συμβούλια που θα ορίζονται από τον εκάστοτε υπουργό Πολιτισμού, χωρίς της προϋπόθεση να είναι αρχαιολόγοι. Συγκεκριμένα τρία μέλη του Δ.Σ θα είναι προσωπικότητες αναγνωρισμένου κύρους στον χώρο των τεχνών, των γραμμάτων και των επιστημών και δύο θα προέρχονται από το υπουργείου Πολιτισμού. Ως πρόεδρος και αντιπρόεδρος θα ορίζονται προσωπικότητες που έχουν ξεχωρίσει για την επιτυχημένη επαγγελματική και κοινωνική τους δραστηριότητα. Σε αυτό το επταμελές Δ.Σ θα απευθύνεται ο γενικός διευθυντής των μουσείων προκειμένου να λάβει έγκριση για κάθε θέμα που σχετίζεται με τη λειτουργία τους.

Επίσης, με το νέο καθεστώς τα πέντε μουσεία θα διαχειρίζονται τα ίδια τους πόρους που εισπράττουν από εισιτήρια, πωλητήρια, εκδηλώσεις κτλ, τα οποία μέχρι σήμερα εισπράττονται από τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (Ο.Δ.Α.Π), και μέσω αυτών προβλέπεται να αυτοχρηματοδοτούνται.

Επιπλέον, θα έχουν τη δυνατότητα όχι μόνον να δανείζουν και να δανείζονται έργα, με πενταετή διάρκεια και δυνατότητα ανανέωσης, αλλά και να ιδρύουν παραρτήματά τους σε χώρες του εξωτερικού προκειμένου να εκθέτουν μακροπρόθεσμα κάποιες από τις συλλογές τους.

Θα αλλάξει, όμως και το καθεστώς που αφορά στην ασφάλιση των μετακινούμενων αρχαιοτήτων καθώς θα θεσπιστεί, για πρώτη φορά, σύστημα κρατικής εγγύησης που θα απαλλάσσει τα μουσεία από τα υπέρογκα έξοδα των ασφαλίστρων ιδιωτικής ασφάλισης,

Όσον αφορά στους εργαζόμενους των μουσείων αυτοί, εφόσον το επιθυμούν, θα παραμείνουν στις θέσεις τους ενώ θα ανοίξουν κι άλλες οργανικές θέσεις οι οποίες δεν θα απευθύνονται σε υπαλλήλους του υπουργείου Πολιτισμού.

Για απαραίτητο εκσυγχρονισμό κάνει λόγο η Λίνα Μενδώνη

«Το νομοσχέδιο για την μετατροπή των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου στοχεύει στον εκσυγχρονισμό τους, στην ανάγκη για αλλαγή στον τρόπο διοίκησης των συγκεκριμένων δημόσιων μουσείων, καθώς και της διεύρυνσης των δραστηριοτήτων και δράσεων τους στο πλαίσιο πάντα των δημόσιων πολιτικών, που χαράσσει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και της αρχαιολογικής νομοθεσίας» σημείωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενώνη, κατά την ομιλία της στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής.

Έσπευσε επίσης να ξεκαθαρίσει πως τα συγκεκριμένα μουσεία, με το νέο τους καθεστώς «ανήκουν στο δημόσιο τομέα, εφαρμόζουν υποχρεωτικά τις διατάξεις της αρχαιολογικής νομοθεσίας, χρηματοδοτούνται, ελέγχονται και εποπτεύονται από το κράτος, στελεχώνονται από το προσωπικό, το οποίο επιθυμεί να συνεχίσει να απασχολείται σε αυτά, παραμένει προσωπικό του ΥΠΠΟΑ, και δεν μεταβάλλεται το σημερινό εργασιακό, μισθολογικό και ασφαλιστικό του καθεστώς».

Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην εισαγωγή του συστήματος της «κρατικής εγγύησης» για τις μεταφορές αρχαιοτήτων το οποίο χαρακτήρισε ως «ρύθμιση – τομή».

Όσο για τις αντιδράσεις που έχει ξεσηκώσει το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου η Λίνα Μενδώνη σχολίασε: «Κατ’ επίφαση επιστημονικά, αλλά κυρίως συνδικαλιστικά σωματεία παραμένουν προσκολλημένα στα στερεότυπα και στην ιδεολογία της εσωστρέφειας του πολιτισμού, οχυρωμένα πίσω από το πρόταγμα της δήθεν διάσπασης της αρχαιολογικής υπηρεσίας που εξυπηρετεί κυρίως τη συντεχνιακή νοοτροπία τους και  επιδιώκουν συστηματικά αφενός να φοβίσουν τους εργαζόμενους ότι θίγονται τα εργασιακά κεκτημένα τους, αφετέρου να πείσουν την κοινωνία ότι ιδιωτικοποιείται η πολιτιστική κληρονομιά και ότι το δημόσιο αγαθό του πολιτισμού εκποιείται.»

Οι ενστάσεις του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων είχε αντιδράσει εξ αρχής αρνητικά στην αλλαγή καθεστώτος των πέντε μεγάλων δημόσιων μουσείων της χώρας διαμαρτυρόμενος πως «υπονομεύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οδηγεί στη διάλυσή της».

Εκφράζει παράλληλα την άποψη πως «τα δημόσια αρχαιολογικά μουσεία θα μετατραπούν σε κυβερνητικά υποχείρια καθώς η υπουργός θα επιλέξει και θα διορίσει τα Διοικητικά Συμβούλια και τους Γενικούς Διευθυντές, χωρίς να τίθενται ούτε οι ελάχιστες προϋποθέσεις για να διοριστεί κάποιος/α μέλος στο Δ.Σ. μεγάλου αρχαιολογικού Μουσείου της χώρας.»

Παράλληλα, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τη διάταξη του σχεδίου νόμου που επιτρέπει την εξαγωγή αρχαιοτήτων στο εξωτερικό και κυρίως την ίδρυση παραρτημάτων των μουσείων εκτός ελληνικών συνόρων η οποία, όπως εκτιμά, «ανοίγει τον δρόμο για νέες επαίσχυντες συμφωνίες τύπου Συλλογής Στερν και ανταλλαγές «ένα προς ένα» εκθεμάτων από τα ελληνικά Μουσεία με αρχαιοκαπηλικά ευρήματα Μουσείων του εξωτερικού».

Στις αρνητικές επιπτώσεις του νέου σχεδίου νόμου ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων συμπεριλαμβάνει «την μείωση των εσόδων του ΟΠΑΔ, την αποδυνάμωση του επιστημονικού και εκπαιδευτικού ρόλου των μουσείων που ανοίγει το δρόμογια την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων και την κατάργηση των δωρεάν παροχών (ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δωρεάν ημέρες, εκδηλώσεις), την κατάργηση 735 θέσεων μονίμων και ΙΔΑΧ από τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ με τελική ημερομηνία την 1-11-2023 και τον εγκλωβισμό των παλαιών εργαζόμενων στα νομικά πρόσωπα, χωρίς δυνατότητα μετακίνησης– μέχρι τουλάχιστον να μετατραπούν τα μουσεία σε Οργανισμούς.

Για τους παραπάνω λόγους ο ΣΕΑ σκοπεύει να κορυφώσει μέσα στις επόμενες ημέρες τις κινητοποιήσεις του. Την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου μέρα δωρεάν εισόδου για το κοινό, τα μέλη του μαζί με άλλους εργαζόμενους των Μουσείων θα ενημερώνουν το κοινό για τις επιπτώσεις του σχεδίου νόμου ενώ προγραμματίζονται και νέες στάσεις εργασίας.