Ρέθυμνο: Η προσπάθεια της ανάδειξης του βενετσιάνικου πύργου του ρολογιού (pics)

Η εθελοντική ομάδα πολιτών η οποία έχει συσταθεί από το 2008 και δραστηριοποιείται στην προσπάθεια καταγραφής, τεκμηρίωσης και ανάδειξης του βενετσιάνικου Πύργου του Ρολογιού του Ρεθύμνου, του μοναδικού αυτού μνημείου της κρητικής ιστορίας, βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσει ότι, μέλος της απόκτησε πρόσφατα από ηλεκτρονική δημοπρασία μία -άγνωστη έως σήμερα- πρωτότυπη φωτογραφία του Πύργου του Ρολογιού, του έτους 1943.

Εξ όσων γνωρίζουμε, η φωτογραφία αυτή αποτελεί τη δεύτερη παγκοσμίως η οποία δημοσιοποιείται. Η πρώτη δημοσιεύτηκε το 1995 στο βιβλίο του ιατρού και ιστοριοδίφη Νίκου Α.Κοκονά (καταγόμενου από το Γερακάρι Αμαρίου) «Το Βενετσιάνικο Ρολόι του Ρεθύμνου» [1]. Οι προαναφερόμενες 2 φωτογραφίες απεικονίζουν τον Πύργο του Ρολογιού, την ίδια περίπου χρονική περίοδο, λίγο πριν την ανιστόρητη και επιπόλαιη κατεδάφισή του από την τότε δημοτική Αρχή της πόλης, κάτι που συνέβη την ταραγμένη περίοδο λίγο μετά την γερμανική Κατοχή, τον Ιανουάριο του 1945.

1. Λίγα ιστορικά στοιχεία για τον Πύργου Ρολογιού στο Ρέθυμνο

Το κοινώς λεγόμενο «Ρολόι», ουσιαστικά ήταν ένας ψηλός πέτρινος πύργος σχεδόν τετραγωνικής κάτοψης. Στη νότια πλευρά του είχε τοποθετηθεί δίσκος ρολογιού με ανάγλυφους λατινικούς αριθμούς και λαξευμένες τις παραστάσεις του ζωδιακού κύκλου, όπως επίσης και το φτερωτό λιοντάρι του Αγίου Μάρκου. Οι εξωτερικές διαστάσεις του σε κάτοψη υπολογίζονται περίπου 6,5μ.x6,5μ. Το θύρωμα του Πύργου Ρολογιού αποτελείτο από πελεκητούς λίθους τοποθετημένους κατά ξεχωριστό τρόπο, εναλλάξ σε εξέχουσες και εισέχουσες σειρές. Το ύψος του περί τα 16,5μ. καθιστούσε τον Πύργο Ρολογιού το υψηλότερο κτίσμα στο βενετσιάνικο Ρέθυμνο. Η θέση του ήταν στην Παλιά Πόλη επί της σημερινής οδού Αρκαδίου αρ.220-222-224, όπου ακόμα διατηρείται τμήμα του αρχικού θυρώματος. Δεν είναι γνωστή με σιγουριά η ακριβής χρονολογία αρχικής κατασκευής του Πύργου του Ρολογιού, παρά μόνο εκείνη της επισκευής του, το 1601. Είναι άξια λόγου η σπανιότητά του, αφού στην Κρήτη μόνο το Ρέθυμνο διέθετε ένα ρολόι σε πύργο, ως αυθύπαρκτο αρχιτεκτόνημα.

Περί το 1900 ο σπουδαίος αρχαιολόγος Giuseppe Gerola στο μνημειώδες έργο του [2] περιλαμβάνει σχέδιο με απεικόνιση ολόκληρου του Πύργου [Εικ. 1]. Διαβάζοντας τον τόμο ΙΙΙ και στην κατηγορία «Πύργοι Ρολογιών», ο ρεθεμνιώτικος αποτελεί τη μοναδική καταγραφή!

Εικ.1:Πρόταση αναπαράστασης Πύργου Ρολογιού, από το έργο του G.Gerola, τόμος ΙΙΙ, σελ.74

Λόγω της ιδιαιτερότητάς του ο Πύργος κηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο σε 2 ΦΕΚ το 1939 και το 1941. Εν μέσω Κατοχής, στη φωτογραφία την οποία περί το 1943/44 τράβηξε ο Γερμανός Erhard Gudrich, φαίνεται το τμήμα του Πύργου του Ρολογιού όπως τότε είχε απομείνει στα 2/3 περίπου του αρχικού του ύψους. Η συγκεκριμένη φωτογραφία, όπως αναφέρθηκε, είναι εκείνη η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο βιβλίο του Ν.Α.Κοκονά [Εικ.2].

Εικ.2:1η δημοσιευμένη φωτογραφία του Πύργου Ρολογιού στο Ρέθυμνο, περιόδου 1943/44, από τη μονογραφία του Ν.Α.Κοκονά για το Ρολόι του Ρεθύμνου, μοναδική -έως πρόσφατα

2. Το ιστορικό της πρόσφατης 2ης φωτογραφίας

Η 2η φωτογραφία [Εικ.3] που αποκτήθηκε πρόσφατα και για την οποία γίνεται λόγος στην αρχή, ανακαλύφθηκε όταν αναρτήθηκε τον Οκτώβριο 2017 σε ηλεκτρονική δημοπρασία. Η φωτογραφία εντοπίστηκε από ασχολούμενους με ιστορικά τεκμήρια της Κρήτης –όπως η αξιέπαινη κα.Ελένη Καπελώνη-Σημαντήρη. Ο διαμένων στην Αθήνα φίλος μας κ.Στρατής Σταυρουλάκης, από την πρώτη στιγμή έστειλε προσωπική ειδοποίηση για το θέμα. Η δημοπρασία κρίθηκε στα τελευταία δευτερόλεπτα, όπου με διαδοχικά «χτυπήματα» η τιμή ανέβηκε πολύ πάνω από την αρχική!

3. Η αποκτηθείσα φωτογραφία

Οι διαστάσεις της φωτογραφίας είναι περ.7χ10cm και παρουσιάζεται εδώ ολόκληρη:

Εικ.3:Η φωτογραφία του Πύργου Ρολογιού στο Ρέθυμνο, τον Μάιο του 1943, που πρόσφατα (2017) αποκτήθηκε από μέλος της Πρωτοβουλίας, μέσω δημοπρασίας. Ως προς τη διαθεσιμότητά της βλ. την τελευταία παράγραφο του παρόντος κειμένου

Το οπίσθιο μέρος της φωτογραφίας φέρει με μολύβι σε καλλιγραφικά γερμανικά τα εξής:

 “Stadttor in Rethymnon auf Kreta Mai 1943”

=> «Πύλη πόλης στο Ρέθυμνο Κρήτης Μάιος 1943»

4. Για να διατηρηθεί η τοπική ιστορία

Η πρωτοβουλία μας ευχαρίστως και με προσμονή θα παραχωρούσε την πρωτότυπη φωτογραφία, σε ένα Μουσείο και Αρχείο Ιστορίας της Πόλης του Ρεθύμνου. Έως όμως την ίδρυση και στέγαση μίας τέτοιας δομής, η αποκτηθείσα φωτογραφιούλα διατίθεται εκ μέρους μας δωρεάν με αναφορά στην πηγή, σαρωμένη σε ηλεκτρονική μορφή, μέσω email κατόπιν αιτήματος στο roloistorethymno@gmail.com από κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

[1] Κοκονάς Ν.Α., «Το Βενετσιάνικο Ρολόι του Ρεθύμνου–Ένα Μνημείο της Κρητικής Αναγέννησης στην Πορεία του Χρόνου», Ρέθυμνο, 1995

[2] Gerola Giuseppe, «Monumenti Veneti nell’ Isola di Creta», Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, Venezia, 1905-1932