Ποσόστωση στη χρήση ελληνικού τραγουδιού βάζει το υπουργείο Πολιτισμού

Τις τελευταίες ώρες έχει φουντώσει η δημόσια συζήτηση με αφορμή με το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με τον καθορισμό ενός πλαισίου ποσόστοσης στη χρήση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ελληνικής ορχηστρικής μουσικής σε ραδιόφωνο, ταινίες, ξενοδοχεία, καζίνο και δημόσιους χώρους.

Η πλειοψηφία τραγουδιστών, συνθετών και στιχουργών εμφανίζεται θετική, σε γενικές γραμμές – αύριο αναμένονται και οι επίσημες θέσεις των σωματείων και των οργανισμών τους – δεδομένου ότι το συγκεκριμένο μέτρο, που ισχύει σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ των οποίων η Γαλλία, η Ισπανία, η Γερμανία και η Βουλγαρία, αποτελούσε χρόνιο αίτημά τους, ενώ οι αρνητικές αντιδράσεις προέρχονται, κυρίως, από τον κινηματογραφικό και τον ξενοδοχειακό χώρο. Δεν λείπουν, ωστόσο, και οι κωμικές προσεγγίσεις του θέματος στα social media οι οποίες, μπορεί να προκαλούν γέλιο, δεν έχουν όμως καμία σχέση με την ουσία του.

Το νέο νομοσχέδιο, το οποίο θα βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 14 Μαρτίου, προσφέρει, δίνει κατ’ αρχάς κίνητρα στους ραδιοφωνικούς σταθμούς προκειμένου να παίζουν περισσότερη ελληνική μουσική. Συγκεκριμένα προβλέπεται προσαύξηση από 5% έως και 30% του επιτρεπόμενου ανώτατου χρόνου μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων ανάλογα με το ποσοστό ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών που θα μεταδίδουν.

Για τις χρηματοδοτούμενες από τον δημόσιο τομέα οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες προβλέπεται η χρήση ελληνόφωνου τραγουδιού ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνου τραγουδιού σε ποσοστό 70% του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.

Για τους κοινόχρηστους χώρους των ξενοδοχείων, των εμπορικών κέντρων, των καζίνο, των μέσων μαζικής μεταφοράς και τους χώρους αναμονής επιβατών αερολιμένων και λιμένων το κατώτατο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών ορίζεται στο 45% του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

Η παραβίαση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τα σχετικά άρθρα του νέου νομοσχεδίου, που θα ελέγχεται από τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ), θα επισύρουν χρηματικές ποινές οι οποίες θα ανέρχονται από 2.000 έως 20.000 ευρώ.

Οι διευκρινήσεις, οι αντιδράσεις και τα τρολ

Η χρήση του όρου «ελληνόφωνο τραγούδι» που πρωταγωνιστεί στο νέο νομοσχέδιο δημιουργεί μια κάποια σύγχυση, ως προς το τι ακριβώς περιλαμβάνει. Δεν διευκρινίζεται, για παράδειγμα, αν αφορά και στους Έλληνες δημιουργούς που ηχογραφούν στο εξωτερικό ενώ αφήνει απέξω τα ελληνικά τραγούδια με αγγλικό στίχο αλλά και την πρωτότυπη ορχηστρική μουσική – προβλέπει μόνον την ορχηστρική απόδοση τραγουδιών με ελληνικό στίχο. Εύλογα, λοιπόν, πολλοί είναι αυτοί που ζητούν, μέσω σχολίων τους στη δημόσια διαβούλευση του νομοσχεδίου, να συμπεριληφθούν όλες οι κατηγορίες της ελληνικής μουσικής δημιουργίας.

Παρόλα αυτά, οι Έλληνες καλλιτέχνες του μουσικού κλάδου, οι τραγουδιστές, οι συνθέτες, οι στιχουργοί και οι μουσικοί, έδειξαν να έχουν μια πρώτη θετική αντίδραση απέναντι στο νέο πλαίσιο ποσόστοσης που επιχειρεί να δημιουργήσει το νομοσχέδιο. Τα σωματεία και οι οργανισμοί που τούς εκπροσωπούν, εξάλλου, ζητούσαν εδώ και καιρό, μια αντίστοιχη νομοθετική παρέμβαση.

Ο οργανισμός συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων ΕΔΕΜ, είχε καταθέσει προ μηνών στο υπουργείο Πολιτισμού, σχετικό αίτημα για τον καθορισμό ποσόστοσης στην εκτέλεση ελληνικής μουσικής, κυρίως στα ραδιόφωνα. Τον περασμένο Νοέμβριο εξάλλου είχε χαιρετίσει δημόσια τον σχεδιασμό νομοθετικής πρωτοβουλίας για τη στήριξη και την αύξηση της μετάδοσης του ελληνικού τραγουδιού: «Η πρόβλεψη κινήτρων για την αύξηση του ποσοστού μετάδοσης ελληνόφωνου τραγουδιού και ορχηστρικής μουσικής Ελλήνων δημιουργών στη ραδιοφωνική μετάδοση, τη δημόσια εκτέλεση, τις κινηματογραφικές ταινίες και τις οπτικοακουστικές παραγωγές που επιδοτούνται ή ενισχύονται από το Δημόσιο, αποτελεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Η καθοριστική δικαίωση για τους Έλληνες δημιουργούς θα επέλθει όταν ενσωματωθεί στο θεσμικό πλαίσιο υποχρεωτική ποσόστωση υπέρ της εθνικής μουσικής δημιουργίας για όλους τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς, όπως συμβαίνει ήδη εδώ και πολλά χρόνια σε άλλα κράτη της Ευρώπης» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά. Αυτή τη στιγμή, πάντως. οι δημιουργοί – μέλη της βρίσκονται σε συζητήσεις και η επίσημη θέση τους απέναντι στο νέο νομοσχέδιο αναμένεται να ανακοινωθεί αύριο.

Κατ’ αρχήν θετική εμφανίζεται και η «Αυτοδιαχείριση», ο δεύτερος ελληνικός οργανισμός συλλογικής διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων ο οποίος, αφού προέβη σε μια πρώτη δημόσια δήλωση υπέρ του νομοσχεδίου, έχει καλέσει τα μέλη της να υπογράψουν τη σχετική επιστολή στήριξης στην οποία αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Η νομοθετική πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού αποτελεί για πρώτη φορά μία αχτίδα φωτός και ελπίδας μετά τα δύσκολα και ζοφερά χρόνια της πανδημίας. Για πρώτη φορά μας αντιμετωπίζουν, εμάς τους Έλληνες δημιουργούς, ερμηνευτές και εκτελεστές, καθώς και το εθνικό μουσικό ρεπερτόριο, ως ισότιμο κρίκο της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία, μαζί με τα αρχαία μνημεία, πρέπει να διασωθεί και να αναδειχθεί, ακόμα περισσότερο, ειδικά σήμερα».

Αντιθέτως, αρνητικός εμφανίζεται ο Σύλλογος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικού Υλικού ο οποίος, σε σχετική ανακοίνωσή του, υποστηρίζει πως το Υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να τούς επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση που έρχεται σε αντίθεση με όσα προβλέπει το Σύνταγμα για την ελευθερία της τέχνης: «Είναι μια διάταξη που τινάζει στον αέρα την ελληνική οπτικοακουστική παραγωγή και την κινηματογραφική τέχνη. Εκθέτει την Χώρα διεθνώς, καθώς πουθενά αλλού – τουλάχιστον στον λεγόμενο «δυτικό κόσμο» – δεν έχει θεσπιστεί παρόμοια υποχρέωση για τον κλάδο».

Από την πλευρά της η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων (ΠΟΞ), με ανακοίνωσή της, χαρακτηρίζει τις νέες ρυθμίσεις που την αφορά ως δυσάρεστη έκπληξη και κρατικό παρεμβατισμό στην ελεύθερη αγορά που μας γυρίζει πολλά χρόνια πίσω».

Στο μεταξύ οι χρήστες των social media βρήκαν την ευκαιρία να εκτονωθούν κάνοντας πλάκα με ένα σημαντικό ζήτημα και ένα νομοσχέδιο τις πτυχές των οποίων, προφανώς, αγνοούν. Τις τελευταίες ώρες το Twitter έχει γεμίσει με αναρτήσεις οι οποίες συνδέουν ένα γνωστό ξένο τραγούδι με ένα αντίστοιχης θεματολογίας στίχου ελληνικό. Για παράδειγμα αντί για «Wish you were here» απο Pink Floyd «Θα θελα να ‘σουν εδώ  απο Πασχάλη Τερζή, αντί για «Take me to church» από Hozier το «Μπρος στην εκκλησία» του Μάκη Χριστοδουλόπουλου, αντί για «I want to break free» από Queen «Θα ζήσω ελεύθερο πουλί» από Χρηστάκη και άλλα τέτοια τα μπορεί να είναι ευρηματικά και χαριτωμένα δεν έχουν, ωστόσο, να προσφέρουν τίποτα, επί της ουσίας. στη δημόσια συζήτηση για ένα σοβαρό θέμα όπως είναι η διαχείριση και η στήριξη της ελληνικής μουσικής δημιουργίας.