Μία παρατεταμένη ξηρασία ενδεχομένως αφάνισε τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό

Η ανάλυση των ιζημάτων σε μια σειρά από λίμνες έξω από τη Λάρνακα της Κύπρου δείχνει ότι μια απότομη και παρατεταμένη κλιματική αλλαγή μπορεί να ήταν η αιτία της μυστηριώδους κατάρρευσης των πολιτισμών της ανατολικής Μεσογείου κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, πριν από 3.200 χρόνια.

Οι αρχαιολόγοι διαφωνούν εδώ και χρόνια για τα αίτια της κατάρρευσης του Μυκηναϊκού πολιτισμού, των Χετταίων και άλλων λαών της περιοχής, ένα συμβάν που έχει βαφτιστεί «κρίση της Ύστερης Εποχής του Χαλκού».

«Πριν από την κρίση της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, η Ανατολική Μεσόγειος φιλοξενούσε μερικούς από τους πιο προηγμένους πολιτισμούς του κόσμου» επισημαίνουν οι συγγραφείς της νέας μελέτης.

«Στο Αιγαίο, ο Μυκηναϊκός πολιτισμός βρισκόταν σε άνθηση με ισχυρά αστικά κέντρα όπως οι Μυκήνες και η Τίρυνθα στην Αργολίδα, η Πύλος στη Μεσσηνία, η Αθήνα στην Αττική, η Θήβα και ο Ορχομενός στην Βοιωτία, η Ιωλκός στη Θεσσαλία και η Κνωσός στην Κρήτη».

Την ίδια εποχή, «οι Χετταίοι είχαν δημιουργήσει μια αχανή αυτοκρατορία που περιλάμβανε μεγάλο μέρος της Ανατολίας και τη βορειοδυτική Συρία και εκτεινόταν ανατολικά μέχρι τη Μεσοποταμία […] Στην Αίγυπτο, επίσης, το Νέο Βασίλειο βρισκόταν στο απόγειό του».

Πολλοί υποψιάζονται ότι τα αίτια της κατάρρευσης μπορεί να ήταν οικονομικής φύσης, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει ενδείξεις για φυσικούς παράγοντες όπως η πτώση της θερμοκρασίας και η ξηρασία. Προηγούμενη μελέτη του Πανεπιστημίου του Νιου Μέξικο, για παράδειγμα, κατέγραφε μείωση στην επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας γύρω στο 1200 π.Χ.

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην ηλεκτρονική επιθεώρηση PLoS ONE, ενισχύει τώρα αυτή τη θεωρία.

«Η αλλαγή του κλίματος κατέστρεψε τις καλλιέργειες και έφερε σιτοσοδεία και λιμό, ο οποίος προκάλεσε ή επιτάχυνε κοινωνικο-οικονομικές κρίσεις και οδήγησε σε μεταναστεύσεις» γράφουν οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Κανιέφσκι του Πανεπιστημίου της Τουλούζης.

Ο Κανιέφσκι και οι συνεργάτες του συνέλεξαν αρχαία ιζήματα από τέσσερις αλμυρές λίμνες που βρίσκονται λίγο έξω από τη Λάρνακα, κοντά στο τέμενος του Χαλά Σουλτάν Τεκκέ. Οι λίμνες ήταν κάποτε τμήματα ενός κόλπου, ο οποίος όμως περικλείστηκε τελικά από την ξηρά γύρω στο 1450 π.Χ..

Η μελέτη των γυρεόκοκκων που βρέθηκαν στα ιζήματα αποκάλυψε ότι η γεωργία κατέρρευσε στην περιοχή γύρω στο 1200 π.Χ. και δεν ανέκαμψε παρά το 850 π.Χ., τρεις αιώνες αργότερα. Παράλληλα, όμως, αυξήθηκε η αναλογία φυτών που αντέχουν στο κρύο και την ξηρασία.

Το συμπέρασμα είναι ότι η κρίση της Ύστερης Εποχής του Χαλκού συμπίπτει χρονικά με μια απότομη μεταβολή του κλίματος προς το ξηρότερο και ψυχρότερο, η οποία όμως δεν μπορεί εύκολα να εξηγηθεί.

Είναι επομένως πιθανό ότι η παρατεταμένη ανομβρία προκάλεσε ή επιτάχυνε την εξαφάνιση αυτών των προηγμένων λαών.

Οι ίδιοι πάντως είναι πιθανό να μην συνειδητοποίησαν ποτέ ποια ήταν η αιτία των δεινών τους: η μεταβολή του κλίματος ίσως συνέβη υπερβολικά αργά για να μπορεί κανείς να την αναγνωρίσει.