Τι τρομάζει την Περιφέρεια Κρήτης και τον Δήμο Αγίου Βασιλείου

Να ληφθούν άμεσα μέτρα αναφορικά στην πρόσβαση των επισκεπτών στις πηγές του ποταμού Κουρταλιώτη, ζητάνε από κοινό αντιπεριφέρεια Κρήτης και Δήμος Αγίου Βασιλείου, εκφράζοντας τους φόβους τους, που ενισχύονται και λόγω αντιπυρικής περιόδου.

Ειδικότερα, κοινή επιστολή σχετικά με την επικρατούσα κατάσταση στις Πηγές του ποταμού Κουρταλιώτη, Δήμου Αγίου Βασιλείου της ΠΕ Ρεθύμνης, απέστειλαν η Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνης, κα Μαρία Λιονή, και ο Δήμαρχος Αγίου Βασιλείου, κ. Γιάννης Ταταράκης στα Υπουργεία Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας και τη Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας.

Στην επιστολή αναφέρονται τα εξής:

«Με το παρόν έγγραφο, επιθυμούμε να σας ενημερώσουμε σχετικά με την επικρατούσα κατάσταση στις Πηγές του ποταμού Κουρταλιώτη, Δήμου Αγίου Βασιλείου της ΠΕ Ρεθύμνου.

Η παραπάνω περιοχή  είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000. Πρόκειται για ένα φαράγγι εντός του οποίου πηγάζει ο ποταμός Κουρταλιώτης, και φέρει τα εξής χαρακτηριστικά:

Α) Ανήκει στο δίκτυο Natura με κωδικό GR4330003.

Β) Περιλαμβάνει 16 οικοτόπους κοινοτικού ενδιαφέροντος.

Γ) Περιλαμβάνει τουλάχιστον 4 είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος ανάμεσα στα οποία είναι και ο φοίνικας του Θεόφραστου Phoenix theophrasti,  ο οποίος και αποτελεί είδος προτεραιότητας, που απαιτεί αυστηρή προστασία (περιλαμβάνεται στο Παρ. 4 της Οδηγίας για τους Οικοτόπους 92/43).

Δ) Έχει αρχίσει η διαδικασία χαρακτηρισμού της περιοχής με Π.Δ. μέσω ειδικής περιβαλλοντικής μελέτης.

Ε) Αποτελεί μια περιοχή όπου εμπειρικά δεδομένα επισκεψιμότητας καταδεικνύουν ότι δέχεται αυξημένη πίεση.

Η περιοχή έχει επίσης ενταχθεί, με την αριθμ. 72/5-6-2024 ( ΑΔΑ: ΨΨΗΙ7ΛΚ-Ζ0Π) Απόφαση Αντιπεριφερειάρχη Ρεθύμνου, στις περιοχές, όπου απαγορεύεται η πρόσβαση σε δείκτη επικινδυνότητας πυρκαγιάς 4 και 5.

Οι λόγοι ένταξης της παραπάνω περιοχής των πηγών Κουρταλιώτη στο παραπάνω καθεστώς απαγόρευσης είναι η μορφολογία του εδάφους (φαράγγι, όπου αναπτύσσονται ισχυρές ριπές ανέμου) και δυσκολία πρόσβασης (πρόσβαση από ένα κατηφορικό μονοπάτι μήκους περί τα 600 μ και έναν χωματόδρομο μήκους περί τα 500 μ, απαραίτητη η χρήση ορειβατικού εξοπλισμού από πεζούς επισκέπτες με καλή φυσική κατάσταση, και η χρήση οχήματος 4x 4).

Η παραπάνω περιοχή τα τελευταία δύο χρόνια γνωρίζει πρωτοφανή επισκεψιμότητα, με περί τους 1000 επισκέπτες ημερησίως. Στερείται, ωστόσο,  υποδομών φιλοξενίας επισκεπτών (ύδρευση και αποχέτευση), το επαρχιακό οδικό δίκτυο πρόσβασης στα σημεία εισόδου δεν είναι σχεδιασμένο για στάθμευση άνω των 300 οχημάτων καθημερινώς και επιπροσθέτως δεν υπάρχει οργανωμένη αποκομιδή απορριμμάτων.

Επιπροσθέτως, η Πυροσβεστική Υπηρεσία Ρεθύμνου έχει προβεί στο διάστημα 1/5 έως 31/10 κατά τα έτη 2022 και 2023 συνολικά σε 13 επιχειρήσεις διάσωσης τραυματιών/ασθενών από την περιοχή των πηγών Κουρταλιώτη. Τα τυπικά γεγονότα αφορούν τραυματισμούς λόγω πτώσης,  θερμοπληξία και δυσκολία στην ανάβαση μετά από πολύωρη έκθεση στον ήλιο. Μόλις τις περασμένες ημέρες, Σάββατο 6 και Κυριακή 7 Ιουλίου 2024, η Π.Υ. Ρεθύμνης προέβη αντίστοιχα σε επιχείρηση διάσωσης τραυματισμένης τουρίστριας, καθώς και σε κατάσβεση πυρκαγιάς και προληπτική εκκένωση άνω των 1000 ατόμων από την περιοχή των πηγών Κουρταλιώτη.

Επίσης, είναι αμφίβολο εάν, σε περίπτωση ταχέως εξελισσόμενης πυρκαγιάς, καταστεί δυνατή έγκαιρη και  ασφαλής η απομάκρυνση μεγάλου αριθμού επισκεπτών από την περιοχή.

Έχοντας ως δεδομένο ότι επιθυμία των τοπικών αρχών είναι ο έλεγχος της επισκεψιμότητας της περιοχής, διαπιστώνεται ότι οι τοπικοί φορείς ( Περιφέρεια Κρήτης, Δήμος Αγίου Βασιλείου, ΕΛΑΣ, ΔΠΥΝ Ρεθύμνου, Διεύθυνση Δασών Ρεθύμνου, Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής – Μ.Δ. Εθνικού Πάρκου Σαμαριάς ) έχουν επί μέρους αρμοδιότητες, οι οποίες δεν επαρκούν για τον έλεγχο και πιθανό περιορισμό του αριθμού των επισκεπτών.

Επιθυμητό από τους τοπικούς φορείς είναι η ελεγχόμενη, βάσει αριθμού επισκεπτών, πρόσβαση στην περιοχή, με εισιτήριο, εξαιρουμένων των κατοίκων του οικείου Δήμου Αγίου Βασιλείου,  η ύπαρξη προσωπικού στο χώρο των πηγών, που να μπορεί να εποπτεύει τους περιορισμούς (εποπτεία για τήρηση περιβαλλοντικών περιορισμών, επείγουσα εκκένωση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, Α΄ βοήθειες, αποκομιδή απορριμμάτων κ.α).

Τι ζητάνε

Ως συνέπεια των παραπάνω, ζητάμε τα ακόλουθα:

• Την κατάρτιση των προβλεπόμενων από την Παρ.1 Άρθρο 47 Νόμος 4685/2020 σχεδίων διαχείρισης της παραπάνω περιοχής, καθώς και την έκδοση των αντίστοιχων Προεδρικών Διαταγμάτων.
• Την έκδοση, βάσει της Παρ.2 Άρθρο 178 Νόμος 5037/2023, Υπουργικής Απόφασης για τον καθορισμό όρων και περιορισμών για επεμβάσεις και δραστηριότητες που είναι δυνατόν να έχουν επιβλαβή επίδραση στις παραπάνω περιοχές, και ορισμό τοπικού φορέα, που θα εφαρμόσει στην πράξη τους παραπάνω περιορισμούς.
• Την επί του πεδίου εφαρμογή των περιορισμών, που θα προκύπτουν από την Υπουργική Απόφαση (ορισμός φορέα λειτουργίας, δικαίωμα πρόσληψης εποχιακού προσωπικού, τοποθέτηση θυρών, περίπτερο ενημέρωσης, περιορισμός στάθμευσης επί της επαρχιακής οδού).

Δεδομένου ότι η παρούσα αντιπυρική περίοδος είναι σε εξέλιξη, παρακαλούμε για τις άμεσες ενέργειές σας, προκειμένου να διευθετηθούν τα παραπάνω ζητήματα, στα οποία συμφωνούν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς».