ΤΕΕ/ΤΑΚ: Κατανομή ηλεκτρικού χώρου στην Κρήτη

Όλη η Ευρώπη έχει έρθει αντιμέτωπη με μία πρωτοφανή ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από τις αναδιαμορφώσεις του λεγόμενου «χρηματιστηρίου ενέργειας» που βρήκε έδαφος μετά τον περιορισμό παροχής Φυσικού Αερίου από τη Ρωσία με τη διακοπή εμπορικών σχέσεων μετά την έναρξη του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας.

Η απότομη διακοπή τροφοδοσίας φυσικού αερίου στην εξαρτημένη ενεργειακά από το καύσιμο Ε.Ε. σήμανε την εκτόξευση των τιμών ενέργειας. Παρά την εξισορρόπηση των τιμών του φυσικού αερίου που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα οι τιμές ενέργειας, ιδιαίτερα στη χώρα μας είναι ακόμα σε πολύ υψηλά επίπεδα, δυσβάσταχτες για τα νοικοκυριά, τους δήμους και τις δημοτικές επιχειρήσεις, τις μικρές και τις μεγάλες επιχειρήσεις αλλά και τη βιομηχανία.

Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν, η βεβιασμένη επιτάχυνση της απολιγνιτοποίησης στη χώρα μας στηρίχθηκε κατά βάση στην ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο και (σε μικρότερο βαθμό) την διείσδυση των ΑΠΕ. Οι ΑΠΕ που είναι πιο δημοφιλείς στη χώρας μας (Φωτοβολταϊκά και Αιολικά) είναι εξ `ορισμού αδύνατο να αντικαταστήσουν πλήρως το ενεργειακό μίγμα της χώρας λόγω ετεροχρονισμού παραγωγής-κατανάλωσης.

Η χώρα μας έδωσε μεγάλη βάση στη διείσδυση των ΑΠΕ και αυτό αποτυπώθηκε από τα σημαντικά επιτεύγματα στο ποσοστό διείσδυσης και τη συνεισφορά στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Όμως εδώ έρχονται οι παραφωνίες της Ελληνικής πραγματικότητας όπου:

1. Η μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ δεν μεταφέρεται στο κόστος προμήθειας ενέργειας του καταναλωτή.
2. Παρατηρούνται «απροσδόκητα» κέρδη παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας αλλά ταυτόχρονα οι σταθερά υψηλότερες τιμές προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στον καταναλωτή πρωταγωνιστούν στην Ε.Ε..
3. Η υλοποίηση μεγάλων έργων ΑΠΕ από επενδυτές προωθούνται, αλλά ταυτόχρονα «διαπιστώνεται» έλλειψη χώρου για σύνδεση έργων ΟΤΑ, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ενεργειακών κοινοτήτων.
4. Προωθούνται νομοσχέδια για τη χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ στη χώρα αλλά ταυτόχρονα επικρατεί η πλήρης αναρχία στη χωροθέτηση με αποτέλεσμα ακόμα και έργα φορτίου βάσης (βιομάζα) να μη μπορούν να πάρουν προτεραιότητα.
5. Διαπιστώνεται η επιτάχυνση της διείσδυσης των ΑΠΕ αλλά μετά το σκάνδαλο του διαγωνισμού για τα Φ/Β 400kW του 2022 ο ενεργειακός χώρος στην Κρήτη παραμένει αδικαιολογήτως «κλειδωμένος» για κάθε έργο άνω των 10kWp.
6. Γίνεται διασύνδεση της Κρήτης μέσω δύο καλωδίων με την Ηπειρωτική Ελλάδα αλλά δε δίνονται όροι σύνδεσης λόγω έλλειψης ηλεκτρικού χώρου στην Κρήτη.
7. Προωθούνται πιλοτικές μονάδες ΑΠΕ (πλωτά Φ/Β, υπεράκτια Αιολικά, κτλ )στην Κρήτη αλλά ταυτόχρονα «υπάρχει» περιορισμένος ηλεκτρικός χώρος και αδυναμία σύνδεσης ακόμα και έργων χωρίς έγχυση στο δίκτυο (zero feed in) καθώς το σύστημα είναι «κλειδωμένο».
8. Γίνεται προώθηση και επιδότηση Φ/Β με τη μέθοδο του Ενεργειακού Συμψηφισμού (net-metering) και ταυτόχρονα εξαγγελίες για εγκατάλειψη της μεθόδου τον Ιούνιο και μετάβαση στο μοντέλο του Ταυτοχρονισμένου Συμψηφισμού (net-billing).
9. Προωθείται ο θεσμός των Ενεργειακών Κοινοτήτων με νέο νόμο στα μέσα του 2023 και από τότε μέχρι σήμερα είναι κλειδωμένος ο ενεργειακός χώρος στην Κρήτη χωρίς να δίνει όρους σύνδεσης για νέα έργα καθιστώντας αδύνατο να ενεργοποιηθούν οι Ενεργειακές Κοινότητες του νέου νόμου.
10. Γίνεται η νομοθέτηση νέων νομικών μορφών Ενεργειακών Κοινοτήτων ώστε να καμφθούν οι παραφωνίες του 4513/2018 και την ίδρυση πάνω από 1700 Ενεργειακών Κοινοτήτων όπου το 99% από αυτές παραβαίνουν το Άρθρο 1 του νόμου   («Η Ενεργειακή Κοινότητα (Ε.Κοιν.) είναι αστικός συνεταιρισμός αποκλειστικού σκοπού με στόχο την προώθηση της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, όπως ορίζεται στην παρ. 1 του άρθρου 2 του ν. 4430/2016 (Α΄ 205), και της καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα, την αντιμετώπιση της ενεργειακής ένδειας και την προαγωγή της ενεργειακής αειφορίας, την παραγωγή, αποθήκευση, ιδιοκατανάλωση, διανομή και προμήθεια ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και ασφάλειας σε νησιωτικούς δήμους, καθώς και τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στην τελική χρήση σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, μέσω της δραστηριοποίησης στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), της Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.), της ορθολογικής χρήσης ενέργειας, της ενεργειακής αποδοτικότητας, των βιώσιμων μεταφορών, της διαχείρισης της ζήτησης και της παραγωγής, διανομής και προμήθειας ενέργειας.»),   αλλά ταυτόχρονα δε δίνεται καμία προτεραιότητα στα έργα Ενεργειακών Κοινοτήτων και υπάρχει αποκλεισμός έργων στην Κρήτη από το «κλείδωμα» του χώρου μετά το σκάνδαλο με τα BOT στο διαγωνισμό για τα Φ/Β έως 400Kw.

11. Έγινε η κατανομή ενεργειακού και γεωγραφικού χώρου σε υπό αδειοδότηση αιολικά έργα με την υποχρέωση της κάλυψης των εξόδων για τη διασύνδεση της Κρήτης με την Ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά τελικά η διασύνδεση καλύφθηκε από το κράτος, και οι υπό αδειοδότηση επενδυτές κατέχουν «κλειδωμένα» τα πολύγωνα στη ΡΑΕΕΥ, ήτοι το γεωγραφικό και ενεργειακό χώρο, απέναντι στο συμφέρον των πολιτών της Κρήτης και του συνόλου των επενδυτών ΑΠΕ, και όλα αυτά εις βάρος του Ελληνικού Δημοσίου και Πολιτών.

Όλα τα παραπάνω έχουν οδηγήσει σε μεγάλη κάμψη τα έργα ηλεκτροπαραγωγής στην Κρήτη. Ο ενεργειακός χώρος είναι διαθέσιμος αλλά ο ΔΕΔΔΗΕ δεν εξετάζει αιτήματα. Ο χώρος που χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή μαζί με το χώρο που είχε δεσμευθεί για το διαγωνισμό των Φ/Β έως 400kW. Υπάρχει περιθώριο για έργα ΑΠΕ που θέλουν να εκτελέσουν Ενεργειακές Κοινότητες ευρείας βάσης, (συμμετοχή μεγάλου αριθμού απλών πολιτών με οικιακές παροχές, πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων και ΟΤΑ) και οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού οι οποίοι που βρίσκονται με ολοκληρωμένα έργα αλλά αναμένουν σύνδεση.

Επίσης οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού που αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στη βιωσιμότητά τους λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους, και έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν την ενεργειακή κρίση με έργα ΑΠΕ ή συμμετέχοντας σε έργα ΑΠΕ σε Ενεργειακές Κοινότητες, δε χαίρουν αξιοκρατικής αντιμετώπισης.

Σύμφωνα με τα παραπάνω  το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η ΡΑΑΕΥ και ο ΔΕΔΔΗΕ οφείλουν να:

1. Κατανείμουν τον Ενεργειακό χώρο στην Κρήτη ανά Υ/Σ και συνολικά κατά 70% σε έργα που προασπίζουν την βιωσιμότητα των πολιτών της Κρήτης ήτοι έργα ΟΤΑ Α΄και Β΄ βαθμού, έργα ενεργειακού συμψηφισμού οικιακών καταναλωτών και πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων και έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού ενεργειακών κοινοτήτων ευρείας βάσης.
2. Κατανείμουν το σχεδιασμό επέκτασης του ενεργειακού χώρου με την παραπάνω μεθοδολογία.
3. Δώσουν προτεραιότητα Α΄ κατηγορίας στα έργα Ενεργειακών Κοινοτήτων, που συμμετέχουν ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού και Β΄ κατηγορίας στα έργα Ενεργειακών Κοινοτήτων ευρείας βάσης (>100 φυσικά πρόσωπα).
4. Αντιμετωπιστούν  (επιταχυνθούν) οι διαδικασίες λόγω υπερβολικών καθυστερήσεων στην αδειοδότηση από το διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΔΔΗΕ) και στην τελική σύνδεση των έργων ενεργειακού συμψηφισμού, καθώς επίσης  η όλη διαδικασία για τέτοιου τύπου έργα να εκτελείται κατά προτεραιότητα και ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη παράλληλη διαδικασία.
5. Ακυρώσουν τη χωροθέτηση των Αιολικών Πάρκων από το διαγωνισμό που είχαν την υποχρέωση να συμμετάσχουν στα έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης και τελικά τους εξαίρεσαν με το άρθρο 100 του Νόμου 4821/2021.
6. Επιδοτήσουν τους ΟΤΑ Α΄ και Β΄ βαθμού για εκτέλεση έργων συμψηφισμού και εικονικού συμψηφισμού και όχι για διαγωνισμούς και συμβόλαια προμήθειας (PPA`s) όπως παρουσιάζεται στο πρόγραμμα Απόλλων.
7.  Απορριφθούν οι λοιπές αιτήσεις αδειών παραγωγής αιολικών πάρκων μεγάλου μεγέθους, οι οποίες παραμένουν υπό διαδικασία αξιολόγησης για παραπάνω από 10 έτη, καταλαμβάνοντας γεωγραφικό χώρο και παραβιάζοντας σωρεία σχετικών διατάξεων στην κείμενη νομοθεσία αναφορικά με τα χρονικά διαστήματα αξιολόγησης τέτοιων αιτήσεων.
8. Προωθήσουν έργα αντλησοταμίευσης και αποθήκευσης υδρογόνου για να αντιμετωπιστούν οι αιχμές στο δίκτυο αντί μόνο να περιορίσει το net-metering
9. Επιδοτήσουν έργα ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα και βιοάεριο (όπου υπάρχει σκοπιμότητα) ώστε να ενταθεί η κυκλική οικονομία, η προστασία του περιβάλλοντος και να αποκτήσει φορτίο βάσης από ΑΠΕ η Κρήτη.

Σας ευχαριστούμε για την συνεργασία και αναμένουμε τις ενέργειες σας.

Για τη ΔΕ του ΤΕΕ/ΤΑΚ

Ο Πρόεδρος

Γεώργιος Ταβερναράκης

Πολιτικός Μηχανικός Δ.Π.Θ.