Κρούστας | «…σταλαματιές εγίνηκε μέσα στη γης κι εχάθη…»

Την Κυριακή 8/8/2021 στις 19:00 ύστερα από μικρή προετοιμασία και τηρώντας όλα τα μέτρα για τον covid19 πραγματοποιήσαμε στον Κρούστα λα’ι’κή συνέλευση με πρωτοβουλία των κατοίκων του χωριού και θέμα την απόφαση της ΔΕΥΑΝ και του Δημάρχου προσωπικά να μεταφέρει νερό από το δίκτυο ύδρευσης του Κρούστα στον οικισμό Αγ.Ιωάννης Θεολόγος της κοινότητας Κριτσάς.

Κύριο και αποκλειστικό επιχείρημα γι αυτή την απόφαση, τόσο στην απόφαση της ΔΕΑΥΑΝ όσο και στην αντίστοιχη του Δημοτικού συμβουλίου, είναι ότι το νερό είναι δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, το δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι και κατά συνέπεια αφού όλα τα νερά ανήκουν στην ΔΕΥΑΝ το μεταφέρει και το δίνει όπου κ όπως αυτή κρίνει.

Να τα βάλουμε λοιπόν σε μια σειρά για να ξεδιαλύνουμε τα ρόδα από τ΄αγκάθια…

Ο Κρούστας ευτύχησε να έχει πράγματι δικό του δίκτυο ύδρευσης από το 1960 τροφοδοτούμενο από τις πηγές στου Ρωμανού και στο Ψυχρό που βρίσκονται στα όρη του Κρούστα και σε απόσταση

10 εως 16 χλμ. Πως φτιάχτηκε αυτό το δίκτυο; Ας πάμε όμως πιο πίσω το1935 να δούμε πως ξεκίνησε η υπόθεση του νερού και πως το διαχειρίστηκε η τότε κοινότητα του Κρούστα…. Το 1934 έγινε η δίκη στο Ειρηνοδικείο Αγ. Νικολάου για την αναγκαστική απαλλοτρίωση της ιδιόκτητης πηγής του Ψυχρού, με την σύμφωνη γνώμη των ιδιοκτητών έναντι 4.488 δραχμών τις οποίες διαχειρίστηκε ο πρόεδρος της κοινότητας Κων. Εμμ. Ρουκουνάκης που παρέλαβε από τον προηγούμενο πρόεδρο Εμμ. Γεωρ. Λαθιωτάκη.

Αργότερα με πρωτοβουλία της τότε κοινότητας με επικεφαλής τον πρόεδρο του χωριού Ιωάννη Γεροντή (Χαρακιώτη) και τον δάσκαλο Πάγκαλο Εμμ. εζήτησαν και κατάφεραν την σύνταξη μελέτης από την ΤΥΔΚ της τότε Νομαρχίας Λασιθίου, στη συνέχεια με χρηματοδότηση της Νομαρχίας έγινε δημοπράτηση και ανάθεση του έργου. Ξεκίνησε από το Ρωμανό και διασχίζοντας ένα μέρος της κοινότητας Μαλλών έφτασε να ενωθεί με το νερό των πηγών Ψυχρού. Δρόμος από το χωριό στο βουνό δεν υπήρχε και τα υλικά (σωλήνες αμιάντου) έφταναν ως ένα σημείο του Καθαρού και από κει με “τον ώμο” στο σημείο που διάνοιγαν με γκασμά και λοστό άλλοι εργάτες, όλοι Κρουστιανοί.

Για να συμμετέχει η κοινότητα με ίδιους πόρους κι επειδή δεν είχε χρηματικά κεφάλαια, όρισε ως υποχρεωτικό για κάθε κάτοικο να εργαστεί αμισθί στο έργο για 10 ημέρες έκαστος. Ας αναλογιστούμε λοιπόν πόσο δύσκολο για τα μέσα της εποχής ήταν να ανοίξουν ένα αυλάκι “βάγκα” 16 χλμ σε έδαφος πετρώδες , να κουβαλήσουν και να τοποθετήσουν τις υπέρβαρες σωλήνες αμιάντου κατασκευάζοντας έτσι αυτό το δίκτυο και φέρνοντας το νερό στο χωριό. Αποκορύφωμα όλης αυτής της οργιώδους

προσπάθειας , όταν κάποια στιγμή, περίπου στα μέσα της διαδρομής κι ενώ τα υλικά τα κουβαλούσαν πλέον από το χωριό, οι εργάτες είχαν σχεδόν αποκάμει κι εξαντληθεί ο δάσκαλος του χωριού έβαλε τα παιδιά του δημοτικού σχολείου και μαζί με γυναίκες και γέρους ακόμα μετέφεραν μαζί 2 και 3  με τα χέρια  τα υλικά στο ανηφορικό μονοπάτι ώσπου να καλύψουν όλη την διαδρομή  μέχρι την δεξαμενή δίπλα στο χωριό.

Ας μας επιτραπεί η μικρή αυτή ιστορική  αναφορά , καθώς είναι χρόνιο “ελάττωμά” μας η μή καταγραφή της ιστορίας του χωριού παρότι πολυσχιδής και πλούσια, αλλά ας το αφήσουμε τώρα αυτό. Ούτως ή άλλως και στις τόσες σελίδες του βιβλίου ιστορίας του νέου ενιαίου καποδιστριακού Δήμου μας δεν βρέθηκαν πέντε αράδες για την αναφορά σ αυτό το έργο που όμοιο του δεν υπήρξε πουθενά στην περιοχή μας.

Αυτό το έργο λοιπόν και με αυτό τον τρόπο, με πολύ ιδρώτα και αίμα, έφερε το νερό στο χωριό το 1960. Πρωτοποριακό από κάθε άποψη, αποτέλεσμα ολοκληρωμένου οράματος για το χωριό και βέβαια σκληρού πείσματος, αυταπάρνησης και προσωπικής θυσίας όλων των κατοίκων. Μια πανάκριβη σε αισθήματα και σε αξία κληρονομιά που ορίζει και το “χρέος” της κάθε γενιάς Κρουστιανών απέναντι σε γονείς και προγόνους και ασφαλώς στα παιδιά μας .

Με την ολοκλήρωση του έργου οι κάτοικοι του χωριού προνόησαν κι έφτιαξαν αργότερα εκτός της δεξαμενής ύδρευσης και άλλη μια μικρή όπου απ΄την υπερχείλιση της πρώτης αποθήκευαν νερό και το χρησιμοποίησαν για να ποτίζουν τα μικρά ” κηπούλια” έκτασης 50-100 τ.μ. με μια διαδικασία κι ένα τρόπο αυστηρό για την ισομερή κατανομή του νερού σε όλους ανεξαιρέτως. Αυτό το λίγο νερό  με το οποίο “λαντούριζαν” κυριολεκτικά λίγες πατάτες και κάποια λαχανικά εποχής εξασφαλίζοντας ένα φτωχικό πιάτο για το τραπέζι τους… Αυτή την “άρδευση” μας “χτυπάνε” τώρα κατάμουτρα, στηλιτεύοντας την αναλγησία του Κρούστα να δώσει το νερό του σ ένα εγκαταλειμμένο προσφυγικό οικισμό , που άργησαν μόλις 100 χρόνια να τον θυμηθούν!

Ας το απαντήσουμε λοιπόν κι αυτό για να κάνουμε καλούς λογαριασμούς με φίλους και με άλλους..

Το νερό ήρθε σε μια εποχή που η κύρια χρήση του σε μια κοινωνία που ζούσε σε κατάσταση σχεδόν ένδειας ήταν να ξεδιψάσουν την δίψα τους, να μαγειρέψουν το λιγοστό φαγητό ,να πλύνουν τα ελάχιστα ρούχα που διέθεταν και να πλυθούν κι οι ίδιοι χωρίς να διαθέτουν σύγχρονα μπάνια ή τυχόν άλλες ανέσεις. Με αυτή την αυστηρή χρήση, σαν ένα όχι κοινωνικό αλλά κυριολεκτικά πολύτιμο αγαθό, προέκυπτε αυτή η υπερχείλιση που πότιζαν τα κηπούλια .Για κάθε πιτσιρίκι δε της εποχής η ανάμνηση του να ξεχάσει την βρύση ανοιχτή θυμίζει τα ‘μεθεόρτια’ που ακολουθούσαν στο σπίτι…

Κι αν το φθινόπωρο ως την άνοιξη η φύση όλο και κάτι έδινε από άγρια χόρτα, μανιτάρια, κυνήγι, χοχλιούς κλπ, το καλοκαίρι οι μικροί κήποι τους έδιναν λίγες πατάτες και λαχανικά, τα οποία νωρίτερα τα καλλιεργούσαν δίπλα στις πηγές του Ρωμανού και του Ψυχρού, μέρη που πλέον εγκαταλείφθηκαν κι έγιναν αμιγώς βοσκοτόπια όπως τα 330 στρεμ. του κοινοτικού κτήματος στο Ρωμανό. Το αόρι που τροφοδοτούσε σε σημαντικό βαθμό με διατροφικά προϊόντα το χωριό (όπως κι όλα τα γύρω χωριά) σταμάτησε και οι ανάγκες καλύφθηκαν όπως ακριβώς είπαμε παραπάνω με τα μικρά κηπούλια εντός και πέριξ του χωριού.

Τι ισχύει όμως σήμερα με τα νερά του Κρούστα; Πόσα είναι αυτά τα νερά και ποια η χρήση τους στην κάλυψη των αναγκών του χωριού;

Με βάση τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει, η ΔΕΥΑΝ, βάσει της άδειας χρήσης από την υπηρεσία υδάτων της Περιφέρειας Κρήτης για τις πηγές Ρωμανού και Ψυχρού, μεταφέρει στο χωριό μέσω του αγωγού (του παλιού αυτού με αμίαντο) το 24ωρο έως 600κ.μ.νερό. Είναι όμως έτσι; Σε καμία περίπτωση! Το νερό αυτό πρέπει να βρίσκεται είτε στις δεξαμενές του χωριού , είτε καταγεγραμμένο στα υδρόμετρα ως κατανάλωση. Με τους ποιο επιεικείς υπολογισμούς και τις μετρήσεις υδρομέτρων έως άνοιξη κι όχι καλοκαίρι η ποσότητα του νερού δεν ξεπερνά το  ήμισυ αυτής το 24ωρο..Αρκεί μια βόλτα στο Σόχωρο ,στο Ρυάκι, στις Κολλές κι όπου αλλού για να δει όποιος θέλει πόσα “κηπούλια” έχουν εγκαταλειφθεί ειδικά την τελευταία δεκαετία.

Ας ρωτήσουν έναν-έναν τους κατοίκους για την κατάσταση  της δεξαμενής πως ήταν πριν 2 χρόνια  και φέτος σε μια γενικά καλή θα λέγαμε χρονιά από άποψη βροχών και χιονιού στο βουνό, ήδη από τον προηγούμενο μήνα η δεξαμενή κατέβηκε κάτω από τη μέση και μέρα με τη μέρα οδεύει να πιάσει πάτο. Κατά τα άλλα έχουμε νερό που πάει στον ποταμό αλλά δεν το δίνουμε σε ανθρώπους που δεν έχουν… Ας μας δείξουν τον ποταμό αυτόν να τον κάνουμε τουριστικό αξιοθέατο εν τέλει !

Ποιες είναι όμως οι ανάγκες του χωριού σήμερα αλλά και στο άμεσο και απώτερο μέλλον και πως θα καλυφθούν αυτές;(όχι βέβαια με τις αναφορές του προέδρου της ΔΕΥΑΝ στην απόφαση του ΟΗΕ που βγήκε για τους κατοίκους της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής)

Το χωριό μας έχει τώρα περί τους 400 κατοίκους συν αρκετούς που ανεβαίνουν τα σαββατοκύριακα από κοντινά μέρη που ζουν. Όλοι αυτοί  ζούν με τις στοιχειώδεις ανέσεις υγειινής διαβίωσης όπερ σημαίνει πως χρησιμοποιούν την αποχέτευση, το μπάνιο τους καθημερινά, βάζουν πλυντήριο, έχουν κουζίνα κι εν πάση περιπτώσει βρε αδερφέ επί τέλους ήρθε έστω κι αργά ο πολιτισμός και στο χωριό μας… Κι όχι μόνο , μα να που ξεφυτρώνουν νέες οικοδομές, ανακαινίζονται παλιά σπίτια, ανοίγουν νέα μαγαζιά (μεζεδοπωλεία-καφέ) και το καλύτερο, έρχονται δεύτερες και τρίτες γενιές Κρουστιανών, συνταξιούχων και νέων, που ζούσαν εκτός Κρήτης και βάζουν μπρος ή προγραμματίζουν άμεσα την κατασκευή οικίας για να μένουν, άλλοι περιστασιακά κι άλλοι μόνιμα…Τι θα πούμε σ΄αυτούς και σ όσους άλλους θέλουν να επιστρέψουν στο πάτριο χώμα; Ήρθατε αργά, δεν προλάβατε; ΤΙΠΟΤΑ απ αυτά! Καλώς ορίσετε  τους λέμε κι ότι νερό είναι για μας το ίδιο και για σας, κοινή η κληρονομιά για όλους μας.

Κι όλοι μαζί τον Κρούστα μας τον θέλουμε ζωντανό και μεγάλο, με καφενεία και ταβέρνες όχι 4 μα 14 και τυροκομείο από τους βοσκούς μας και φούρνο παραδοσιακό και επεξεργασία μελιού απ τους μελισσοκόμους και τα αργαστήρια υφαντών και ξύλου και δωμάτια για ξένους, μα κυρίως με ζωή καθημερινή που θα (ανα)βιώνει την παράδοση με τον πιο γνήσιο κι αξιόπιστο  τρόπο… Αυτός λοιπόν ο Κρούστας που σας λέμε έχει δυο κουτσουνάρια που με το νερό τους τον κράτησαν ζωντανό μέχρι τώρα, όντας το μοναδικό απ τα μη τουριστικά χωριά που δεν έκλεισε το σχολειό του όπως έκλεισαν όλα τα άλλα…Και το νερό αυτό το χρειάζεται άμεσα και ασφαλώς  πρέπει να κάμωμε το κουμάντο μας για το μέλλον και τις ανάγκες που θα προκύψουν… Γιατί όπως (αντ)έγραψε στην επιστολή του προς το τοπικό συμβούλιο, ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΝ λίγες ώρες πριν την λαϊκή συνέλευση, «η κλιματική αλλαγή είναι σοβαρή υπόθεση…», ξέρεις πρόεδρε για μας  δεν είναι εικόνες με τα παγόβουνα που λειώνουν, είναι η ξέρα στην ύπαιθρο, στο βουνό και κυρίως η μείωση του νερού στις πηγές! Θέμα που αν το αναζητήσεις στο διαδίκτυο θα βρεις πλήθος πληροφορίες και πρωτίστως την διαβούλευση που διεξάγεται τώρα σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο για την ορθολογική χρήση και την αποφυγή υπεράντλησης, ιδιαίτερα στις υπό ερημοποίηση περιοχές που έχει χαρακτηριστεί η ανατολική Κρήτη. Για δε τις ντιρεκτίβες και τις οδηγίες της Ε.Ε. λογικά είσαι ενημερωμένος!

Για τις ανάγκες του παρόντος μας λοιπόν , για το μέλλον οπωσδήποτε και ασφαλώς με την κλιματική αλλαγή, το νερό που έχουμε αγαπητοί συγχωριανοί και φίλοι είναι πολύ λίγο για να το διαμοιράσουμε ρισκάροντας την καθημερινή μας διαβίωση και υπονομεύοντας την δυναμική της ανάπτυξης του χωριού και το μέλλον  των παιδιών μας.

Έχουμε όμως και την περίπτωση του Θεολόγου, που έστω μετά από 100 χρόνια θυμήθηκαν να του δώσουν νερό! Κι όπως μας λένε να το δώσουν απ τον Κρούστα με αυστηρούς όρους. Μόνο σε 4-5 σπίτια κι όχι σε ποιμνιοστάσια για ζώα , όχι πότισμα σε κήπους κλπ κλπ… Δηλαδή μας λένε πως στην ουσία κατ΄εξαίρεση θα υδροδοτηθούν κάποιοι “προνομιούχοι” κι όχι όλος ο οικισμός! Είναι δυνατόν; Που θα σταθεί τέτοιο επιχείρημα; Πως θα αρνηθούν σε όποιον έχει τις νόμιμες προδιαγραφές ότι δεν θα πάρει νερό πέρα από 4-5 σπίτια… Τα υπόλοιπα, οι περιουσίες στον οικισμό που μπορούν να οικοδομηθούν νόμιμα δεν θα δικαιούνται ύδρευσης; Και τα ζώα γιατί να εξαιρεθούν, έχουν υπόψιν οι αρμόδιοι την νομοθεσία περί ευζωίας των ζώων ή θα περιμένουν  εισαγγελική παραγγελία για να δώσουν και σ αυτά; Εμείς λοιπόν οι κάτοικοι του Κρούστα είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι επί του θέματος. Υποστηρίζουμε πλήρως την αναβίωση και ανάπτυξη αυτού του ιστορικού οικισμού! Με σχέδιο όμως εξ ολοκλήρου κάλυψης των αναγκών που θα προκύψουν άμεσα και μελλοντικά. Το μέρος αυτό είναι πράγματι προνομιακό, με ιστορικές καταβολές, εξαίσια φυσική ομορφιά και το ιδιαίτερα αξιόλογο βυζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου.

Οι προοπτικές λοιπόν του οικισμού, πρέπει να αξιολογηθούν σωστά και να προνοηθεί ορθολογικά η στήριξη τους με υποδομές μελετημένες για κάθε πιθανή μελλοντική ανάγκη. Άρα και για την υδροδότηση πρέπει να προβλεφθεί και να εξασφαλιστεί η αναγκαία επάρκεια σε νερό κι όχι να επιλέγονται λύσεις “κουτουρού” , όπως η απόφαση της ΔΕΥΑΝ που συζητάμε τόσες μέρες προκαλώντας την αναστάτωση όλων των κατοίκων του χωριού μας. Να υδροδοτηθεί λοιπόν ο οικισμός Θεολόγου με το μόνο νερό που μπορεί να εξασφαλίσει πλήρη επάρκεια ,εξαιτίας της σύνδεσης με το δίκτυο Αποσελέμη και το νερό αυτό μπορεί να δοθεί αποκλειστικά από το δίκτυο Κριτσάς, με πιθανό ίσο κόστος με αυτό που προβλέπει η υπάρχουσα μελέτη για την μεταφορά του νερού από τον Κρούστα.

Όλα τα παραπάνω πιστεύουμε κι ελπίζουμε πως ξεδιαλύνουν απολύτως τις θέσεις μας, κάνοντας τις κατανοητές σε όλους τους κατοίκους του Δήμου και σε κάθε αρμόδιο επί του θέματος, εκλεγμένο ή μή.

Δηλώνουμε με πάσα ευθύτητα πως τα δίκαια και συμφέροντα του χωριού μας, θα τα υπερασπίσουμε με ενότητα ,πίστη και αποφασιστικότητα “παντίω τρόπο”. Απειλές η διάφορα διλήμματα δεν φτάνουν καν στ αυτιά μας.

Τέλος και για να μην υπάρχει η παραμικρή παρεξήγηση , ο αγώνας μας για το “νερό μας” δεν ‘εχει ούτε πολιτικό ,ούτε κομματικό χρωματισμό .Είναι μόνο Αγώνας Κρουστιανός, δίκαιος και ηθικός

Υ.Γ. Όπως σε κάθε μέρος υπάρχουν λιγότεροι ή περισσότεροι άνθρωποι που το αίμα τους “βράζει” πιο εύκολα, έτσι  και στο χωριό μας κι ίσως και λίγο παραπάνω, όταν κάποιους τους “πνίγει” το δίκηο μπορεί να πούν και μια κουβέντα πιο “βαριά”. ‘Ομως δεν τρέφουμε εμπάθεια ή μίσος για κανέναν , απεναντίας το φιλότιμο κι η φιλοξενία μας θα μπορούσαν να είχαν λύσει προ πολλού το όλο θέμα που μας ταλανίζει σήμερα.

Πρωτοβουλία Κατοίκων Κρούστα