Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για την προσβολή της διαθήκης

Η διαθήκη είναι πολύ σημαντικό έγγραφο διότι με αυτό, ο άνθρωπος ρυθμίζει σε ποιούς και πώς, θα μοιραστεί η περιουσία του και τις επιθυμίες του, μετά το θάνατό του. Συχνά όμως, δημιουργούνται διενέξεις και αμφισβητήσεις, μεταξύ των κληρονόμων, αναφορικά με το κύρος και την ισχύ μιας διαθήκης.Οι συχνότερες περιπτώσεις, όπου μπορεί να προσβληθεί μία διαθήκη, ως μερικά ή ολικά άκυρη, είναι ενδεικτικά, οι εξής :

• Καταρχάς, όταν αμφισβητείται η γνησιότητα του γραφικού χαρακτήρα και της υπογραφής του διαθέτη, όταν δηλαδή υπάρχουν υπόνοιες πλαστότητας της διαθήκης, οπότε είναι ζήτημα απόδειξης πλέον αν η διαθήκη είχε συνταχθεί ή όχι, με το χέρι του διαθέτη.

• Όταν ο διαθέτης ήταν ανίκανος για σύνταξη διαθήκης, το οποίο συμβαίνει, εφόσον :

1. δεν ήξερε να διαβάζει 2. ήταν ανήλικος 3.βρισκόταν υπό (πλήρη) δικαστική συμπαράσταση ή 4. έπασχε από ψυχική ή διανοητική διαταραχή, δεν είχε, όπως λέγεται, “σώας τας φρένας”.

• Αν δεν είχε συνταχθεί, σύμφωνα με τις νόμιμες διατυπώσεις, όπου αυτές προβλέπονται στο Νόμο, όπως π.χ για τη σύνταξη δημόσιας διαθήκης, ενώπιον συμβολαιογράφου, αναφορικά με τους μάρτυρες, τα πρόσωπα, που (δεν πρέπει) να είναι παρόντα, για παράδειγμα οι μάρτυρες ήταν συγγενείς του διαθέτη και το απέκρυψαν από το Συμβ/φο.

• Όταν ο διαθέτης δεν προσδιορίζει επακριβώς τον κληρονόμο, αλλά γενικά και αόριστα, π.χ στον αγαπημένο μου γιο (ενώ έχει 3 γιους)

• Στις περιπτώσεις, όπου ο διαθέτης, είχε πέσει “θύμα” απάτης, πλάνης ή απειλής, κατά τη σύνταξη της διαθήκης

Πότε όμως μπορεί να προσβληθεί εν μέρει μία διαθήκη;

Mία πολύ σημαντική κατηγορία μερικής ακυρότητας, είναι η προσβολή της νόμιμης μοίρας των εκ του Νόμου κληρονόμων, όταν ο διαθέτης αφήνει όλη την περιουσία του σε τρίτους και  αγνοεί εντελώς τα  παιδιά και τη σύζυγο.

Το Δικαίωμα νόμιμης μοίρας, έχουν τα παιδιά, οι γονείς και η σύζυγος του διαθέτη, εφόσον βέβαια ζουν, το οποίο ισούται με το μισό της μερίδας, που θα έπαιρναν, αν δεν υπήρχε η διαθήκη.

Γενικά, σε κάθε περίπτωση, όπου ακυρώνεται η διαθήκη, εν μέρει ή εν όλω, “αναβιώνει” η εκ του Νόμου, εξ αδιαθέτου, όπως λέγεται, κληρονομική διαδοχή, με βάση τη συγγένεια, όπου οι κοντινότεροι συγγενείς αποκλείουν τους μακρινότερους συγγενείς.

Το δικαίωμα για προσβολή-αμφισβήτηση της διαθήκης, πρέπει να ασκείται όσον το δυνατόν πιο γρήγορα, διότι η παραγραφή είναι μόλις 2 έτη, από τη δημοσίευσή της διαθήκης.

Η 2ετής παραγραφή ισχύει μόνον, για τις περιπτώσεις πλάνης, απάτης, απειλής, παράλειψης μεριδούχου, καθώς και στην περίπτωση, όπου ο γάμος του νεκρού ήταν άκυρος ή είχε ασκήσει αγωγή διαζυγίου κατά του/της συζύγου, έχοντας βάσιμο λόγο διαζυγίου. Για τις λοιπές περιπτώσεις, το δικαίωμα της προσβολής-ακύρωσης διαθήκης δεν παραγράφεται εκτός και αν ο διαθέτης αφήνει όλη ή μέρος της περιουσίας του, υπέρ του Δημοσίου ή άλλων κοινωφελών σκοπών, η προσβολή πρέπει να γίνει αποκλειστικά εντός πέντε ετών, από τη δημοσίευση, αλλιώς χάνεται το δικαίωμα της προσβολής.

Χρύσα Τσιώτση

LL.B; LL.M in Information Technology and Telecoms Law (U.K-Glasgow)

Νομικός