Οικογενειακό δίκαιο: Αλλάζει για τους διαζευγμένους γονείς

Από κοινού η γονική μέριμνα και στους δύο – Η επικοινωνία για τον γονέα που δεν μένει με το παιδί δεν θα είναι μικρότερη από το 1/3 του συνολικού της χρόνου – Καθιερώνεται «οικογενειακός μεσολαβητής»

Να προστατέψει όσο το δυνατόν περισσότερο τα παιδιά προσπαθεί το υπουργείο Δικαιοσύνης όταν καθένας από τους δύο γονείς αποφασίζει να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο. Πρόκειται για μια προσπάθεια μείωσης, όσο γίνεται, της ψυχικής καταπόνησης των ανηλίκων όταν βρίσκονται εντός του πεδίου του διαζυγίου των γονέων τους.

Παράλληλα, ο υπουργός Δικαιοσύνης Κωνσταντίνος Τσιάρας επιχειρεί στις περιπτώσεις διαζυγίων να επιφέρει μια συνεννόηση στις σχέσεις των διαζευγμένων γονέων για τη συνεπιμέλεια των παιδιών τους και τα άλλα καθημερινά προβλήματά τους, έτσι ώστε να αποφευχθούν τα αδιέξοδα και οι συγκρούσεις που λειτουργούν σε βάρος τους. Καταρχάς, η νομοπαρασκευαστική επιτροπή, με πρόεδρο τον πρώην εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και πρόεδρο της Εταιρείας Οικογενειακού Δικαίου Ιωάννη Τέντε, παρέδωσε στον υπουργό Δικαιοσύνης την πρότασή της για τροποποίηση των διατάξεων εκείνων του Οικογενειακού Δικαίου που αφορούν τη συνεπιμέλεια των παιδιών σε περίπτωση λύσης της έγγαμης συμβίωσης, έτσι ώστε να μπορούν να συμφωνήσουν από κοινού οι γονείς σε θέματα επιμέλειάς τους κ.λπ.

Ωστόσο, σε τρία βασικά σημεία συμφώνησαν, καταρχάς, οι εκπρόσωποι των κομμάτων κατά τη διάρκεια των δύο συναντήσεων που έγιναν, με πρωτοβουλία του κ. Τσιάρα, για τη βελτίωση και αποδοχή της πρότασης της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, με την οποία προβλέπονται τροπολογίες στο Οικογενειακό Δίκαιο, ως προς το σκέλος της συνεπιμέλειας των παιδιών στις περιπτώσεις διαζυγίων.

Δεν πρέπει να λησμονείται ότι μετά τη μεταπολίτευση του 1974, ο πανεπιστημιακός διδάσκαλος Αλέξανδρος Μαγκάκης, κατά την τετραετή θητεία του στο υπουργείο Δικαιοσύνης (1982-1986), επέφερε επαναστατικές τομές -για την εποχή εκείνη- σε όλο το φάσμα του Οικογενειακού Δίκαιου, οι οποίες και σήμερα ακόμη θεωρούνται καινοτόμες. Από τότε έως σήμερα επήλθαν τροποποιήσεις στο Οικογενειακό Δίκαιο λόγω της αλλαγής των κοινωνικών δεδομένων και του τρόπου συμβίωσης. Στο πλαίσιο αυτό έρχονται να προστεθούν και οι τωρινές τροποποιήσεις σε ορισμένα άρθρα του 11ου κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα, που αφορούν τις σχέσεις γονέων και τέκνων (άρθρα 1505-1541). Σύμφωνα με τις προτάσεις, θεσπίζεται η από κοινού και με ίσους όρους γονική μέριμνα των παιδιών από τους διαζευγμένους γονείς, η οποία αποκαθιστά την ισότητα μεταξύ των γονέων έναντι των παιδιών. Καθιερώνεται έτσι η δυνατότητα να έχουν από κοινού ρόλο και λόγο στη λήψη αποφάσεων για τη ζωή των παιδιών τους, όπως είναι η ονοματοδοσία, η επιλογή του σχολείου κ.λπ.

Η «γονική αποξένωση»

Παράλληλα, καθιερώνεται για πρώτη φορά η έννοια της «γονικής αποξένωσης», που όμως -σύμφωνα με νομικούς- στην πράξη είναι μία αόριστη εύπλαστη έννοια. Κατά το πνεύμα της επιτροπής, τα δικαστήρια, πατώντας στον όρο αυτό, θα πρέπει να συνεκτιμούν κατά την έκδοση της σχετικής απόφασής τους τη σχέση γονέων και τέκνων, την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των δύο γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, την ατομική συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προγενέστερο χρονικό διάστημα έναντι του άλλου, αλλά και την αποτροπή αποξένωσης από το παιδί του γονέα που δεν διαμένει με αυτό.

Μία ακόμη καινοτομία είναι η καθιέρωση του τεκμηρίου του χρόνου επικοινωνίας του γονέα που δεν διαμένει με το παιδί του, ο οποίος δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το 1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας. Η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί στο να υπάρξει μια ευρεία επικοινωνία των παιδιών με τους γονείς και να μην επιβαρύνονται ψυχοσωματικά οι ανήλικοι. Επιχειρείται ακόμη η αξιοποίηση του θεσμού της διαμεσολάβησης στις οικογενειακού δικαίου διαφορές, χωρίς να αποκλείεται η καθιέρωση του θεσμού του «οικογενειακού διαμεσολαβητή», κάτι που εκτιμάται ότι θα δράσει πυροσβεστικά στην ομαλοποίηση των γονικών σχέσεων σε θέματα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των παιδιών.

Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα μεταρρύθμισης ή ανάκλησης έγγραφων συμφωνιών και δικαστικών αποφάσεων που αφορούν ζητήματα τα οποία ρυθμίζονται από την πρόταση της επιτροπής, μέσα σε διάστημα δύο ετών, εφόσον γίνουν νόμος του κράτους.

Ετσι, οι γονείς των οποίων οι υποθέσεις έχουν ήδη κριθεί από τα δικαστήρια μπορεί να εναρμονίσουν τις οικογενειακές τους σχέσεις με τα νέα δεδομένα και να αρθούν παγιωμένες αρνητικές καταστάσεις που έχουν διαμορφωθεί με το ισχύον νομικό πλαίσιο.

Ωστόσο, πραγματοποιήθηκαν ήδη στο υπουργείο Δικαιοσύνης δύο συναντήσεις με τους τομεάρχες Δικαιοσύνης των κομμάτων, με μοναδικό αντικείμενο τη βελτίωση και κοινή αποδοχή της πρότασης της επιτροπής.

Κατά τις συναντήσεις αυτές υπήρξε κοινός τόπος τριών σημείων επί των προτάσεων.

Πρώτον, έγινε αποδεκτός ο όρος της «γονικής αποξένωσης», κατά δεύτερον υπήρξε συναίνεση στην ισοτιμία μεταξύ των δύο γονέων για να λαμβάνουν κοινές αποφάσεις για τα παιδιά τους. Και τρίτον, άναψε πράσινο φως για τον χρόνο επικοινωνίας του γονέα που δεν διαμένει με το παιδί του, ο οποίος δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το 1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας με το παιδί.

Πάντως, άμεσα η πρόταση της επιτροπής υπό τη μορφή νομοσχεδίου θα αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση και εν συνεχεία θα κατατεθεί στη Βουλή.