Ταυτοτικές απώλειες και υπαρξιακή κόπωση | του Κώστα Θεολόγου
Λένε ότι το εκλογικό σώμα πάσχον από κόπωση λόγω αλλεπάλληλης πολιτικής συμμετοχής σε εκλογικές διαδικασίες δεν μας φάνηκε προεκλογικώς ζωηρό σε τούτη τη φάση εκλογών για την τοπική αυτοδιοίκηση.
Ωστόσο, νιώθω ότι πρόκειται για μια σύνθετη μορφή απώλειας του πολιτικού ενδιαφέροντος, η οποία οφείλεται αφενός στην αποκαρδιωτική και διαρκή απογοήτευση ημών των πολιτών έναντι της πολιτικής και των πολιτικών υποκειμένων και αφετέρου στην απώλεια της βαθύτερα ριζωμένης τοπικότητας, που διαμόρφωνε τους ταυτοτικούς δεσμούς ανάμεσα στους εκλογείς του παρελθόντος.
Το πρώτο δεν χρειάζεται να το επεξηγήσω· η φόρα με την οποία ο καινοφανής αστέρας της αντιπολίτευσης εδραιώθηκε στον κομματικό κόσμο της οιονεί αριστεράς συμμαχίας δείχνει τη λόγω απελπισίας -κατά τη γνώμη μου- απαγκίστρωση της πλειονότητας των εκλογέων από ιδεολογικά σχήματα και αντίστοιχους πολιτικούς ή αξιακούς κώδικες και την πρόσδεση και εμπιστοσύνη της στο(ν) γοητευτικό …άγνωστο.
Το δεύτερο είναι θεσμικώς αυταπόδεικτο· αφορά στο φαινόμενο «αραίωσης» το οποίο υποβάθμισε τεχνηέντως τους δεσμούς τοπικότητας που είχαμε μέχρι τα τελευταία 15-20 χρόνια, έως ότου ανέλαβαν τα ασυνείδητα όρνεα της παγκοσμιοποίησης να τους διαλύσουν. Οι πρώτοι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης θεσπίστηκαν επί Όθωνος μεταξύ 1833-1845· υιοθετούσαν έναν φαινομενικά αυτοδιοικητικό σχεδιασμό, αλλά διατηρούσαν στην πραγματικότητα τα τοπικά νομικά πρόσωπα υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης, η οποία επέλεγε τους ταγούς τους. Συνεπώς δεν είχαμε αιρετούς Ο.Τ.Α., αλλά βαθμίδες κεντρικής διοίκησης. Πλήρη αυτοδιοίκηση στους δήμους και στις κοινότητες (αλλά όχι στις νομαρχίες) παραχώρησε ο Βενιζέλος το 1912· αποδεχόμενοι ότι αποτελεί τη γενέθλια στιγμή των σύγχρονων πρωτοβάθμιων οργανισμών Τ.Α. το βενιζελικό σχήμα διέτρεξε ανθεκτικό την ταραγμένη πολιτική ιστορία μας, διατηρώντας τη βασική δομή του μέχρι το 1994, όταν η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου καθιέρωσε την αιρετή νομαρχιακή αυτοδιοίκηση. Αμέσως μετά (1997) η κυβέρνηση Σημίτη επέβαλε τον «Καποδίστρια» εκσυγχρονίζοντας με το στανιό τα διοικητικά όρια των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. μέσα από ανόητες συνενώσεις, που δημιούργησαν αχρείαστες ωσμώσεις και υποχρέωσαν πληθυσμούς, που δεν ήθελαν αλισβερίσια μεταξύ τους, να αναπτύξουν ανύπαρκτους δεσμούς. Από το 2010 φοράμε τον αυτοδιοικητικό κορσέ «Καλλικράτης» του ποδηλάτη-μεταρρυθμιστή Γιωργάκη Παπανδρέου, ο οποίος επέβαλε ακόμη μεγαλύτερες συνενώσεις με ευρύτερους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. καταργώντας τις νομαρχίες και αντικαθιστώντας τες ως δευτεροβάθμιους Ο.Τ.Α. από τις περιφέρειες. Δεν ξέρω αν κατανοείτε το μπάχαλο των τελευταίων 15 χρόνων.
Είμαστε μια χώρα με αγεωγράφητους πολίτες, με πολιτικούς ανελλήνιστους και χωρίς λαϊκή ρίζα. Κάποτε είμασταν μια χαρά επαρχιώτες, με τα μεσαιωνικά πανηγύρια μας, τα κλαρίνα και τους ζουρνάδες, τους κάθε τοπικούς άγιους να συναγείρουν γύρω από τον ιερό ναό πάγκους με αγαθά, από μπιχλιμπίδια, λαμπάδες, μέχρι σκόρδα και βρακιά. Και αναγνωριζόμασταν και χορεύαμε κύκλιους χορούς που μας κρατούσαν ενωμένους έστω δυο-τρεις φορές τον χρόνο. Ωστόσο, απωλέσαμε τους ταυτοτικούς δεσμούς μας στις κοινότητες, όπου νιώθαμε ασφάλεια και οικειότητα, εφόσον ενταχθήκαμε σε ευρύτερα ανθρωπογεωγραφικά και αυτοδιοικητικά σχήματα που ενισχύουν την ανωνυμία και τη δυσπιστία. Θεωρώ ότι είμαστε πολιτικά και ταυτοτικά βαθιά νικημένοι από τις ευρείες συνενώσεις που επέβαλαν στις κοινότητες οι ωσμώσεις των μητροπολιτικών δήμων και υπαρξιακά κουρασμένοι από τα κάλπικα πολιτικά τερτίπια, ώστε να ανακτήσουμε την ελπίδα μας με τις -πλην εξαιρέσεων- basse classe αγωνιώδεις υποψηφιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Κώστας Θεολόγου
Ο Κώστας Θεολόγου διδάσκει στο ΕΜΠ και στο ΕΑΠ
