Η ταχύτητα του βίου, την οποία πολύ εύστοχα σχολίασε λογοτεχνικά ο Κούντερα, μας υποβάλλει σε μια αποσπασματική συναίσθηση των τεκταινόμενων γύρω μας. Νοσταλγώ πολύ την εποχή της ζωής μου που ξυπνούσα, έπινα καφέ, διάβαζα λογοτεχνία και άκουγα σονατίνες του Νικολό Παγκανίνι.
Η μουσική του ξεχυνόταν και με πλημμύριζε σαν έρωτας, σαν συνταρακτικό συναίσθημα, όχι σαν πετάρισμα στο φυλλοκάρδι μου. Έκτοτε παρήλθαν δεκαετίες και μουσική ακούω μόνο ταξιδεύοντας οδικώς και συχνά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή με τους περιορισμούς που καθορίζει το ψηφιακό πολυ-εργαλείο μου… Συμμορφώθηκα στη νέα κατάσταση της «αποσπασματικότητας», την οποία μου έχει επιβάλλει ο ερπυστριοφόρος βίος. Γράφω, βλέπω, σκέφτομαι, ακούω… και συνεπώς, επί της ουσίας, συγκεντρώνομαι περισσότερο σε κάποια από όλες τις δραστηριότητες και υποτιμώ κατ’ ανάγκην τις λοιπές.
Η πολυτέλεια – πλέον- να ακούς μουσική έχει συρρικνωθεί σε χρονικά σημεία, δηλαδή στις ακροάσεις συναυλιών στα μέγαρα και στις στέγες της πρωτεύουσας και, ίσως, σε κάποιο πρωινό Κυριακής, όταν προσώρας οι έγνοιες αφήνονται κατά μέρος –και δεν είναι βέβαιο πως το καταφέρνει κανείς πνευματικά, ψυχολογικά ή συναισθηματικά– κατασκευάζοντας μια ψευδαίσθηση ελεύθερου χρόνου. Η μουσική είναι πλούτος που μάλλον τον έχουμε λησμονήσει, καθώς ακούμε ραδιόφωνο οδηγώντας μέσα στην κυκλοφοριακή αστική ένταση. Έτσι, χάνουμε την γοητεία της ησυχίας, που οφείλει να τη συνοδεύει ως προϋπόθεση. Η μουσική, μάλλον, δεν είναι ευωχία, όπως «τα τραγούδια της παρέας», αλλά αυτοσυγκέντρωση και διάλογος μαζί της εν σιωπή με σκοπό τον στοχασμό και την αυτογνωσία μας.
Όσοι την αντιμετωπίζουμε ως διασκέδαση και ψυχαγωγία χάνουμε πολλά από τα πολύτιμα συστατικά της. Αν ήταν δίαιτα, θα ήταν μια πλούσια και υγιεινή διατροφή. Όπως προσέχουμε τους σωματικούς δείκτες μας για λόγους υγείας, αντιστοίχως οφείλουμε στον εαυτό μας να εξελιχθεί ως προς τους πολιτιστικούς και τους πνευματικούς δείκτες του μέσα από την τέχνη. Η μουσική δεν είναι δυσεύρετη και είναι πολύ προσιτή, διότι βρίσκεται στο σπίτι ή στους χώρους της καθημερινότητας. Δεν απαιτεί απαραιτήτως εισιτήριο ούτε μετάβαση σε ειδικούς χώρους, μολονότι οφείλουμε να την τιμούμε ιδιαίτερα και να καταβάλλουμε ένα προσήκον αντίτιμο προσερχόμενοι σε αίθουσες συναυλιών.
Έστω κι αν ακούμε μιαν «άλλη» μουσική, εννοώ άλλου είδους -λαϊκού ή έντεχνου- κάποτε οφείλουμε να δοκιμάσουμε να ακούσουμε την κλασική μουσική των μεγάλων δημιουργών ή την μεγαλειώδη μουσική των κλασικών συνθετών. Η μουσική συμβάλλει βαθιά στην «καλή αλλοίωσή» μας, που λένε οι πατέρες της ορθόδοξης σκέψης, και ίσως να μας εξημερώνει κιόλας, σε μια εποχή κρίσης και έντασης που ευνοεί τις ρήξεις και τους τσακωμούς. Η μουσική καλλιεργεί μια παιδεία αισθητική και προκαλεί ως ένζυμο την πνευματική ανάταση και διεύρυνση. Ως τέτοια, οφείλουμε να την σεβόμαστε και να προσπαθούμε να γνωριστούμε, να συνομιλήσουμε και, εντέλει, να συνευρεθούμε μαζί της.
