Αναρωτιόμαστε γιατί ορισμένες κουλτούρες αφρικανικών φύλων, ενώ γνωρίζουν τα τρακτέρ και τις σύγχρονες γεωργικές μεθόδους, δεν τις εντάσσουν στο παραγωγικό σύστημά τους. Ίσως επειδή, αφενός, τα ίδια αυτά κράτη ως ασυγκρότητες κοινωνίες έχουν άλυτα πολύ βαθιά ζητήματα, χωρίς θεσμικό πλαίσιο, ώστε να συγκροτήσουν πολιτεία, κοινωνία, πολίτες και, αφετέρου, επειδή τα μετά την απο-αποικιοποίηση καθεστώτα, που εξακολουθούν να ελέγχονται πολιτικά και κυρίως οικονομικά από αλλότριες δυνάμεις, δεν εισηγούνται τις απαραίτητες διαδικασίες εκδημοκρατισμού των όποιων θεσμών τους. Η είσοδος νέας τεχνολογίας δεν είναι μόνο υλική ή τεχνικής προέλευσης. Η πατάτα επί Καποδίστρια υπήρξε τέτοια διατροφική καινοτομία, όπως και μια καινούργια μεταρρυθμιστική ιδέα –οικονομική, πολιτική κτλ- αποτελεί θεσμική καινοτομία.
Αναφέρομαι στην έννοια της μεταφοράς τεχνολογίας ή γνώσης (knowledge transfer), διότι σε μια τέτοια διαδικασία περιλαμβάνονται 2-3 φάσεις: η κυκλοφορία των καινοτομικών ιδεών (innovation), η περίοδος προσαρμογής των νέων ιδεών ή της νέας τεχνολογίας στην καινούργια κουλτούρα και τέλος η αποδοχή τους και η οικειοποίησή (appropriation) τους από την κοινωνία που τις υποδέχεται. Βεβαίως, η επιλογή μιας τέτοιας αναλογίας, όπως η μεταφορά τεχνολογίας για την Ελλάδα και την ΕΕ, θα φαινόταν τερατώδης, ωστόσο η αγαπητική νεοελληνική ορθοδοξία και ο ανέραστος βορειοευρωπαϊκός προτεσταντισμός απέχουν σε αξιακό επίπεδο περίπου το ίδιο, όσο μια θεριζοαλωνιστική από έναν δρεπάνι. Στην δική μας περίπτωση έχουμε μονάχα κάποια εξοικείωση με τις καινούργιες ιδέες και με τα τραπεζιτικά τερτίπια του παγκόσμιου καπιταλισμού.
Για αυτές τις ιδέες έχουν προηγηθεί -μέσω του εντεταλμένου τύπου και των ΜΜΕ- διαδικασίες ενσφήνωσης ή εγχάραξής τους στη συλλογική σκέψη ή στην κοινή γνώμη μας. Αλλά πρέπει να ακολουθήσει και μια περίοδος αποδοχής τους από μας και προσαρμογής τους στο θεσμικό πλαίσιο μας. Αυτό που παραβλέπουν οι αυτόκλητοι εκσυγχρονιστές μας είναι, πρώτον, ότι έστω κι αν στο μεγαλύτερο ποσοστό έχουμε αποδεχτεί ως απαραίτητες τις μεταρρυθμίσεις, σε επίπεδο κράτους, αυτό το κάναμε κυρίως υπό καθεστώς φόβου και εκβιασμού και, δεύτερον, πως δεν υπάρχει η απαραίτητη καλλιέργεια μιας κουλτούρας ιδιότητας του πολίτη (citizenship) που σέβεται τους νόμους και τους εφαρμόζει. Σε αυτό συμβάλλει τα μέγιστα η «πελατειακότητα» και η προστατευόμενη φοροδιαφυγή των εχόντων και προνομιούχων Ελλήνων.
Σε ποιαν ακριβώς περίοδο προσαρμογής μας αναφερόμαστε, όταν οι ίδιοι οι προτεστάντες απαιτούν από μας για εμάς μιαν εφαρμογή των δικών τους μεταρρυθμίσεων εντός πενταετίας; Η δική τους Μεταρρύθμιση διήρκησε πάνω από 100 χρόνια, από το 1517 και, ας πούμε, έληξε το 1648 με τη Συνθήκη της Βεστφαλίας. Εξάλλου, σε ποια οικειοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων αναφερόμαστε, όταν αυτές οι ιδέες απαιτούν ένα βάθος χρόνου πολλών δεκαετιών, ώστε να αποκτήσουν έρεισμα συμπεριφορικό, πολιτισμικό και αξιακό στην νεοελληνική και ορθόδοξη, ας πούμε, κοινωνία μας; Και μόνον τότε θα καταστούν νομικά αποδεκτές και σεβαστές, δηλαδή εφαρμόσιμες.
Εν πάση περιπτώσει, εκτός από την δεδομένη οικονομική εκμετάλλευση πόρων και ανθρώπων, υπάρχει και η γεωπολιτική παράμετρος που επιβάλλει ακόμη πιο περίπλοκους σχεδιασμούς ελέγχου της λαϊκής κυριαρχίας που προβλέπεται ως θεμέλιο των δημοκρατικών πολιτευμάτων. Η γεωπολιτική στη δική μας περιοχή άλλαξε διαχείριση μεταπολεμικά και ανέλαβαν οι ΗΠΑ το ρόλο των Βρετανών στην ΝΑ Μεσόγειο με ορόσημο το 1952 (ένταξη στο ΝΑΤΟ Ελλάδας και Τουρκίας). Υπάρχει μια γενικευμένη απέχθεια των Ελλήνων απέναντι στις δυνάμεις που ασκούν πολιτικές εξάρτησής μας, είτε ο «δάκτυλος» ήταν παλιότερα εγγλέζικος, είτε τώρα αμερικάνικος ή/και γερμανικός.
Η Ε.Ε. για μας είναι ένας ολοκληρωτικά γραφειοκρατικός θεσμός που έχει ως διοικητικούς υπαλλήλους μάνατζερ εγκάθετους από τις παγκόσμιες συσπειρώσεις του κεφαλαίου αλλά αυτό δεν δικαιώνει την βαλτωμένη και ανεξέλικτη πολιτική στάση του ΚΚΕ και των εντός και εκτός του ΣΥΡΙΖΑ αριστεριστικών παραγώγων του. Έγραφα στο βιβλίο μου «Πολίτης και Κοινωνία στην Ε.Ε.» (Παπαζήση, 2005) ότι η ιδιότητα του πολίτη (ως European citizenship) πρέπει να έχει προϋποθέσεις εκχώρησης ή απονομής των πολιτικών δικαιωμάτων της και ότι μια Διεθνής Εργαζομένων Ευρωπαίων Πολιτών θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα εργαλείο, που θα σήμαινε ότι όντως η ΕΕ συνιστά ένα ευρύ πεδίο μιας ταξικής πάλης με τις αντιθέσεις, που διαμορφώνει ο νεοφιλελευθερισμός και η κεφαλαιοκρατία. Η ΕΕ αποτελεί ένα πεδίο ζύμωσης στο οποίο οι εργαζόμενοι λαοί πρέπει να διεκδικούν την πολιτική σημασία τους ως δρώντα υποκείμενα και όχι απλώς ως υπάκουοι καταναλωτές και υπήκοοι καπιταλιστικών εταιριών που προωθούν κυβερνήσεις και μνημόνια. Η νομισματική και η ενδεχόμενη τραπεζιτική ένωση δεν είναι αρκετή.
Η ΕΕ για να συνεχίσει να υπάρχει θα πρέπει να ενωθεί κοινωνιακά (societally) και να ωσμωθεί σε έναν ενιαίο λαό με κοινούς μύθους. Αυτό προσώρας φαίνεται απίθανο, διότι απαιτεί ένα αργόσυρτο (Braudelian) βάθος χρόνου ενός ή δύο αιώνων, που είναι απαραίτητο για να ενωθεί η Ευρώπη σε ανθρώπινο επίπεδο, αλλιώς θα διασπαστεί και θα αποσυντεθεί. Η συνύπαρξη σε ένα κοινό τόπο προϋποθέτει υποχώρηση όλων και διάθεση για ουσιαστική συγ-χώρεση (συν + χωρώ = χωράω στον ίδιο τόπο με τον άλλο). Αυτό φαίνεται ακόμη πιο ουτοπικό και μάλλον είναι. Άρα, η ΕΕ ως γραφειοκρατικός θεσμός, αν δεν καταρρεύσει, εντέλει, θα κυριαρχήσει ως μια νεοταξική τυραννική και καθόλου πεφωτισμένη δεσποτεία πάνω στους Ευρωπαίους λαούς της, όπως ήδη κάνει.
Η Ευρώπη φαίνεται πως δεν θα υπάρξει ποτέ ως Ένωση λαών, αλλά θα πορεύεται συστηματικά προς έναν αμείλικτο τεχνοκρατικό ολοκληρωτισμό. Η δυνατότητά μας για αντίσταση σε αυτό το πεδίο ταξικής αντιπαράθεσης, όπως είναι η γραφειοκρατική ΕΕ, παρέχεται μέσω της συσπείρωσής μας γύρω από αριστερά σχήματα, που αντιμάχονται τον νεοφιλελευθερισμό ως προϋπόθεση πολιτικής. Δυστυχώς, οι τελευταίες κινήσεις (τακτικής ή αμηχανίας;) του Πρωθυπουργού έχουν κάνει πολλούς να αναρωτιούνται κατά πόσο ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα τέτοιο αριστερό σχήμα.
