ΕΚΟΥΣΙΑ ΠΛΑΝΗ

Η κουλτούρα των θαλασσινών λουτρών

Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης (1911-1996) υπήρξε ιδιαίτερα τυχερός αριστοκράτης ποιητής, εφόσον μέσω της λυρικής και υπερρεαλιστικής ενόρασής του γνώρισε έναν θερινό αυτοκράτορα Αύγουστο που «ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά».

Εκτός από τα ήσυχα τραπέζια ορισμένων πολιτισμένων ανθρώπων που συζητούν ευγενικά σε κάποιο κήπο ή στο εστιατόριο, οι υπόλοιποι Νεοέλληνες ωρύονται ομοτράπεζοι, ομοούσιοι, ωμοί και άξεστοι, περιφέροντας τον εγωισμό και την χυδαιότητά τους, χωρίς να έχουν αποχωριστεί ποτέ από τον επαρχιωτισμό τού «δείτε με, ρε, ήρθα!» Χειρονομώντας όρθιοι παραγγέλνουν συμπληρωματικά τσίπουρα και τσιπούρες, μπιφτέκι με τηγανητές πατάτες για το παιδί που ήρθε «καθυστερημένο» στο τραπέζι.

Εκτός από τα ιστιοπλοϊκά στις γαλαζοπράσινες αμμουδιές, οι υπόλοιποι Νεοέλληνες, ματσωμένοι ή ρέστοι συνωστίζονται έστω και για λίγο σε κάποια παραδιπλανή ομπρέλα, για να μυρίζουν το κοκτέιλ αντηλιακής ιδρωτίλας του παρακείμενου περήφανου μαλακοπίτουρα «μπαμπάααα, κοίτα!» ή για να οφθαλμολούζονται τη ναζιάρα μιλφ με το κοφτό μπραζίλιαν στα κωλομέρια.

Εκτός από τις απόμερες παραλίες των γυμνών λουομένων με τις σιωπηρές φιγούρες τους στην άμμο, οι υπόλοιπες Νεοελληνίδες καμώνονται τις ατρόμητες στη φωτογήρανση ανοίγοντας τα σκέλια τους να πάρουν χρώμα στα απόκρυφα, παραδομένες σε μιαν ειδωλολατρική σχέση με τον εθελότυφλο ναρκισισμό τους. Αυτή η εκούσια έκθεση σκελών, οπισθίων και μαστικών αδένων είναι υποκριτική, σωματικά επιβλαβής και καθόλου ψυχωφέλιμη, εφόσον δεν διδάσκει κάτι σοφό. Αντιθέτως, η «έκθεση» είναι υποκριτική, επειδή περιορίζεται στην επί της ξαπλώστρας άνεση να επιδεικνύονται αναιδώς και επαισχύντως, ενώ σε επικοινωνιακό επίπεδο δεν αποκαλύπτουν ούτε τα γενέθλιά τους, πόσω μάλλον έναν πόνο, έναν θυμό τους, κάποια εσωτερική αλήθεια τους. Προς τι λοιπόν αναπτύσσουν μια τέτοια σχέση με τόσο φως, ενώ συναισθηματικά παραμένουν τρωγλοδύτες;

Εκτός από τους ολίγους σοφούς συμφιλιωμένους με την Αθήνα τον Αύγουστο, οι υπόλοιποι Νεοέλληνες σταθμεύουν το ΙΧ τους στην αμμουδιά, ει δυνατόν δίπλα σε ομπρέλα, μέσα στα αρμιρίκια, στο ταπεράκι με τα κεφτεδάκια, με τα ροδάκινα και τα καρπούζια, τις φλούδες που θα αφήσουν φεύγοντας, σουβενίρ στη μάνα Γη. Κάθονται ημίγυμνοι -κομψοί ή σάρκινες καρικατούρες- στις ασφυκτικά γεμάτες ταβέρνες, παραγγέλνουν βροντόφωνα σαργούς και φαγκριά, σαλάτες, ούζα και μπίρες, τρώγουν φωνασκώντας (για όρεξη;), την κάνουν ταράτσα, βιώνουν ευδαιμονικά την αυγουστιάτικη κουλτούρα των μπάνιων του λαού, σωρεύουν ενέργεια για ένα ακόμη δύσκολο χειμώνα της εθνικής πίκρας μας, διατηρούν την ψευδαίθηση των διακοπών, ξενυχτώντας στα μπαρ με ουΐσκια, μαργαρίτες και τζιν τόνικ, καπνίζοντας αρειμανίως και διηγούμενοι επιτυχίες προσωπικές, σεξουαλικές, φαγοποσίας, ψαροφαγίας ή προτείνοντας με περισσή πεποίθηση τις υποκειμενικά ποιοτικές και φτηνές επιλογές τους στους υπόλοιπους… τι απίστευτο κομφούζιο οι «διακοπές» (τι διακόπτουν, άραγε;) των Νεοελλήνων! Ο κουμπάρος και οικογενειακός φίλος διατηρεί ménageà  troisμε την κουμπάρα, εν αγνοία του φίλου του ή της δικής του συζύγου… Όλα καλύπτονται από τις βροντερές φωνές των παραλιών, από τους δήθεν άδολους υπαινιγμούς, από το αλκοόλ και τα ρεψίματα, ενώ τα παιδιά τους λαμβάνουν αγωγή χυδαιότητας, μαζικότητας, αγενών τρόπων και χοντροκομμένων αστεϊσμών.

Εκτός από τους Νεοέλληνες αυτής της στάσης, που υποστηρίζει σθεναρά και με πίστη τα εθνικά ιδεώδη της λαϊκής συμπεριφοράς μας, ορισμένοι βλέπουν από μια ήσυχη σχεδόν κωφάλαλη γωνιά «άστρα και γιασεμιά», ελπίζοντας ότι κάποτε όλοι θα αποκτήσουμε μιαν αγωγή του πολίτη, ασπαζόμενοι ισόνομα δικαιώματα και υποχρεώσεις: φορολογικές, συμπεριφορικές, θεσμικές, κοινωνικές και πολιτικές. Ίσως κάποτε οι Νεοέλληνες αντί για χοντροκομμένα και χυδαία μπάνια να επιλέξουν εμπράκτως μια συνειδητά ευγενική κοινωνική συνύπαρξη, ώστε η γενιά που μεγαλώνει στο σπίτι μαζί τους, να κολυμπάει και να παίζει χαρούμενη στη θάλασσα δίπλα σε άλλες οικογένειες, χωρίς υστερίες, χωρίς νευρολογικές διαταραχές, χωρίς παράλογες απαιτήσεις και διεκδικήσεις.

Εκτός από τους βροντερούς σωματώδεις ή πάγκαλους ευδαίμονες Νεοέλληνες και τις επιδεικτικά προκλητικές και ακκιζόμενες σεισοπυγίδες Νεοελληνίδες, υπάρχουν και οι δυστυχείςπαρατηρητές, που σημειώνουν όλα αυτά τα σχόλια υποφέροντας σιωπηρά στις αυγουστιάτικες συντροφιές τους και αναζητούν, συνάμα, μιαν ερημιά για το βιβλίο και τον γάτο τους, αλλά η νεοελληνική ιαχή των επικών πολέμων της παραλίας «αέρα!» σκεπάζει τα πάντα, από τους Οθωνούς μέχρι την Χρυσή στην Ιεράπετρα, από τη Σαμοθράκη μέχρι τα Κύθηρα, από την Κω μέχρι τη Σιθωνία. Πού να κρυφτείς; Πού να παραδοθείς; Πώς να σκεφτείς το τραγικό λάθος που έφυγες Αύγουστο από την Αθήνα; Κάνεις γαργάρα τον χαρμόλυπο κλαυσίγελω σου. Η ιδιότητα του πολίτη δεν καλλιεργήθηκε στην Ελλάδα, ούτε στα χαρτιά ούτε στην πράξη, επειδή μάλλον δεν θα ευδοκιμούσε, ασφαλώς δικαιολογημένα, σε αυτές τις ακτηματολόγητες αμμουδιές. Η επερχόμενη πελατειακή ιδιωτικοποίησή τους θα παγιώσει μιαν ήδη ανυπόφορη κουλτούρα.

Κώστας Θεολόγου

Ο Κώστας Θεολόγου είναι Καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας του Πολιτισμού και Διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου (AKEΔ) στη Σχολή ΕΜΦΕ του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1960 και αποφοίτησε από το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Νομικά και Πολιτική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Paris-I, Pantheon Sorbonne) στην Κοινωνική Ιστορία και Κοινωνική Θεωρία με τον Jean-Marie Vincent, εισηγητή της Σχολής της Φρανκφούρτης στη Γαλλία. Το διδακτορικό δίπλωμά του από τον Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ (2006) εστιάζει στις συλλογικές ταυτότητες και στην Κοινωνιολογία του Πολιτισμού σε πολυεθνικά αστικά περιβάλλοντα. Διδάσκει σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στο ΕΜΠ και σε άλλα πανεπιστήμια. Είναι Συντονιστής της Θεματικής Ενότητας ΕΠΟ41 (Κοινωνική Θεωρία και Νεωτερικότητα) της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ). Έχει διδάξει στην τριτοβάθμια ιδιωτική και στη δευτεροβάθμια δημόσια εκπαίδευση και έχει δημοσιεύσει μονογραφίες, μεταφράσεις, συγγράμματα και έχει επιμεληθεί σημειώσεις μαθημάτων για διδακτικές ανάγκες. Έχουν δημοσιευθεί ή βρίσκονται υπό έκδοση εργασίες του (άρθρα ή κεφάλαια) σε ξενόγλωσσα και ελληνικά περιοδικά ή συλλογικούς τόμους. Κριτικά σχόλιά του για νέες εκδόσεις έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά Εντευκτήριο, Διαβάζω, Το Δέντρο, Οδός Πανός κ.α. Κείμενά του βρίσκονται επίσης στα περιοδικά Αντί, Μουσική, Άρδην, Νέμεσις και στις εφημερίδες Μακεδονία, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Η Αυγή, Τα Νέα κ.α. Δύο πρόσφατα βιβλία του είναι το «Φιλοσοφία και Τεχνολογία» (Δεκέμβριος 2023) και «Κριτικές Συναντήσεις: Άνθρωποι Βιβλία Τέχνες» (Μάρτιος 2024).

Σχετικά άρθρα

Back to top button