Ο πρώιμος αντιπολιτευτικός ζήλος των πρώην κομισάριων για τα πειραματικά και τα πρότυπα δεν συνέβαλε στην ανάδειξη των πλεονεκτημάτων της αριστείας σε ένα δημοκρατικό εκπαιδευτικό σύστημα. Φάνηκε σαν κοινή αντιπαράθεση ανάμεσα στους οπαδούς ενός συστήματος προσανατολισμένου στην εκπαίδευση των λίγων και σε εκείνους που ευαγγελίζονται τον πολλαπλασιασμό των ωφελουμένων από τους καρπούς της παιδείας!
Λένε ότι βιάστηκε ο υπουργός να προβεί σε εξαγγελίες σε ζητήματα παιδείας που απαιτούν εθνική συνεννόηση. Όταν ο Γεώργιος Ράλλης ανακοίνωσε το 1976-77 εκπαιδευτική-γλωσσική μεταρρύθμιση και επέβαλε μονοτονικό, για να βολέψει τους μεγαλοεκδότες, ώστε να μεταβούν σε τυπογραφική τεχνολογία που δεν υποστήριζε πολυτονική ποικιλία, δεν θεώρησε ότι η γλωσσική αλλαγή προϋποθέτει εθνική συναίνεση. Φοίτησα στο Πειραματικό Σχολείο ΑΠΘ, που ιδρύθηκε το 1930 από τον Αλέξανδρο Δελμούζο και στεγάζεται σε ένα ιδιαίτερο κτήριο του Δημήτρη Πικιώνη.
Το 1972 η χούντα αποφάσισε να εισαχθούν στο σχολείο και κληρωτοί μαθητές. Έτσι, εισήχθη στο Πειραματικό και ένα παιδί αναλφάβητων εργατών από δημοτικό σχολείο λαϊκής συνοικίας. Βρέθηκε σε μια τάξη Γυμνασίου περιστοιχισμένο από προπονημένα δωδεκάχρονα καθαρόαιμα άλογα κούρσας, δηλαδή συμμαθητές ανταγωνιστικούς μέχρι αηδίας, που ασμένως έδιναν καθημερινά διαπιστευτήρια αριστείας και πρωτιάς στους καθηγητές, στους συμμαθητές και στους εξίσου κοινωνικά διαταραγμένους γονείς τους. Η εκπαίδευση συνιστά θεμελιώδη μέθοδο κοινωνικής προόδου και μεταρρύθμισης και συνεπώς απαιτείται υπουργός ικανός να συλλάβει και να σχεδιάσει μιαν ανάλογη αποτελεσματική μεταρρύθμιση στη δημόσια εκπαίδευση.
Εν πάση περιπτώσει, ο Ράλλης με νόμο του 1976 αλλοίωσε μέσω της γλώσσας την πολιτιστική ταυτότητά μας, κατήργησε τις εισαγωγικές εξετάσεις στα πειραματικά και από σχολειά αμιγώς αρρένων τα κατέστησε μικτά. Ένας επόμενος νόμος του Απόστολου Κακλαμάνη κατάργησε το 1985 τα Πειραματικά με τα προνόμιά τους. Μέσα στην παχύρρευστη ευδαιμονία των 80s ουδείς αμφισβήτησε πολιτικά την ιδεολογική σημασία της κατάργησής τους από το δημοκρατικό ΠΑΣΟΚ. Εσχάτως κάποια υπουργός, που «κάπου πήγε και κάτι άκουσε» περί δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, βρήκε κάποιον πρόθυμο σύμβουλο και ανέμελα, χωρίς βιώματα σε τέτοια σχολικά περιβάλλοντα, θέσπισαν τα πειραματικά με τα πρότυπα σχολεία στην ίδια συσκευασία. Τα Πειραματικά Σχολεία δεν μπορεί να είναι πολλά, διότι σε αυτά εκπαιδεύονται οι νέοι επιστήμονες δοκιμάζοντας νέες μεθόδους. Τα σχολεία των αρίστων ή πρότυπα -δημόσια και ιδιωτικά- είναι μια άλλη συζήτηση. Στο δικό μας σχολείο σε ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα κάθονταν τριγύρω οι φοιτητές του ΑΠΘ και παρακολουθούσαν «υποδειγματικές διδασκαλίες» ή έκαναν πρακτικές ασκήσεις. Αντίστοιχες ακαδημαϊκές δομές αποτελούν τα εργαστήρια της Ιατρικής, της Πληροφορικής, το Χημείο, τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία κτλ.
Δεν συντάσσομαι με τη διαδικασία των εισαγωγικών εξετάσεων. Αξιακά, ηθικά και ιδεολογικά είμαι υπέρ της κλήρωσης των μαθητών που εισάγονται στα πειραματικά σχολεία. Δεν δέχομαι παιδιά 12 έως 16 ετών να ντρεσάρονται σε έναν αφύσικο πρωταθλητισμό, να παθιάζονται άρρωστα σε έναν αδυσώπητο ανταγωνισμό και να ασκούνται σε ένα καθεστώς διακρίσεων, που σαφώς διαμορφώνει πεποιθήσεις αμείλικτης μορφωτικής και διανοητικής ανωτερότητας. Αυτό είναι κοινωνικά, ιδεολογικά και ψυχολογικά επικίνδυνο. Προϋποθέτει γονείς που δεν θέλουν τα δικά τους λαμπρά τέκνα να συγχρωτίζονται στα ίδια θρανία με μελαμψούς ή άλλους ξένους και γονείς που δεν επιθυμούν να έχουν τα παιδιά τους Ρομά ή …έτερους απόκληρους για συμμαθητές. Παιδαγωγοί, όπως ο Αμερικανός John Dewey (1859-1952) και ο Βέλγος Jean-Ovide Decroly (1871-1932), ισχυρίζονται ότι ένα πανεπιστημιακό Πειραματικό σχολείο προϋποθέτει τυχαίο δείγμα (ballot) μαθητών. Η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία προέβλεπε το θεσμό της κλήρωσης.
Οι ευκατάστατοι Νεοέλληνες γονείς ως «πελάτες εκλογείς» με συγκεκριμένες ιδεοληψίες έχουν κατοχυρώσει συμφεροντολογικά προνόμια για τα παιδιά τους, δηλαδή για τις οικογένειές τους. Οι μικροαστικές και ενδεχομένως συμπλεγματικές κόντρες των καθηγητών Μέσης με το υπουργείο παιδείας εκφράζουν ακρίτως μικροπολιτικές κόνξες υπέρ μιας κατεστημένης δομής. Οι διακρίσεις μοιάζουν εδραιωμένες, εφόσον η συζήτηση για την «αριστεία και τη ρετσινιά» πυροδοτήθηκε από τον πυρήνα των ηθικών και ιδεολογικών διαφορών μεταξύ συντήρησης και προόδου στην Ελλάδα ή, αλλιώς, μεταξύ των πόλων της ολιγαρχικής ιδεοληψίας και της δημοκρατικής άποψης για την Παιδεία. Μια αριστερή πολιτική άποψη στην δημόσια παιδεία και στην κοινωνία οφείλει να αποκαθηλώσει αυτά τα ιδεοληπτικά μορφώματα και τις καθεστηκυίες διακρίσεις. Κοντολογίς, η καίρια δήλωση του υπουργείου αμφισβήτησε το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο εκπαιδευτικό μοντέλο, το οποίο με πρόφαση την οικονομική κρίση είχε μάλλον διαμορφώσει μια παιδεία επ’ ωφελεία ολίγων εκλεκτών, αλλά διαστρεβλώθηκε επικοινωνιακά με τις κραυγαλέες παραιτήσεις των κομισάριων της ΔΕΠΠΣ.
