ΕΚΟΥΣΙΑ ΠΛΑΝΗ

Η κιμωλία που μας λερώνει (του Κώστα Θεολόγου)

Διακρίνω το τηλε-μάθημα (εν οθόνη) από το ένσαρκο μάθημα στο ταπί, στον «τάπητα» της τάξης. Χωρίς διάθεση για συντεχνιακή ή πολιτική αντιδικία, νομίζω ότι το «ένσαρκο» μάθημα έχει μοναδική ζωηράδα, εμπνευσμένη ενέργεια, διάδραση και μαθησιακή γονιμότητα.

Τα μαθήματα στον τάπητα της τάξης δεν είναι απλές μπλαζέ διαλέξεις, εναλλαγές διαφανειών ή αλληλουχία σημειώσεων και βασικών εννοιών. Προϋποθέτουν γόνιμη, ζωηρή και προκλητική διαλεκτική σχέση, διότι έτσι εδραιώνεται σταδιακά η «προσωπική» σχέση μαθητών και δασκάλου.

Στο ταπί της αίθουσας υπάρχει δράση, κίνηση ανάμεσα στα έδρανα, πίσω στον πίνακα, αστεϊσμοί για να σπάσει η πλήξη, πειράγματα και ερωτήσεις ευθέως σε κάποιον/α απρόσεκτο/η, κατακτώντας την εμπιστοσύνη ακόμη και με αυτόν/ή. Το ρούχο λερώνεται από την κιμωλία, ιδρώνει από την κίνηση και την ζωηρή ομιλία, το βλέμμα παντεπόπτης παρακολουθεί τα πρόσωπα του ακροατηρίου και ο νους τελεί εν εγρηγόρσει. Ενίοτε ο δάσκαλος ξαποσταίνει με παύση. Σαν φιλότιμος αθλητής έχει ιδρώσει τη φανέλα του.

Η ψηφιακή τεχνολογία προελαύνει στη μεταμοντέρνα εκπαιδευτική διαδικασία. Στη νέα αναπάντεχη συνθήκη ο κουλ-δάσκαλος διδάσκει σε συνθήκες αντισηψίας. Τα παραδοσιακά εργαλεία του, η κιμωλία, η δράση, ο πίνακας, η φωνή και ο λόγος του αποκτούν δευτερεύουσα σημασία, διότι όταν περιορίζεται στην ομιλία, στις λέξεις, στον λόγο, την κιμωλία και τον πίνακα, θεωρείται ντεμοντέ.

Το μεταμοντέρνο τηλε-μάθημα επιβάλλει δραστική ακινησία, ομιλούσα πίξελ-κεφαλή στην οθόνη, κλειστές κάμερες και μικρόφωνα από την «άλλη πλευρά».

Η σολιψιστική μοναξιά, ένας υποκειμενικός ιδεαλισμός, σαρώνει ασύνειδα την ύπαρξη του δασκάλου. Συνάμα, εδραιώνεται η απώλεια των πραγματικών αισθήσεων της σωματικής μέθεξής του με τους μαθητές του, χωρίς την όραση, την αφή, την ακοή και την όσφρηση των σχολικών χώρων, των τεχνημάτων και της ανθρώπινης κοινότητας, που συμπυκνώνουν μοναδικά τη γεύση της διδασκαλίας.

Από την κιμωλία και τον μαυροπίνακα επιλέξαμε από καιρό τα ψηφιακά εποπτικά μέσα και το διαδίκτυο, που συνιστούν τεχνολογικές συνεισφορές στη διδασκαλία, χωρίς, όμως, το σχολείο και το εκπαιδευτικό σύστημα να μπορούν να προσαρμοστούν στη νεοταξική κατάσταση.

Χρειάζονται απαραίτητη μεταβατική περίοδο, ώστε να αναπτυχθούν αδιάφορες θεωρίες μάθησης με ξενόγλωσση κοπτορραπτική, βάσει υποδειγμάτων και εφαρμογών, που θα επιβληθούν ως κατάλληλες παιδαγωγικές προσεγγίσεις, οι οποίες αξιοποιούνται ειδικά στις ΤΠΕ, στη διδακτική πρακτική, όπως επιτυχώς την παραμορφώνει ο παγκόσμιος χυλός της νεοταξικής μαθησιακής διαδικασίας.

Το εν σαρκί μάθημα στο ταπί της τάξης ήταν χώρος παλαίστρας πάνω στο χαλί που ύφαινε ο αργαλειός της διδασκαλίας από μαθητές και διδάσκοντες. Στο ίδιο ταπί ξεψύχησε η εν σαρκί διδασκαλία και το σχολείο παραμένει σε κώμα.

Οι κάμερες, οι οθόνες και οι πλατφόρμες για τα τηλε-μαθήματα προάγουν την ψευδαίσθηση ότι τάχα εκσυγχρονίζουμε την εκπαίδευση και δεν αντιλαμβανόμαστε ότι διαλύουμε την προσωπική εμπιστοσύνη και την αγωνιώδη αλήθεια της διδακτικής πράξης, που αποτελούν καταφρονημένους παράγοντες συνοχής στην «τάξη», η οποία είναι άλλη μία θεμελιώδης έννοια για τη διδασκαλία. Ψιλά γράμματα για …αγράμματες θεωρήσεις.

Κώστας Θεολόγου

Ο Κώστας Θεολόγου είναι Καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας του Πολιτισμού και Διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου (AKEΔ) στη Σχολή ΕΜΦΕ του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1960 και αποφοίτησε από το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Νομικά και Πολιτική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Paris-I, Pantheon Sorbonne) στην Κοινωνική Ιστορία και Κοινωνική Θεωρία με τον Jean-Marie Vincent, εισηγητή της Σχολής της Φρανκφούρτης στη Γαλλία. Το διδακτορικό δίπλωμά του από τον Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου της Σχολής Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ (2006) εστιάζει στις συλλογικές ταυτότητες και στην Κοινωνιολογία του Πολιτισμού σε πολυεθνικά αστικά περιβάλλοντα. Διδάσκει σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών στο ΕΜΠ και σε άλλα πανεπιστήμια. Είναι Συντονιστής της Θεματικής Ενότητας ΕΠΟ41 (Κοινωνική Θεωρία και Νεωτερικότητα) της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ). Έχει διδάξει στην τριτοβάθμια ιδιωτική και στη δευτεροβάθμια δημόσια εκπαίδευση και έχει δημοσιεύσει μονογραφίες, μεταφράσεις, συγγράμματα και έχει επιμεληθεί σημειώσεις μαθημάτων για διδακτικές ανάγκες. Έχουν δημοσιευθεί ή βρίσκονται υπό έκδοση εργασίες του (άρθρα ή κεφάλαια) σε ξενόγλωσσα και ελληνικά περιοδικά ή συλλογικούς τόμους. Κριτικά σχόλιά του για νέες εκδόσεις έχουν δημοσιευθεί στα περιοδικά Εντευκτήριο, Διαβάζω, Το Δέντρο, Οδός Πανός κ.α. Κείμενά του βρίσκονται επίσης στα περιοδικά Αντί, Μουσική, Άρδην, Νέμεσις και στις εφημερίδες Μακεδονία, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Η Αυγή, Τα Νέα κ.α. Δύο πρόσφατα βιβλία του είναι το «Φιλοσοφία και Τεχνολογία» (Δεκέμβριος 2023) και «Κριτικές Συναντήσεις: Άνθρωποι Βιβλία Τέχνες» (Μάρτιος 2024).

Σχετικά άρθρα

Back to top button