Στα κακά της μεταμοντέρνας κατάστασης έχουμε προσμετρήσει το τέλος των βεβαιοτήτων, το μάταιο της επιδίωξης συγκεκριμένων ατομικών ταυτοτήτων, τον μιθριδατισμό μας απέναντι στον φόβο να εκφράσουμε αντίρρηση στην αμείλικτη και συνήθως βλακώδη βεβαιότητα της «σωστής πλευράς» των καταστάσεων, την εδραίωση του κραυγαλέου και άναρθρου έναντι ενός λογικού και συγκροτημένου αντεπιχειρήματος. Όλα αυτά με έκαναν να πιστέψω ότι ο κοινός νους είναι πλέον δυσεύρετος.
Θυμάμαι όλες τις μουτσούνες στο Facebook να δηλώνουν χωρίς δεύτερη σκέψη συμπαράσταση, άκριτα, #MeToo! σε κάθε λογής εκ πρώτης όψεως αθώα θύματα…. Γρήγορα περάσαμε στη φάση της Τρομοκρατίας, la Terreur, και αυτές οι ευκολίες της καταγγελίας έγιναν αυταπόδεικτες καταδίκες, τελεσίδικη ετυμηγορία! Ωστόσο, παρόλο που κάποιοι από αυτούς τους καταδικασμένους στα λαϊκά δικαστήρια των social media αθωώθηκαν στα κανονικά δικαστήρια, το στίγμα και η ρετσινιά τούς έσβησαν από τον οδικό χάρτη της σταδιοδρομίας τους. Αντίστοιχο φαινόμενο και η ολοκληρωτικής έμπνευσης cancel culture, η δυνατότητα σε κάθε ανόητο και ανίκανο να βάζει μπρος μια διαδικασία ακύρωσης της κουλτούρας, με πρακτικές στυγνής και ναζιστικής λογοκρισίας στην τέχνη, στη δημιουργία, στην επιστήμη…
Οι συζητήσεις μας πλέον δεν αφορούν τον κανόνα, αλλά τις εξαιρέσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να είναι δυσδιάκριτες, αλλά αλίμονο! προσφέρονται ως εστιακές. Στο ζήτημα της τεκνοθεσίας για τα ομόφυλα ζευγάρια, ας πούμε, αμέσως αναφερόμαστε στα παιδιά στα ιδρύματα, στα κακοποιημένα από τους γονείς τους, και για άλλες εξαιρετικές περιπτώσεις που δεν αποτελούν τον κανόνα της κοινωνίας μας. Αποδεχόμενοι το αντεπιχείρημα της εξαίρεσης – εθελοτυφλώντας ότι πρόκειται για εξαίρεση- θεσπίζουμε κανόνα δικαίου, ο οποίος αφορά μια εξαίρεση, μια μειονότητα, όχι την πλειονότητα του κοινωνικού πληθυσμού. Συζητώντας με νέα παιδιά για όλο αυτό το φαινόμενο του δικαιωματισμού, ως μια νεοταξική πραγματικότητα, που εγκαθιδρύει με το στανιό ανοίκεια ήθη, τα νέα παιδιά καταφεύγουν σε αναφορές στα διεμφυλικά άτομα (trans), που έχουν το κατ’ αίσθησιν βιολογικό φύλο (sex) τους φυλακισμένο σε αλλότριο σώμα και πρέπει να τους αναγνωρίσουμε δικαίωμα επιλογής· δεν αντιλαμβάνονται την εστίαση τους στην εξαίρεση. Η σύγχυση που ευδοκιμεί είναι τοξική για τη διαύγεια των εννοιών.
Κάτι άλλο που δεν αντιλαμβάνονται είναι η πολιτική φίμωση που ασκείται συστηματικά στην άλλη άποψη, όταν δεν συμπορεύεται με την πολιτική ρηχότητα «πάρτε δικαιώματα, τσάμπα είναι». Σε αναπτυγμένες ευρωπαϊκές κοινωνίες έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν σωματεία παιδόφιλων που διοργανώνουν εκδρομές αναψυχής σε χώρες όπου δεν υπάρχουν νόμοι για την προστασία των παιδιών, και επιτρέπουν αυτού του είδους τις ηδονές. Μια τέτοια ανοχή αποτελεί σημαντικό λάθος της δημοκρατίας προς τους πολίτες της. Ο εθισμός σε απόδοση δικαιωμάτων χωρίς καθήκοντα, χωρίς συνέπειες περιλαμβάνει τις καταλήψεις στα ΑΕΙ, χωρίς απώλειες για τους αγωνιστές· δίδονται αγώνες χωρίς τίμημα …χωρίς διάθεση να υπάρχει το αντίβαρο ης αγωνιστικής επιλογής.
Η μέγγενη της πολιτικής ορθότητας, που ταλανίζει πολλά χρόνια τώρα τη συμπεριφορά και τη νοοτροπία μας, έχει στεγνώσει τη ζωή μας από αυθορμητισμό, από αντίλογο, από τον ζωτικό χυμό της καθημερινότητας που είναι το χιούμορ, από φόβο μήπως κάτι θεωρηθεί απρεπές! Φτιάξαμε αλαλάζοντας νέα ζούγκλα και επειδή ως άνθρωποι είμαστε θηρία αδυσώπητα, όταν αντιπαρατιθέμεθα, το αποτέλεσμα διαφαίνεται βάρβαρο και άθλιο για τον πολιτισμό μας τον ίδιο.
Ο Κώστας Θεολόγου είναι Καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας του Πολιτισμού στο ΕΜΠ και Συντονιστής της Θεματικής Ενότητας «Κοινωνική Θεωρία και Νεωτερικότητα» στο ΕΑΠ
