Στιβ Τζομπς: Αφεντικό προς μίμηση, ένας τρελός που άλλαξε τον κόσμο | της Νατάσας Στασινού

«Δεν ήταν υπόδειγμα αφεντικού ή ανθρώπου, καλοσυσκευασμένο και έτοιμο για μίμηση. Ωθούμενος από τους εσωτερικούς του δαίμονες, μπορούσε να οδηγήσει τους γύρω του στην οργή και την απόγνωση. Όμως η προσωπικότητα, τα πάθη και τα προϊόντα του, συνδέονται όλα μεταξύ τους… Έτσι η ιστορία του είναι ταυτόχρονα παράδειγμα προς αποφυγή και παραδειγματισμό».

Τα λόγια αυτά διαβάζουμε για τον μεγάλο Στιβ Τζομπς στην επίσημη βιογραφία του από τον Γουόλτερ Άιζακσον (Εκδόσεις Ψυχογιός). Γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 24 Φεβρουαρίου 1955, και ενώ οι πρώτες ημέρες της ζωής του χαρακτηρίστηκαν από την απόρριψη, πολύ γρήγορα βρήκε την αποδοχή και τις βάσεις, που θα τον βοηθούσαν να εξελιχθεί σε μία από τις επιδραστικές προσωπικότητες των τελευταίων δεκαετιών.

Ας δούμε λοιπόν την ιστορία του ανθρώπου, που από «ανεπιθύμητος» έγινε «ο εκλεκτός». Την ιστορίας μίας «κλειστής» ιδιοφυΐας, ενός ανθρώπου εργασιομανή, δύσκολου έως σκληρού στις κοινωνικές του συναναστροφές (δεν το είχε αναγνωρίσει ποτέ ανοιχτά, αλλά εκτιμάται ότι ήταν στο φάσμα του αυτισμού), που εξελίχθηκε σε ένα πρόσωπο, που μέσα από τις δημιουργίες του εισέβαλε στα σπίτια μας και τη ζωή μας.

Το άρθρο αυτό γράφτηκε σε ένα ΜacBook και ίσως κάποιοι να το διαβάζουν σε ένα iPhone. Πίσω από τις δύο αυτές συσκευές και πολλές ακόμη καινοτομίες βρίσκεται εκείνος.

«Οι άνθρωποι που είναι αρκετά τρελοί να πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, είναι εκείνοι που τελικά το κάνουν» διεκήρυττε η διαφήμιση “Think Different” της Apple το 1997. Και ενώ ήταν ένα μήνυμα προς τη νέα γενιά, είχε σίγουρα κατά νου τον ιδρυτή της. Γιατί ο Τζομπς ήξερε από νωρίς ότι θέλει να αφήσει το στίγμα του και να αλλάξει τον κόσμο και σε αυτό έπαιξε βεβαίως ρόλο και ο τρόπος με τον οποίο τον μεγάλωσαν οι θετοί του γονείς.

Η παιδική ηλικία

Ο Στίβεν Πολ Τζομπς γεννήθηκε στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Οι βιολογικοί γονείς του, Τζόαν Σιμπλε και Αμπντουλφατάχ Τζαντάι, 23 ετών και οι δύο τότε, ήταν ανύπαντροι και αποφάσισαν να τον δώσουν για υιοθεσία. Ο Πολ και η Κλάρα Τζομπς, ένα ζευγάρι της μεσαίας τάξης, που ήθελε πολύ να υιοθετήσει ένα παιδί, έγιναν οι γονείς του. Στη βιογραφία του αναφέρεται πως γνώριζε από πολύ μικρός ότι ήταν υιοθετημένος και περιγράφει ένα τραυματικό περιστατικό.

Στην ηλικία των 6 ετών είπε σε ένα κορίτσι με το οποίο έπαιζε ότι οι βιολογικοί γονείς του τον έδωσαν για υιοθεσία και εκείνη, σχολίασε: «Δηλαδή δεν σε ήθελαν;». Ένιωσε ξαφνικά απόρριψη. Όταν κλαίγοντας είπε στους γονείς του, τι είχε γίνει, εκείνοι απάντησαν: «Σε διαλέξαμε». Κάπως έτσι, από ανεπιθύμητος, έγινε εκλεκτός.

Τα όνειρα του Στιβ άρχισαν να αναπτύσσονται όταν οι γονείς του μετακόμισαν στην προαστιακή πόλη Mountain View της κομητείας Σάντα Κλάρα.

Η κομητεία Σάντα Κλάρα, νότια της περιοχής Bay, έγινε γνωστή ως Silicon Valley στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Το αποτέλεσμα ήταν ο νεαρός Στιβ Τζομπς. Αυτό διαμόρφωσε το ενδιαφέρον του για τον τομέα καθώς μεγάλωνε. Σε ηλικία 13 ετών, γνώρισε ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του: τον 18χρονο, Στίβεν Βόζνιακ (όπως τον λέμε εμείς ή Γουόζνιακ και Θαυμαστό μάγο Γουόζ όπως τον αποκαλούν οι Αμερικανοί). Ήταν ένα παιδί που είχε τρέλα με τα ηλεκτρονικά, όπως και ο ίδιος. Το κοινό τους επαγγελματικό ταξίδι θα άρχιζε κάποια χρόνια αργότερα.

Το Κολλέγιο, οι χίπις και η Attari

Όταν ο Στιβ Τζομπς τελείωσε το σχολείο, είπε στους γονείς του ότι ήθελε να εγγραφεί στο Reed College – ένα ακριβό κολέγιο στο Όρεγκον. Παρόλο που τα δίδακτρα ήταν αστρονομικά για το ζευγάρι, είχαν υποσχεθεί στους βιολογικούς γονείς του γιου τους ότι θα πάρει κολλεγιακή εκπαίδευση, οπότε υποχώρησαν. Πήραν όσα χρήματα είχαν βάλει στην άκρη για να τα επενδύσουν στην εκπαίδευσή του.

Αλλά τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα σχεδίαζαν. Ο Στιβ έμεινε στο Reed μόλις για ένα εξάμηνο και μετά τα παράτησε. Όπως έχει ομολογήσει ο ίδιος σε συνεντεύξεις του, όσο ήταν εκεί τον ενδιέφεραν περισσότερο η ανατολική φιλοσοφία, η εναλλακτική διατροφή και το …LSD, παρά τα μαθήματά του. Με νεανική αφέλεια και παρορμητισμό, μετακόμισε σε μια κοινότητα χίπις στο Όρεγκον όπου η κύρια δραστηριότητά του ήταν η καλλιέργεια μήλων.

Αλλά κατάλαβε γρήγορα πως ούτε αυτό ήταν που ήθελε να κάνει στη ζωή του. Λίγους μήνες αργότερα επέστρεψε στην Καλιφόρνια για να αναζητήσει δουλειά. Χτύπησε έτσι την πόρτα της μικρής τότε κατασκευάστριας βιντεοπαιχνιδιών Atari, που του πρόσφερε μία θέση. Χρησιμοποίησε τους πρώτους του μισθού για ένα ταξίδι στην Ινδία, προκειμένου να βρει «φώτιση». Δεν το πέτυχε εκεί. Αλλά δεν θα αργούσε πολύ ακόμη να έρθει. Επιστρέφοντας στη βάση του, άρχισε να ενδιαφέρεται περισσότερο για τις νέες δραστηριότητες του φίλου του, Στίβεν Βόζνιακ.

Από την ίδρυση της Apple στο επαναστατικό Macintosh

Ο «Γουόζ», όπως τον φώναζε και ο Τζομπς, παρακολουθούσε τακτικά τις συναντήσεις μιας ομάδας ερασιτεχνών, που ασχολούνταν με τους υπολογιστές, της Homebrew Computer Club. Θεωρούνται από πολλούς οι πραγματικοί πρωτοπόροι των προσωπικών υπολογιστών. Ήταν μία παρέα από μηχανικούς, ραδιοπειρατές και λάτρεις της τεχνολογίας, που ασχολούταν με την κατασκευή hardware αλλά και την ανάπτυξη λογισμικού. Η ομάδα άρχισε να συγκεντρώνει την προσοχή μετά την κυκλοφορία του κιτ προσωπικού υπολογιστή Altair 8800 το 1975.

Η γνώση που συγκέντρωσε ο Woz στις συναντήσεις της Homebrew, καθώς και το εξαιρετικό ταλέντο του, του επέτρεψαν να φτιάξει τη δική του motherboard, απλά και μόνο επειδή ήθελε τον δικό του προσωπικό υπολογιστή. Ο Στιβ Τζομπς  αντιλήφθηκε γρήγορα ότι η δημιουργία του φίλου του μπορούσε να γίνει προϊόν προς πώληση. Τον έπεισε έτσι σε μία συνάντηση που είχαν στο γκαράζ του σπιτιού του, να ιδρύσουν μία εταιρεία. Έτσι γεννήθηκε η Apple Computer, την 1η Απριλίου 1976.

Στόχος τους; Να φέρουν τους προσωπικούς υπολογιστές στις μάζες. Η κυκλοφορία του Apple I και, αργότερα, του Apple II, συνιστούν σημαντικά ορόσημα στην ιστορία της πληροφορικής. Το όραμα του Τζομπς ήταν να κάνει την τεχνολογία προσιτή και φιλική προς τον χρήστη. Και να καινοτομεί συνεχώς.

Το 1984 η Apple κυκλοφόρησε το Macintosh, έναν επαναστατικό υπολογιστή με γραφικό περιβάλλον χρήστη (GUI) και ποντίκι. Αυτή η καινοτομία έθεσε τα θεμέλια για τους σύγχρονους υπολογιστές.

Και από την αποχώρηση στην επιστροφή

Ωστόσο, στις αρχές του 1985, καθώς ολόκληρη η βιομηχανία υπολογιστών έπεσε σε ύφεση, οι πωλήσεις του Mac άρχισαν να υποχωρούν δραματικά. Η εξέλιξη πυροδότησε ένταση στους κόλπους της εταιρείας και ρήξη στις σχέσεις του Τζομπς με τον διευθύνοντα σύμβουλο, Τζον Σκάλεϊ.

Τον Μάιο του 1985, ο Στιβ Τζομπς προσπάθησε να πείσει διευθυντές και κορυφαία στελέχη της Apple ότι ο Σκάλεϊ πρέπει να φύγει. Εκείνος πήγε το θέμα στο Διοικητικό Συμβούλιο. Και το Δ.Σ. αφαίρεσε όλα τα επιχειρησιακά καθήκοντα από τον ιδρυτή. Τότε άρχισαν οι σκέψεις του Τζομπς για ίδρυση μίας νέας εταιρείας. H Apple έμαθε για το σχέδιο, απείλησε να τον μηνύσει. Εκείνος παραιτήθηκε και πούλησε σχεδόν όλες τις μετοχές, κρατώντας μόνο μία. Συνέχισε το σχέδιό του και ίδρυσε τη NeXT. Η Apple απέσυρε την αγωγή της λίγους μήνες αργότερα.

Τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά ούτε για τη NeXT ούτε για την Apple, όπου το 1996 ένας νέος CEO, ο Γκιλ Αμέλιο, κλήθηκε να σώσει την παρτίδα. Έκανε περικοπές κόστους, απέλυσε το 1/3 του προσωπικού και αποφάσισε ότι για να ανταγωνιστεί τα Windows της Microsoft με ένα λειτουργικό σύστημα, που θα έφτιαχνε από την αρχή, έπρεπε να αγοράσει ένα. Επέλεξε το… NeXTSTEP, το λειτουργικό σύστημα της Next, με την Apple να αγοράζει την εταιρεία έναντι 400 εκατ. δολαρίων. Τον Δεκέμβριο του 1996 ο Στιβ Τζομπς επέστρεψε στην εταιρεία, που ίδρυσε.

Η συνεργασία Τζομπς – Αμέλιο δεν κράτησε πολύ. Ο πρώτος οργάνωσε ένα «πραξικόπημα» το 1997 και ύστερα από θητεία ακριβώς 500 ημερών ο Αμέλιο παραιτήθηκε. Τον Σεπτέμβριο του 1997 ο Τζομπς ανέλαβε καθήκοντα διευθύνοντος συμβούλου.

Μία δεκαετία καινοτομίας, επανάστασης και επιτυχιών

Αν θελήσει κανείς να συνοψίσει ποια είναι η μεγάλη προσφορά του Τζομπς στην κόσμο της τεχνολογίας, αυτή δεν είναι άλλη από την ικανότητά του να απλοποιεί τα πιο περίπλοκα κόνσεπτ σε συσκευές που κάνουν πιο εύκολη και τη ζωή μας. Πίστευε ότι η τεχνολογία πρέπει να είναι προσιτή και «διαισθητική» (όρος που χρησιμοποιούσε ο ίδιος) και τα προϊόντα του αντανακλούσαν αυτή τη φιλοσοφία.

Το iPhone, για παράδειγμα, που παρουσιάστηκε το 2007, μεταμόρφωσε τη βιομηχανία των smartphone προσφέροντας μια κομψή, φιλική προς το χρήστη συσκευή που συνδύαζε τηλέφωνο, συσκευή αναπαραγωγής μουσικής και συσκευή επικοινωνίας στο Διαδίκτυο. Είχαν προηγηθεί συσκευές και υπηρεσίες μεγάλης εμπορικής επιτυχίας όπως το mp3 player, iPod (2001), το music store, iTunes (2003), ενώ ακολούθησε το iPAD (2010).

Λίγο μετά την κυκλοφορία του iPad ήρθαν στο φως οι πρώτες φήμες για την υγεία του. Στις 24 Αυγούστου 2011 ανακοίνωσε την παραίτησή του από την Apple και παρέδωσε τα ηνία της στον Τιμ Κουκ. Στις 5 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, μία ημέρα μετά την παρουσίαση του iPhone 4s, από την οποία απουσίαζε) ανακοινώθηκε ότι έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 56 ετών. Το αστέρι μίας ιδιοφυίας είχε σβήσει.