Σπιναλόγκα | Κραυγές και Ψίθυροι | του Αντώνη Ζερβού

Μετά την δημοσιοποίηση των εξελίξεων,για το μεγάλο θέμα της ένταξης της Σπιναλόγκας
στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO , άρχισε η παραφιλολογία και τα “κροκοδείλια δάκρυα” όσων επιχαίρουν για την δύσβατη οδό στην οποία μπήκε το εθνικό αυτό θέμα.

Θεωρούν ότι κερδίζουν, όταν χάνει η χώρα.
Γνωρίζω πολύ καλά τι έχει συμβεί σ΄ όλη την διαδρομή, αφού είμαι παρών από τότε που
ξεκίνησε το θέμα, το 2009, από την τ. Νομαρχία Λασιθίου με Νομάρχη τον κ. Σήφη Αναστάσακη.

Ξέρω επίσης πολύ καλά, ότι όλες αυτές οι ανώφελες αντιπαραθέσεις, δεν βοηθούν στην
αίσια κατάληξη του στόχου μας, αφού όπως αναφέρεται στην προτελευταία παράγραφο του με αρ. Πρωτ : ΥΠΠΟΑ/ΑΤΝΠΚΕ/241921/1731-25-08-2016 εγγράφου του Υπ.ΠΟ. προς την Βουλή των Ελλήνων – λόγω επίκαιρης ερώτησης του βουλευτή Ευάγγελου Μπασιάκου για τα «Ελληνικά Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO ) -..” Η διαδικασία προώθησης της υποψηφιότητας πραγματοποιείται σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας κρίνεται από την UNESCO ως ιδιαίτερης σημασίας…’’ . Και οι αντιπαραθέσεις και οι ανακρίβειες προφανέστατα δεν βοηθούν καθόλου.

Θα προσπαθήσω λοιπόν να θέσω εξ αρχής το θέμα, στις πραγματικές του διαστάσεις,
έστω κι αν αυτό ενοχλήσει αρκετούς. Και ειδικά κάποιους που καταθέτουν δυστυχώς μόνο
ανακρίβειες (!!!!) για να μην το πω διαφορετικά. Εξ άλλου, δεν φημίζομαι ότι χαϊδεύω αυτιά.

Και φυσικά με στοιχεία και ημερομηνίες. Και όχι με υποθέσεις και προσωπικές ερμηνείες.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με την Διαδικασία εγγραφής αγαθού στον στον Κατάλογο
Παγκόσμιας Κληρονομιάς .

1. Τόσο η διαδικασία εγγραφής των αγαθών στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς όσο και
ο τρόπος προετοιμασίας των υποψηφιοτήτων αναλύεται στις Επιχειρησιακές Οδηγίες της
UNESCO.
2. Όπως αναφέρει το προαναφερθέν έγγραφο του Υπ.ΠΟΑ. “ … Οι υποψηφιότητες για τον
Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς δεν εξετάζονται παρά μόνο αν το
υποψήφιο αγαθό έχει ήδη συμπεριληφθεί στο Ενδεικτικό κατάλογο (Tentative List) του
Κράτους-Μέλους…’’

3. Η τελευταία αναθεώρηση του Ελληνικού Ενδεικτικού Καταλόγου έγινε το 2014 και
περιελάμβανε το ‘’… Φρούριο Σπιναλόγκα…’’ . Στον ίδιο κατάλογο περιλαμβάνεται και η
σειριακή εγγραφή των Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων .

4. Στην γενική συνέλευση της UNESCO για την ένταξη μνημείου ψηφίζουν οι επιτετραμμένοι
πρεσβευτές κρατών.

5. Υπάρχει ένας κατάλογος 10 κριτηρίων για την ένταξη. Για τα μνημειακά σύνολα είναι 6 . Το αγαθό που αξιολογείται αρκεί να πληροί τουλάχιστον ένα κριτήριο.

6. Εισήγηση προς την γενική συνέλευση της UNESCO γίνεται από επιτροπή της ICOMOS
(Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών , συμβουλευτικό όργανο της Επιτροπής
Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO) .

7. Μετά την ένταξη ενός μνημείου, η πορεία του επαναξιολογείται ανά 5ετία και η πιθανή
αλλοίωση των κριτηρίων ένταξης λόγω εγκατάλειψης ή παρεμβάσεων στην buffer zone
(στην ζώνη επιρροής) έχουν ως αποτέλεσμα την απ ένταξη του ( Περίπτωση πόλης της
Δρέσδης) .

8. Απαραίτητη προϋπόθεση ένταξης – σήμερα- είναι η υποβολή σχεδίου διαχείρισης του
μνημείου από το οποίο να προκύπτει σαφώς η διατήρηση/διασφάλιση της μοναδικότητας,
της αυθεντικότητας και ακεραιότητας του μνημείου από την ένταξη και μετά .
Και τώρα στα δικά μας . Στην “πολύπαθη” Σπιναλόγκα .

1. Η προσπάθεια για την ένταξη του νησιού ξεκίνησε με απόφαση της Νομαρχιακής
Αυτοδιοίκησης Λασιθίου το 2009 με προγραμματική σύμβαση με το ΤΕΕ/ΤΑΚ.

2. Με απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΑΚ στις 10/9/2009 συγκροτήθηκε 5μελής ομάδα για την Α΄ φάση της όλης διαδικασίας , δηλαδή τον ‘’εντοπισμό’’ και την τεκμηρίωση των κριτηρίων ένταξης , ώστε να δεχτεί το Υπ.ΠΟΑ να ενταχθεί στον Ελληνικό Ενδεικτικό Κατάλογο. Η ομάδα αποτελείτο -αλφαβητικά- 1) Ζερβός Αντώνης – Πολ. Μηχ/κός 2) Μαλλιαράκη Στέλλα, Αρχαιολόγος 3) Μαυρικάκης Κων/νος Πολ. Μηχ/κός 4) Μουντράκη Εύα Αρχιτέκτων 5)Σγουρός Οδυσσέας Αρχιτέκτων .

3. Η όλη διαδικασία διήρκεσε 3 χρόνια και το πόρισμα παραδόθηκε στην Περιφέρεια Κρήτης το 2012 . Εξυπακούεται ότι την 3ετία αυτή η συνεργασία με την 13 η ΕΒΑ (Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων) και ειδικά με την κ. Γωγώ Μοσχόβη ήταν συνεχής αφού τελικά το Υπ.ΠΟ. θα προχωρούσε τα επόμενα βήματα. Συντονιστής της ομάδας είχε οριστεί με δική μου πρόταση ο Κ. Μαυρικάκης . Τον Φάκελο της Α΄ Φάσης παρέδωσε το ΤΕΕ/ΤΑΚ στον Περιφερειάρχη στις 27/07/2012 σύμφωνα με το δελτίο τύπου της περιφέρειας. Ο φάκελος αυτός προωθήθηκε στο Υπ.ΠΟΑ. από την Περιφέρεια.

4. Το πόρισμα της 5μελούς επιτροπής ήταν ΟΜΟΦΩΝΟ και δεν υπήρξε καμιά επισήμανση για
τα ανακύψαντα μετά την κατάθεση του φακέλου ζητήματα περί ονομασίας της Σπιναλόγκα

(Καλυδών) !!! Καμία !!! Γιατί; Και γιατί ανασύρθηκε αργότερα; Έχω στο αρχείο μου – όπως
και όλα τα μέλη της ομάδας φαντάζομαι – τα e mail που ανταλλάσσαμε μέχρι την τελική
ολοκλήρωση του κειμένου . Καμία ένσταση για το τελικό κείμενο. Από κανένα !!! Η
υποχρέωση, έργο της επιτροπής που προανέφερα -και σύμφωνα με την προγραμματική
σύμβαση που είχε υπογραφεί από την Ν.Α.Λασιθίου και το ΤΕΕ/ΤΑΚ- τελείωνε με την
παράδοση του φακέλου της Α΄ Φάσης . Από κει και πέρα αναλάμβανε το Υπ.ΠΟΑ. την
ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής φακέλου.

5. Στις 20/3/2015 με έγγραφό του, το Υπ.ΠΟΑ. που απευθύνεται στον Δήμο Αγίου Νικολάου
και κοινοποιείται στον κ. Μαυρικάκη Κων/νο, ως Συντονιστή της 5μελούς ομάδας, στέλνει τις
υποδείξεις του για τα περιλαμβανόμενα στον Αρχικό φάκελο με παρατηρήσεις και υποδείξεις
ανασύνταξης του φακέλου με περιορισμό της ζώνης επιρροής (buffer zone) και ανασύνταξη
του φακέλου .

6. Η Σπιναλόγκα μπήκε στον Ελληνικό Ενδεικτικό Κατάλογο με την αναθεώρησή του το 2014 αφού το Υπ.ΠΟ. αποδέχτηκε -με βάση τα υποβληθέντα στοιχεία του φακέλου- ότι η
Σπιναλόγκα τηρεί κριτήρια της UNESCO για να ενταχθεί στον κατάλογό της. Που σημαίνει
ότι έγινε το πρώτο βήμα στην όλη προσπάθεια με βάση τον φάκελο της 5μελούς ομάδας .

7. Από το 2012 μέχρι το 2014 δεν υπήρξε κανενός είδους κίνηση από οποιοδήποτε φορέα , και
πολύ περισσότερο από τον Δήμο Αγίου Νικολάου, για την προώθηση του θέματος στα
επόμενα στάδια . Μάλιστα στην εφημερίδα ΑΝΑΤΟΛΗ (29/01/2010) υπάρχει σχόλιο του
δημοσιογράφου Ν. Τραντά με τίτλο ‘’Απογοητευμένος’’ και αναφέρεται στην διαμαρτυρία του
συντονιστή της ομάδας κ. Μαυρικάκη Κων/νου. για την απουσία – παρουσίας της τότε
δημοτικής αρχής από τα τεκταινόμενα και την ανάδειξη και προώθηση του θέματος της
Σπιναλόγκας

8. Αναλαμβάνοντας την Δημαρχία την 01/09/2014 επεδίωξα την επιτάχυνση των διαδικασιών
και την διαμόρφωση του τελικού φακέλου που θα έπρεπε να υποβληθεί στην UNESCO για
κερδηθεί ο χαμένος χρόνος.
9. Προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την συγκρότηση ομάδας σύνταξης του φακέλου της Β’
φάσης που δημοσιεύτηκε στο site του δήμου 20/04/2016 με προϋπολογισμό 24.600€.
Υποβλήθηκαν τρεις προσφορές:
i. Από την εταιρεία συμβούλων ‘’Εξέλιξις’’ με έδρα την Ρόδο στην οποία συμμετείχε από
την αρχική ομάδα του ΤΕΕ/ΤΑΚ κ. Μουντράκη Εύα που πρόσφερε 17.121,60€.
ii. Από την εταιρεία συμβούλων ‘’ΝΟΤΙΟΝ’’ με έδρα τον Άγιο Νικόλαο στην οποία
συμμετείχαν από την αρχική ομάδα του ΤΕΕ/ΤΑΚ κ. Μαλλιαράκη Στέλλα και κ.
Μαυρικάκης Κων/νος, προσφέροντας 23.367,54€.iii. Από την εταιρεία συμβούλων ‘’Ι. ΜΠΑΛΤΖΑΚΗΣ & Συνεργάτες Ε.Ε.’’ με έδρα το
Ηράκλειο που πρόσφερε 24.231,00€ .
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα 3 από τα 5 μέλη της αρχικής ομάδας συμμετέχουν
στα σχήματα που διαμορφώθηκαν για την αναμόρφωση του αρχικού φακέλου , σε διαφορετικές
ομάδες . Η κ. Μουντράκη αρχιτέκτων στην ομάδα που ανέλαβε την εργασία και ο κ. Μαυρικάκης
Πολ. Μηχ/κός με την κα Μαλλιαράκη αρχαιολόγο στον 2 ο του διαγωνισμού .

10. Η σύμβαση με την μειοδότρια ομάδα ‘’Εξέλιξις’’ υπεγράφη τον Μάιο του 2016 με την
μειοδότρια εταιρεία (όπου δεν συμμετείχε ο κ. Μαυρικάκης Κων.).

11. Η Β΄ φάση ολοκληρώθηκε αρχές του 2017 παραδόθηκε στην ΕΦΑΛ και απεστάλη στις
09/05/2017 στο Υπ.ΠΟΑ. Δηλαδή σε ένα χρόνο .

12. Προφανώς και το υλικό αυτό διαμορφώθηκε με την συνεργασία των υπηρεσιακών
παραγόντων του Υπουργείου και της ΕΦΑΛ και κυρίως της κ. Γωγώ Μοσχόβη.

13. Ο τελικός φάκελος/τεύχος υπεβλήθη τον Ιανουάριο του 2019 στην UNESCO, από την τότε
Γεν. Γραμματέα του Υπ.ΠΟΑ. κ. Μαρίας Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη.

14. Το θέμα της Σπιναλόγκας, διαπερνά τέσσερεις πολιτικές περιόδους : Ξεκίνησε με
κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ( Πρωθ. Γ. Παπανδρέου) συνεχίστηκε με την συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ
(Πρωθ. Αντ. Σαμαράς) , κατατέθηκε στην UNESCO επί ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (Πρωθυπ. Αλ.
Τσίπρας) και σήμερα προωθείται με τη κυβέρνηση της ΝΔ (Πρωθ. Κυρ. Μητσοτάκης).
Επομένως έχουν αποτυπωθεί όλες οι πολιτικές λογικές. Και προφανώς υπήρχε η
δυνατότητα ενδιαμέσως – αν αυτό ήταν απαραίτητο – ν΄ αναπροσαρμοστεί ο σχεδιασμός .
Δεν έγινε όμως. Η Δημόσια διοίκηση έχει συνέχεια και το Υπ.ΠΟΑ. δεν άλλαξε σχέδιο
υλοποίησης του μεγάλου στόχου όλα αυτά τα χρόνια.
Παραθέτουμε επίσης, την δημοσίευση από το site της LIFO της 11-1-2019 με δηλώσεις της
Γεν. Γραμματέως λίγο πριν την κατάθεση του φακέλου:

‘’… Ο φάκελος της υποψηφιότητάς της Σπιναλόγκας στον Κατάλογο Μνημείων
Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO είναι πλέον πλήρης.
Πρόσφατα το Διαχειριστικό Σχέδιο του Φρουρίου Σπιναλόγκας πήρε το «πράσινο
φως» ομόφωνα από τα μέλη του ΚΑΣ (Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου) και η διαδι-
κασία συνεχίζεται.

Η κατάθεσή του στο Κέντρο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO θα
πραγματοποιηθεί στο τέλος του μήνα, σηματοδοτώντας την αντίστροφη μέτρηση για την
πιθανή ένταξη της νησίδας στον κατάλογο του διεθνούς οργανισμού.
Ήταν ένα πολύ δύσκολο έργο η σύνταξη του Διαχειριστικού Σχεδίου για το οποίο
βοήθησαν πολύ οι τοπικές αρχές, ο δήμος Αγίου Νικολάου και η Εφορεία Αρχαιοτήτων
Λασιθίου, η αρχαιολόγος Γωγώ Μοσχόβη που είναι η ψυχή της Σπιναλόγκας, καθώς και η

Κεντρική Υπηρεσία», δήλωσε η γενική γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και
Αθλητισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, αναφερόμενη στο σχέδιο που είναι απαραίτητο
για την κατάθεση ενός πλήρους φακέλου. Η πιθανή ένταξη της νησίδας θα αποτελέσει το
πρώτο μνημείο της Κρήτης που θα συμπεριληφθεί στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO, ενώ «προσδοκούμε το επόμενο να είναι η εγγραφή των
Μινωικών Ανακτορικών Κέντρων, επειδή ο Μινωικός Πολιτισμός δεν έχει ακόμα ενταχθεί
στον Κατάλογο της UNESCO», συμπλήρωσε η κ. Βλαζάκη.
Και διερωτώμαι

– Πιστεύει κανείς ότι όλη αυτή την προσπάθεια έγινε από το Υπ.ΠΟ. για να εκτεθεί η
χώρα με μια αρνητική απόφαση;
– Το ΚΑΣ παρασύρθηκε από τον Δήμαρχο Αγίου Νικολάου και δεν αξιολόγησε σωστά
το υλικό που ενέκρινε;

Είναι λυπηρό ότι με αφορμή τη δημοσιοποίηση της αρνητικής εισήγησης του ICOMOS,
κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να κτυπήσουν τη δημοτική αρχή.

Η ευθύνη για το περιεχόμενο του φακέλου δεν ανήκει στον Δήμο. Ο Δήμος Αγίου
Νικολάου στήριξε την υποψηφιότητα αλλά δεν συνέταξε τον φάκελο. Προσπάθησε όμως με
όλες του τις δυνάμεις να κατατεθεί η υποψηφιότητα από το ΥΠΠΟΑ.

Ευθύνη του ΥΠΠΟΑ είναι να αποφασίσει με ποιόν τρόπο θα χειριστεί το θέμα, καθώς
δεν υπάρχει τελική απόφαση αλλά μια αρνητική εισήγηση.

Οι τοπικοί φορείς και παράγοντες και όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για τη
Σπιναλόγκα και την ανάδειξή της, καλό θα είναι να σταματήσουν να την χρησιμοποιούν για
μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Γιατί, κανέναν δεν μπορούν να πείσουν ότι έχουν αγαθά
κίνητρα και νοιάζονται για το καλό του τόπου και του μνημείου.

Ας μην ξεχνάμε ότι μόλις δημοσιοποιήθηκε η κατάθεση του φακέλου, προέκυψε το ζήτημα
της ονομασίας της Σπιναλόγκας και αυθαίρετα αξιολογήθηκε ότι θα είναι εμπόδιο στην
ένταξη της νησίδας το γεγονός ότι η επίσημη ονομασία της είναι ακόμα Καλυδών!!. Αυτό
τέθηκε δημόσια από τον Συντονιστή της ομάδας του ΤΕΕ – όπως ανέλυσα παραπάνω- και
ουδέποτε δεν τέθηκε στην ομάδα ενώ θα μπορούσε.

Απλώς διάλεξε να κάνει άσχημη
κριτική,και να “χύσει χολή” μόλις ανακοινώθηκε η καλή είδηση.Τι κρύβεται πίσω απ΄ αυτό ;
Τα “κροκοδείλια δάκρυα” του πρώην Δημάρχου που ήταν απών στην υπόθεση αυτή για
ν΄ αποφύγει το πολιτικό κόστος είναι αντιληπτά, Αλήθεια, γιατί δεν ζήτησε, στην επιτροπή
παρακολούθησης της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΝΑΛ και ΤΕΕ/ΤΑΚ να συμμετέχει
και εκπρόσωπος του Δήμου ; Τώρα το θυμήθηκε; Πάγια τακτική του όμως οι ήσσονος
πολιτικού κόστους κινήσεις του.

Τέλος ο κ. Γ. Καφετζάκης, ας ξανασκεφτεί το θέμα της συγνώμης, για τις τόσες
ανακρίβειες (sic!!!) που αναμασά συνεχώς. Και να του ξαναπώ, και ας τον πονά (;), ότι
αποφασίζει για έναν τόπο που ΔΕΝ ΖΕΙ. Αποφασίζει εξ αποστάσεως εκ του ασφαλούς αφού
ξέρει ότι αυτά που λέει και κάνει δεν τον επηρεάζουν.