Συμβολίζοντας την Aποτυχία: Από το Καστελόριζο στη Θράκη

Εχουν περάσει τέσσερα χρόνια, αλλά ακόμα δεν έχω καταλάβει τον συμβολισμό. Ηταν εικαστική παρέμβαση; Επίδειξη γαλάζιας ομορφιάς; Υπήρξε κάποιο κρυμμένο μήνυμα που ήθελε να συνδέσει τις βαρκούλες, το γαλάζιο και την μοβ πένθιμη γραβάτα με την Ελλάδα; Μήπως ηταν απλά μια ανάγκη για ένα διήμερο στο όμορφο Καστελόριζο πριν γεμίσει με τουρίστες που ψάχνουν τον αυθεντικό ήλιο;

Ο,τι και να ήταν πέρασε. Η σημειολογία της ανακοίνωσης της εισόδου του ΔΝΤ στη ζωή μας, ακριβώς τέσσερα χρόνια πριν από τον Γιώργο Παπανδρέου είναι πια αντικείμενο ανάλυσης της Ιστορίας και (ας ελπίσουμε) κίνητρο βελτιώσεων για τους επικοινωνιολόγους των ανούσιων συμβολισμών.

Θα περίμενε κανείς, όλα αυτά τα τέσσερα χρόνια που ξεκίνησαν με αυτόν τον άστοχο συμβολισμό, τα χρόνια που πόνεσαν πραγματικά – όχι μόνο στις τσέπες μας – να έχουμε μάθει δυο πράγματα για τη ζωή.

Το κυριότερο μάθημα θα έπρεπε να είναι πως «δεν πρέπει να φερόμαστε επιπόλαια και συμβολικά όταν έχουμε να κάνουμε με σοβαρά ζητήματα». Σε όμορφα εκδικητικά όνειρα, σκέφτομαι τους έλληνες πολιτικούς να το γράφουν σε έναν μαυροπίνακα ξανά και ξανά. Αλλά τα όνειρα απέχουν από την Ελλάδα του 2014.

Τις τελευταίες μέρες, παίξαμε πάλι με επικίνδυνα ζητήματα. Αυτή τη φορά, οι συμβολισμοί, οι επιπολαιότητες και μια αίσθηση αφελούς αλαζονείας μας έχουν οδηγήσει από το Καστελόριζο στην Θράκη. Εκεί όπου με την λεπτότητα ενός μεθυσμένου υπέρβαρου τύπου, έχουμε μπει σε ένα μαγαζί με κρύσταλλα και σπάμε άθελα μας πράγματα που δεν θα έπρεπε καν να αγγίξουμε: Ας μιλήσουμε για το θέμα των μειονοτήτων.

Στη Θράκη, λόγω της ιδιόμορφης γεωπολιτικής κατάστασης και της μουσουλμανικής μειονότητας, (έτσι προσδιορίζεται από τη Συνθήκη της Λοζάνης) το ελληνικό κράτος για χρόνια είχε επιλέξει μια στάση αναμονής, άρνησης και στρουθοκαμηλισμού.Το να αποκλείει το πρόβλημα (και τους ανθρώπους) έμοιαζε ο ιδανικός τρόπος αντιμετώπισης. Τη δεκαετία του 1990, η πολιτική διακρίσεων και περιθωρίου άλλαξε.

Η νέα πολιτική που είχε ως επίκεντρο το σεβασμό «της ισονομίας και ισοπολιτείας» εκφράστηκε με ένα θαρραλέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων.

Όπως αποδεικνύουν οι αριθμοί, το πρόγραμμα πέτυχε. Το 2000, 65% των παιδιών της μειονότητας δεν τελείωναν το γυμνάσιο. Σήμερα, αυτό το ποσοστό είναι κάτω από 30%. Η φοίτηση στο γυμνάσια αυξήθηκε κατά 163% και στο λύκειο κατά 402%. Οι φωνές των φασιστών, του Τέρενς Κουίκ και όσων επιπόλαιων ψεκασμένων πουλάνε ελληνική λεβεντιά από την Αθήνα, είναι άλλη μια απόδειξη πως το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ήταν μια σωστή, χειρουργική προσπάθεια σε ένα δύσκολο, περίπλοκο και ευαίσθητο θέμα που δεν αντιμετωπίζεται με κραυγές και πολεμικές ιαχές, αλλά με δουλειά, προσοχή και χρόνο.

Μέχρι να εμφανιστεί μια προχειρότητα του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν ήταν η πρώτη, για να θυμηθούμε την όχι και τόσο μακρινή υπόθεση Καρυπίδη και να ανοίξει το θέμα άτσαλα, ανεύθυνα και επικίνδυνα.

Η επιλογή της μουσουλμάνας Ρομά Σαμπιχά Σουλεϊμάν για το ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ, αρχικά θα μπορούσε να θεωρηθεί μια διαφορετική εθνική πρόταση. Θα μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να δείξει πως επιλέγοντας την Σουλεϊμάν – που επιτίθεται στον εθνικισμό των Τούρκων με τον δικό της αυτοπροσδιορισμό ως Ρομά Μουσουλμάνα – κάνει μια νεα εθνική πρόταση.

Θα μπορούσε να δείξει πως αντιτίθεται στο τουρκικό προξενείο, πως πηγαίνει κόντρα σε όσους προσδιορίζονται ως τουρκογενείς και πως χτυπάει το μαχαίρι στο κόκαλο, υποστηρίζοντας μια διαφορετική (αν και κάπως απομακρυσμένη από την πραγματικότητα) ανάγνωση στο ζήτημα. Δεν μπορώ να κρίνω αν θα ήταν σωστή ή λάθος στρατηγική κίνηση. Αλλά πριν προλάβουμε να το μελετήσουμε ως επιλογή, αποδείχθηκε πως ήταν απλά (άλλη μια) προχειρότητα.

Όπως έδειξε η βιαστική απόσυρση, η επιλογή και η αποπομπή της Σαμπιχά ήταν άλλη μια περίπτωση Καρυπίδη. Είτε υποτιμώντας το πρόβλημα, είτε λειτουργώντας με εκνευριστική χαλαρότητα, είτε θεωρώντας πως η “διαφορετικότητα”, είναι ένας γονιδιακός συμβολισμός που πολύ ταιριάζει στο κόμμα,στον ΣΥΡΙΖΑ έμπλεξαν . Και κατάλαβαν οτι είναι πιο δύσκολο να κάνεις από το να κρίνεις, τη στιγμή που μπροστά στον κίνδυνο των χαμένων ψήφων, απέπεμψαν την Σαμπιχά.

Το θέμα δεν είναι μικροπολιτικό. Ασφαλώς οι επαγγελματίες γραφικοί των τηλεπαραθύρων θα προσπαθήσουν να το εκμεταλλευτούν, ασφαλώς κάποιοι θα τσιρίζουν, ασφαλώς ο μόνιμος «προπονητής της εξέδρας» Θεόδωρος Πάγκαλος θα θυμηθεί κάτι τρομερό που δεν τον άφησαν να κάνει τότε που μπορούσε να κάνει, ελάχιστοι μακριά από την Θράκη θα καταλάβουν τι πραγματικά συνέβη μέχρι να εμφανιστεί το επόμενο θέμα που θα απασχολήσει την εφήμερη επικαιρότητα.

Το θέμα όμως είναι σημαντικότερο. Όχι μόνο γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει πως με τέτοιες ανωριμότητες, έχει ασπαστεί την θεωρία του ώριμου φρούτου και θεωρεί πως το μόνο που έχει να κάνει είναι να περιμένει για να πέσει μια πραγματικά κακή κυβέρνηση, αλλά γιατί υπάεχουν ζητήματα με τα οποία δεν παίζεις.

Η τα μελετάς και παίρνεις σαφή θέση υπέρ ή κατά, χαράζοντας τον δρόμο σου στην Ιστορία, παίρνοντας το όποιο κόστος, ακόμα και αν κάνεις λάθος ή δεν τα αγγίζεις. Αν δεν το πιστεύουν, στον ΣΥΡΙΖΑ ας δουν που κατέληξαν οι ανούσιοι συμβολισμοί που ξεκίνησαν στην άλλη άκρη της Ελλάδας, στο Καστελόριζο.

Ευγένιος Λένορμαν