Πού μπορεί η Αριστερά να επανακτήσει το χαμένο έδαφός της | του Γ. Βαρουφάκη

Οι διαδηλωτές του Ιράν δεν πρόκειται ούτε να υποταχθούν στον φασισμό που κρύβεται πίσω από τον ψευδο-αντιιμπεριαλισμό του καθεστώτος ούτε να παραδώσουν τη χώρα τους στην ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών ή την οικονομία τους στο χρηματιστικοποιημένο κεφάλαιο. Η Αριστερά της Δύσης πρέπει να παραδειγματιστεί από αυτούς.

Δεν είναι ποτέ εύκολο να διαχειριστείς προσβολές από ανθρώπους που δεν περιμένεις. Αλλά είναι απείρως δυσκολότερο να διαχειριστείς επαίνους από ανθρώπους που δεν περιμένεις.

Ένας ταξιτζής μου είπε πρόσφατα, «Είμαι ψηφοφόρος της Χρυσής Αυγής, αλλά εσάς σας εκτιμώ». Θα προτιμούσα να με είχε δείρει.

Είχα το ίδιο συναίσθημα τις προάλλες όταν διάβασα τις προτάσεις του ακροδεξιού Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν για την επίτευξη ειρήνης στην Ουκρανία – προτάσεις όχι πολύ μακριά από εκείνες που καταθέτω από την αρχή της αποτρόπαιης εισβολής του Πούτιν. Μολονότι ο Όρμπαν, σε αντίθεση με τον ψηφοφόρο της Χρυσής Αυγής, δεν με επαίνεσε προσωπικά, η αποστροφή ήταν η ίδια.

Έχω ζήσει πολλές φορές την άβολη στιγμή που άνθρωποι με τους οποίους οι οι αναλύσεις μου συμπίπτουν, ακόμα και μερικώς, να δηλώνουν φασίστες αντισημίτες, συντηρητικοί σταλινικοί, παλαβοί φιλελεύθεροι ή, πιο πρόσφατα, Τραμπιστές. Εκλεπτυσμένες διατριβές που αποκάλυπταν τις ραδιουργίες των τραπεζιτών να καταλήγουν σε άθλιες επιθέσεις κατά των Εβραίων.

Αποδομήσεις της Χρυσής Εποχής του πρώιμου χρηματιστικοποιημένου καπιταλισμού να μετατρέπονται σε παιάνες υπέρ του Στάλιν. Η εξονυχιστική τεκμηρίωση της τάσης των κεντρικών μας τραπεζών να αισχροκερδούν με τα χρήματά μας να καταλήγει σε ανόητες προτάσεις κρυπτονομισμάτων που αναζωπυρώνουν την επικίνδυνη φιλελεύθερη ιδέα του απολιτικού χρήματος. Και κάτι εξίσου σημαντικό, οι απολύτως εύλογες επικρίσεις για τον «προοδευτικό» ιμπεριαλισμό ή για την περιφρόνηση του προοδευτικού κατεστημένου για τους εργάτες, να μετατρέπονται σε εκκλήσεις για ανέγερση τειχών στα σύνορα, καταδίωξη μελαμψών συνανθρώπων μας ή σε εισβολή στο Κογκρέσο.

Το ιερό καθήκον να εντοπίζει κανείς τη ριζοσπαστική μεταστροφή ενός συνανθρώπου του από τον ανθρωπισμό στη μισανθρωπία αποτυπώθηκε έξοχα από τον Σεργκέι Αϊζενστάιν στην ταινία του «Το Θωρηκτό Ποτέμκιν». Κατά τη διάρκεια μιας έντονης διαδήλωσης ενάντια στη βαρβαρότητα του τσαρικού στρατού, ο Αϊζενστάιν εστιάζει σε έναν ταραχοποιό ο οποίος, ξαφνικά, προσπαθεί να στρέψει την οργή των διαδηλωτών εναντίον των Εβραίων, καταλήγοντας να εισπράξει τις φωνές αποδοκιμασίας των διαδηλωτών. Μακάρι να ήταν τόσο εύκολο!

Το 2011, κατάλαβα πόσο δύσκολο είναι κάτι τέτοιο. Κατά τη διάρκεια των μεγαλειωδών διαδηλώσεων δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων εναντίον της σκόπιμης φτωχοποίησης της Ελλάδας από την Τρόικα, υπήρχαν φασίστες που κρύβονταν ανάμεσά μας. Όπως ο άνθρωπος στην ταινία του Αϊζενστάιν, ξεσήκωναν το τεράστιο πλήθος με αφίσες που ζητούσαν κρεμάλες για τους βουλευτές, απεικονίζοντας την Άνγκελα Μέρκελ με ναζιστική στολή και, κατά ειρωνικό τρόπο, χρησιμοποιώντας αντισημιτικό οπλοστάσιο εναντίον των ντόπιων υπηρετών της Μέρκελ.

Μπορεί οι αριστεροί να μάθαμε να κρατάμε αποστάσεις από αυτούς και να συγκεντρωνόμαστε στο κάτω μέρος της πλατείας Συντάγματος, ωστόσο μετάνιωσα που ποτέ δεν αντιμετωπίσαμε τους φασίστες τόσο αποφασιστικά όσο οι διαδηλωτές στην ταινία του Αϊζενστάιν. Ακόμη χειρότερα, οι διαδοχικές ήττες που υπέστη η διεθνιστική Αριστερά τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν παρασύρει πολλούς να ασπαστούν την απαίσια λογική ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.

Το 1981, συμμετείχα σε μια μικρή διαδήλωση στο Λονδίνο εναντίον του Σαντάμ Χουσεΐν, «αγαπημένου» της Δύσης την εποχή που το καθεστώς του είχε εισβάλει στο Ιράν για λογαριασμό της. Μετά από ξυλοδαρμό και σύντομη κράτηση μου από την αστυνομία, αριστεροί φίλοι με επέπληξαν ως αφελή επειδή δεν κατανοούσα ότι το καθήκον μας απέναντι στον αγώνα των Παλαιστινίων ήταν να υποστηρίξουμε το μόνο καθεστώς στην περιοχή που ήταν πρόθυμο να τα βάλει με το Ισραήλ.

22 χρόνια αργότερα, μετά από διαδήλωση κατά της εισβολής των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ του Σαντάμ, μια άλλη μερίδα Αριστερών μού άσκησε κριτική επειδή είχα αντιταχθεί στην εισβολή. Το ενδεχόμενο ταυτόχρονης καταδίκης τόσο του δολοφόνου Σαντάμ όσο και της καταστροφικής εισβολής για την εκδίωξή του, το απέρριπταν μετ’ επαίνων.

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας δημιούργησε παρόμοια δυσφορία. Το 1999, κατά τη διάρκεια του πολέμου για το Κοσσυφοπέδιο, η Αριστερά χωρίστηκε σε δύο στρατόπεδα, τα οποία απεχθανόμουν εξίσου. Κάποιοι έπεσαν στην παγίδα να υποστηρίξουν το δολοφονικό καθεστώς του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς ως το τελευταίο ανάχωμα στον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ και τον γερμανικό οικονομικό επεκτατισμό στα Βαλκάνια.

Άλλοι παρουσίασαν τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ ως μια φιλελεύθερη παρέμβαση που ήταν απαραίτητη για να εδραιωθεί η δημοκρατία στα Βαλκάνια. Ήμασταν ελάχιστοι εκείνοι που αντιταχθήκαμε με την ίδια ζέση τόσο απέναντι στον φασισμό του Μιλόσεβιτς όσο και στον παράνομο βομβαρδισμό των Σέρβων πολιτών από το ΝΑΤΟ.

Εκεί όμως που ένιωσα πραγματικά ολομόναχος ήταν το 2001, σε μια συνεδρίαση του Δ.Σ. του Πανεπιστημίου Αθηνών, όταν υποβλήθηκε αίτημα από την Προεδρία της Δημοκρατίας να απονείμουμε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα στον Βλαντιμίρ Πούτιν, σε αντάλλαγμα ανάλογης τιμής από το Πανεπιστήμιο της Μόσχας.

Ήμουν ο μόνος που εναντιώθηκε στην απονομή του τίτλου με δεδομένο ότι ο Πούτιν είχε βάψει τα χέρια του με το αίμα πάνω από 200.000 Τσετσένων, έχοντας βομβαρδίσει ανελέητα την Τσετσενία κατά τη διάρκεια ενός σκληρού πολέμου που είχε σκοπό να ενισχύσει την εξουσία του.

Οι μορφωμένοι Αριστεροί συνάδελφοι με επέπληξαν που αδυνατούσα να εννοήσω πως ένα αυταρχικό ψευδο-τσαρικό καθεστώς στη Ρωσία ήταν ένα πολύ μικρό τίμημα μπροστά στο φρενάρισμα της εξάπλωσης της ισχύος των ΗΠΑ στην Ανατολική Ευρώπη. Σήμερα, αρκετοί σύντροφοι της Ανατολικής Ευρώπης με παρουσιάζουν ως τον χρήσιμο ηλίθιο του Πούτιν επειδή δεν θεωρώ ότι ένας ατέρμονος πόλεμος θα οδηγήσει σε ένα δημοκρατικό καθεστώς στη Μόσχα.

Για χρόνια, είχα χάσει την όποια ελπίδα ότι η διεθνής Αριστερά μπορούσε να σωθεί από την εθελοτυφλία που κάνει τους προοδευτικούς να χάνουμε το στόχο μας ξανά και ξανά. Μέχρι σήμερα. Η νέα ιρανική επανάσταση προσφέρει στη διεθνή Αριστερά μια εξαιρετική ευκαιρία.

Οι γυναίκες, οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι που ξεσηκώνονται σε όλο το Ιράν είναι ανένδοτοι: Δεν θα υποταχθούν ούτε στον φασισμό που κρύβεται πίσω από τον ψευδο-αντιιμπεριαλισμό του καθεστώτος ούτε στην υποταγή της χώρας τους στην ηγεμονία των ΗΠΑ ή της οικονομίας τους στο χρηματιστικοποιημένο κεφάλαιο.

Μαθαίνουν με τον σκληρότερο τρόπο πώς να μην παρασύρονται από τις παραπλανητικές δυαδικές αντιθέσεις (νεοφιλελευθερισμός-κρατισμός, ιμπεριαλισμός-απολυταρχία, πατριαρχία-καταναλωτισμός). Ελπίζω και πιστεύω ότι μπορούν να μας διδάξουν να κάνουμε το ίδιο. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο πρέπει να στηρίξουμε τον αγώνα τους.