Η χώρα χρειάζεται ένα νέο πολίτευμα

Διανύουμε τον έβδομο χρόνο μιας υπαρξιακής για τη χώρα  κρίσης. Η πτώχευση και η φτωχοποίηση είναι πρωτοφανείς, οι κοινωνικοί δείκτες έχουν καταβαραθρωθεί, τα οικονομικά κάθε νοικοκυριού και της χώρας όλης είναι γλίσχρα. Δεν έχουμε δυστυχώς καταφέρει να θέσουμε τον δάκτυλο επί τον τύπον των ήλων του προβλήματος. Να κατανοήσουμε τους λόγους της κατάπτωσης. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως η σωστή κατανόηση των αιτίων των προβλημάτων, είναι η μισή δουλειά για να τα αντιμετωπίσουμε και να ξεπεράσουμε.

Μιλάμε συχνά για θεσμική και αξιακή κρίση και βέβαια για οικονομική κρίση. Η αλήθεια είναι πως οι θεσμοί στη χώρα πάσχουν. Ως αποτέλεσμα της αδυναμίας των θεσμών έχουμε τρία βασικά προβλήματα που δε μπορούμε για δεκαετίες να επιλύσουμε:

Πρώτον, χρόνια διαφθορά μικρής και μεγάλης έκτασης. Διαφθορά που έχει σε μεγάλο βαθμό οδηγήσει στην οικονομική και αξιακή πτώχευση της χώρας.

Δεύτερον, βαθύτατη απουσία κουλτούρας συναίνεσης. Η απουσία αυτή έχει συντελέσει  στη σημαντική επιμήκυνση του χρόνου που χρειαζόμαστε για να βγούμε από την κρίση, όπως η εμπειρία άλλων χωρών σε παρόμοια κατάσταση έχει αποδείξει.

Τρίτον, μη σεβασμό στην ισχύ του νόμου, την ουσιαστική διαφορά μεταξύ των ανεπτυγμένων και υπανάπτυκτων χωρών.

Η εμπειρία μου από  τη δημόσια διοίκηση με έχει πείσει πως η μόνη λύση για να μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα αυτά, προβλήματα που υπόκεινται όλων των οικονομικών δεινών που ζούμε, είναι η βαθύτατη αλλαγή του Συντάγματος η οποία θα φθάνει μέχρι και την αλλαγή του πολιτεύματος.

Ο κόσμος κατανοεί διαισθητικά πως υπάρχει διαφθορά αλλά την αποδίδει στους διεφθαρμένους χαρακτήρες ή στο πολιτικό σύστημα εν γένει και αφαιρετικά. Το αποτέλεσμα είναι να στρέφεται στην προσωπολατρία (οι διεφθαρμένοι προηγούμενοι πάντα αντικαθίστανται από τους έντιμους μέχρι να απογοητεύσουν και αυτοί), στην μοιρολατρία (αποχή ή ψήφο του χαβαλέ) ή ακόμη και στον αυταρχισμό (προπηλακισμοί βουλευτών κτλ.).

Όλες οι λύσεις αυτές είναι αλυσιτελείς και τελικά ευνοούν τους εκμεταλλευτές του συστήματος καθώς ευνουχίζουν τη δικαιολογημένη οργή όσων δεν έχουν «μπάρμπα στην Κορώνη».

Είναι ώρα να φτιαχτεί ένα Κίνημα που θα αρθρώσει το σωστό αίτημα για την χώρα: Την αλλαγή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία όπως στην Κύπρο, την Γαλλία ή τις ΗΠΑ.

Αρχικά πρέπει να εξηγήσουμε γιατί η αλλαγή του πολιτεύματος θα βοηθήσει σε όλα τα προβληματικά επίπεδα που εκθέσαμε ειδικά αλλά και συνολικά.

Το βασικό ζήτημα είναι η έλλειψη διάκρισης των εξουσιών. Η χώρα βρίσκεται στο 1788 καθώς δεν έχει φυσήξει ο άνεμος της Γαλλικής Επανάστασης.

De jure η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία βρίσκονται κάτω από τον ίδιο άνθρωπο -τον Πρωθυπουργό- και de facto η δικαστική εξουσία είναι υποτελής στον ίδιο καθώς όλες οι επιλογές των ανωτέρων και ανωτάτων δικαστικών γίνονται από τον ίδιο και τον Υπουργό Δικαιοσύνης.

Τα αποτελέσματα γνωστά: πλήρης κάλυψη όλου του πολιτικού συστήματος και ιδιαίτερα του κυβερνώντος κόμματος. Κάλυψη που δε θα διορθώσει η απλή συνταγματική αλλαγή για τον νόμο περί ευθύνης Υπουργών. Οι ΓΓ που δεν χαίρουν καμίας τέτοιας προστασίας δεν έχουν ποτέ κυνηγηθεί παρά μόνο αν δεν προστατεύονται από το Μαξίμου. Οι εισαγγελείς που θα «τρελαθούν» και θα κυνηγήσουν τον φάκελο είτε θα διωχθούν πειθαρχικά είτε ο φάκελος θα φύγει από τα χέρια τους. O Antonio Di Pietro και η επιχείρηση mani pulite δε μπορούν να ανθίσουν στη χώρα μας.

Βασική στόχευση της  όποιας συνταγματικής αναθεώρησης θα πρέπει να είναι η θωράκιση της δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία μέσω της επιλογής των ανωτάτων δικαστών από ανώτατο συμβούλιο ισόβιων δικαστικών, που με την σειρά τους επιλέγονται από κοινοβουλευτική επιτροπή μετά από κυβερνητική εισήγηση.

Η αλήθεια είναι πως η αλλαγή στον τρόπο επιλογής των δικαστών δεν προϋποθέτει την αλλαγή του πολιτεύματος, όμως μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικότερες όταν η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία είναι σαφώς διακριτές.

Η κουλτούρα συναίνεσης απουσιάζει για δύο λόγους. Πρώτον, το πρωθυπουργικοκεντρικό μας σύστημα δίνει τεράστιες υπερεξουσίες στο Μαξίμου και συνεπώς ωθεί το πολιτικό σύστημα σε μια πολεμική ρητορική και πρακτική η οποία έχει ως σκοπό την «κατάληψη» της εξουσίας. Ο πρωθυπουργός ελέγχει όλη τη χώρα. Δεύτερον, ο έλεγχος του πρωθυπουργού στην κοινοβουλευτική του ομάδα τού επιτρέπει να μη χρειάζεται να συνδιαλέγεται με τους Βουλευτές των κομμάτων της αντιπολίτευσης.

Στις χώρες που υπάρχει αντίστοιχο σύστημα όπως η Γερμανία, η εξουσία μοιράζεται μέσω των ομόσπονδων κρατιδίων, υπάρχει δεύτερο κοινοβουλευτικό σώμα, ισχυρή αυτοδιοίκηση κτλ. Η χώρα δεν ανήκει στην Καγκελάριο, όπως ανήκει η δική μας χώρα στο Μαξίμου.

Στις ΗΠΑ ο  πρόεδρος Ομπάμα δεν ελέγχει το Κογκρέσο. Εδώ έχουμε αντιστρέψει την πραγματικότητα και όταν αυτό δεν συμβαίνει το βιώνουμε ως εκτροπή και πολιτική ανωμαλία. Το γεγονός όμως αυτό, αναγκάζει τον πρόεδρο των ΗΠΑ να «διορθώνει» τα νομοσχέδιά  του για να κερδίσει και ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές ή βουλευτές και να τα περάσει από τα δύο σώματα.

Η ύπαρξη Γερουσίας θα καθυστερούσε την νομοθετική διαδικασία με πολλαπλά οφέλη για την οικονομία (η υπερνομοθέτηση και η προχειρότητα θα μειώνονταν) αλλά και σε συνδυασμό με όριο στην Βουλευτική θητεία θα έδινε διέξοδο σε χρήσιμους και έμπειρους κοινοβουλευτικά πολιτικούς χωρίς να τους παροπλίζει.

Είναι δεδομένο πως η καταπάτηση του Συντάγματος, των νόμων, των αποφάσεων και των εγκυκλίων από την πολιτική και διοικητική ιεραρχία είναι εφικτή λόγω της έλλειψης Συνταγματικού δικαστηρίου, των κυρώσεων για όσους εισάγουν αντισυνταγματικούς νόμους, και της γενικότερης προστασίας της εκτελεστικής εξουσίας μέσω της ποδηγέτησης της δικαιοσύνης.

Η Προεδρική Δημοκρατία οδηγεί σε πλήρη διάκριση των εξουσιών, λύνει τα περισσότερα προβλήματα που αναφέραμε και αν σχεδιαστεί σωστά μπορεί να αναγεννήσει το πολιτικό σύστημα μέσω της μείωσης των εξουσιών του ή καλύτερα του ορθολογικότερου μοιράσματος των εξουσιών ώστε να μην έχουμε το σημερινό «μονοπώλιο της εξουσίας».

Η κυβέρνηση είναι στα χέρια του Προέδρου ο οποίος θα εκλέγεται από τον λαό, θα έχει σταθερή θητεία, και θα υπάρχει η δυνατότητα για πλήρη και ανόθευτη απλή αναλογική στις βουλευτικές εκλογές καθώς η σταθερότητα της κυβέρνησης δεν θα επηρεάζεται από αυτές. Η βούληση του λαού δε θα νοθεύεται πια.

Η Κύπρος μας δείχνει πόσο επιτυχημένο μπορεί να είναι ένα τέτοιο σύστημα και σε χώρες που είναι κοντά στην Ελλαδική κουλτούρα. Με την ευκαιρία θα πρέπει να πούμε πως η Κύπρος θα πρέπει να προσέξει μη χάσει τα πλεονεκτήματα που ήδη έχει με το Προεδρικό σύστημα μέσω της αναθέσμισης που η όποια συμφωνία επανένωσης θα φέρει.

Η χώρα χρειάζεται αναθέσμιση. Οι όποιες οικονομικές, αντιγραφειοκρατικές, φιλελεύθερες ή σοσιαλδημοκρατικές λύσεις πρέπει να προχωρήσουν ώστε να βγούμε από την σημερινή κρίση το συντομότερο δυνατόν. Αυτές μπορούν να μας δώσουν ανάσα για πέντε, δέκα ή και είκοσι χρόνια. Δε μπορούν όμως να μας δώσουν την ώθηση που χρειαζόμαστε για τα επόμενα τριάντα, πενήντα ή ογδόντα χρόνια.

Για αυτό χρειάζεται μια «βελούδινη επανάσταση». Χρησιμοποιώ τη λέξη εν πλήρει συνειδήσει καθώς μιλώ για αλλαγή μη αναθεωρητέων διατάξεων.

Σήμερα όμως, περισσότερο από ποτέ χρειαζόμαστε ένα επαναστατικό, δημοκρατικό, δημιουργικό κίνημα που να αρθρώσει το πρόταγμα της αναθέσμισης με στόχο την επιστροφή της Δημοκρατίας στον τόπο που την γέννησε, τη δικαιοσύνη και την ευημερία για όλους.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ η Ελλάδα χρειάζεται αποφασισμένους Έλληνες.