Γιατί πρέπει να κρατάμε τις παραδόσεις και να εμπνέουμε τα παιδιά μας (της Χαράς Καραμήτρου)

Πάσχα, άνοιξη και Απρίλης. Η ώρα της γης και σήμερα η πιο μεγάλη γιορτή της Ελλάδας. Η Λαμπρή που συνεχίζεται από τα βάθη του χρόνου πανηγυρικά και χαρμόσυνα με τις παραδόσεις, τα έθιμα, τη λατρεία και τα τελετουργικά της και αναβιώνει επίμονα αναλλοίωτη σε πείσμα των καιρών. Ολα αυτά είναι η ζωή μας. Δεν γράφονται. Βιώνονται. Είναι οι παραδόσεις μας. Είναι όλα τα θεμελιώδη, τα αιώνια πολιτιστικά στοιχεία μας. Είναι οι ηθικές μας αξίες -αυτές που τώρα απαξιώνονται και αμφισβητούνται-, οι οποίες παραδόθηκαν από τις προηγούμενες γενιές στις επόμενες και διαμορφώνουν την ταυτότητα του λαού μας.

Γιατί πρέπει να κρατάμε τις παραδόσεις και να εμπνέουμε τα παιδιά μας

Για τα περισσότερα παιδιά γιορτές όπως το Πάσχα και οι παραδόσεις του είναι συνυφασμένες με τη χαρμόσυνη πλησμονή των διακοπών. Το σπίτι του παππού και της γιαγιάς στο χωριό ή στο νησί, το αντάμωμα με παλιούς γνώριμους φίλους που άφησαν πίσω τους το καλοκαίρι που πέρασε, τη βόλτα και το σεργιάνι στην πλατεία… Αλλά και αρκετά είναι τα παιδιά που συμμετέχουν στα λατρευτικά έθιμα με την καρδιά τους και ζουν τη μαγεία των παραδόσεων. Τι να πρωτοθυμηθούμε για το Πάσχα της Ελλάδας; Την εξαίσια πομπή του Επιταφίου με τα άνθη που σκορπίζουν τα αρώματά τους; Την πρώτη Ανάσταση, το «Ανάστα ο Θεός» και το βράδυ πια το πολυπόθητο «Χριστός Ανέστη»; Και τι μήνυμα πάνω από αυτό το πένθος δίνουμε στα παιδιά μας; Ενα, αλλά ισχυρό: ότι πίσω από τον θάνατο κρύβεται η Ζωή! Ερχεται η Ανάσταση! Είναι θάνατος δίχως φθορά, χαμός χωρίς εξαφάνιση. Ετσι, σαν μια βιαστική κακή εποχή που τρέχει να φύγει για να δώσει τη θέση της στην άλλη, τη Λαμπρή.

Οι παραδόσεις ξυπνάνε μνήμες που παραμένουν αναλλοίωτες

Τα σύμβολα, οι τελετές, οι θρύλοι, οι μουσικές, οι χοροί εδραιώνουν την ταυτότητά μας και παρέχουν στο παιδί το αίσθημα της συνέχειας. Μέσα από εικόνες και μυρωδιές, τελετές και μυσταγωγία, από τη χαρούμενη κούραση της γιορτινής προετοιμασίας, οι παραδόσεις μάς ενώνουν με το παρελθόν, μας δένουν σαν οικογένεια, σαν κοινότητα, σαν χώρα.

Αντλούμε γνώσεις, πείρα και σοφία

Μελετώντας την παράδοση ανακαλούμε στη μνήμη μας ότι αποτελούμε μέρος της Ιστορίας μας. Μιας Ιστορίας που προσδιορίζει το παρελθόν μας, διαμορφώνει αυτό που είμαστε σήμερα και αυτό που θα θέλαμε για το μέλλον. Ενισχύουμε έτσι στο παιδί τις αξίες της ελευθερίας, της πίστης, του ήθους, της ανιδιοτέλειας. Αγνοια της αξίας των παραδόσεων δημιουργεί κίνδυνο για απώλεια της πραγματικής μας ταυτότητας, της δικής μας και των παιδιών μας.
Ο μεγάλος Γιώργος Σεφέρης μάς λέει ότι «σβήνοντας ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνουμε και ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον».

Δημιουργούν μια βάση στήριξης και ασφάλειας στα παιδιά μας

Διατηρούνται αλώβητες παρά την απόλυτη βιομηχανοποίηση, τη ραγδαία αστικοποίηση, τον σύγχρονο τρόπο ζωής και την εξέλιξη της τεχνολογίας. Και γι’ αυτό η πολιτιστική μας κληρονομιά, μοναδική και αναντικατάστατη μέσα από τους αιώνες, μας φορτίζει με την ευθύνη της διατήρησης και διαφύλαξής της.

Παραδόσεις είναι και όλα τα απλά και τα καθημερινά

Πραγματοποιούνται την ίδια χρονική στιγμή και στο ίδιο μέρος, με την ίδια ακρίβεια, από τα μέλη μιας οικογένειας, μιας κοινότητας κ.λπ. Στην ουσία αποτελούν τελετουργίες που σκοπό έχουν τη συνεύρεση, τη συμπόρευση, το μοίρασμα ηθών και αξιών και δρουν εξαγνιστικά στις ψυχές μας. Οι άνθρωποι τις διαφυλάττουν σαν μια αταλάντευτη στον χρόνο συνήθεια, ως τρόπο ζωής, αξιοποιώντας έτσι την απίστευτη δύναμη που κρύβει μέσα της κάθε μυσταγωγία. Απολαμβάνουν έτσι όλοι μαζί τη διαδικασία και μαθαίνουν από νεαρή ηλικία να μοιράζονται τις χαρές της ζωής.

Οι παραδόσεις δεν είναι παρωχημένες συνήθειες

Μπορούμε, όμως, να απορρίψουμε κάποια ξεπερασμένα στοιχεία τους εντάσσοντας τα γνήσια, ουσιαστικά και αυθεντικά στη σημερινή πραγματικότητα. Και είναι σημαντικό για τα παιδιά να μαθαίνουν από μικρά να βιώνουν τα σπουδαία και ωραία έθιμα και τις παραδόσεις μας. Να μην τα θεωρούν συντηρητικά και αναχρονιστικά και να μην τα υποτιμούν αμφισβητώντας την αξία τους. Κρατήστε, λοιπόν, σήμερα την αναστάσιμη χαρά ζωντανή, τα πιο αληθινά και τα πιο όμορφα, με την ευχή να ζήσει ο καθένας μας μία ακόμη φορά Πάσχα, Απρίλη, άνοιξη στην όμορφη Ελλάδα.

Χριστός Ανέστη σε όλους!

Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
charakaramitsou@ath.forthnet.gr