Γαργαδώρος: Ωρα μηδέν ή ώρα ευθύνης; (του Γιώργου Γουναλάκη)

Θα ήθελα σήμερα να αναφερθώ αναλυτικά στο ιστορικό της επέμβασης που εκτελείται στην περιοχή του Γαργαδώρου , ώστε να γνωρίζουν όλοι τα γεγονότα , την χρονική εξέλιξη αυτών καθώς και τις ευθύνες ή πιθανές παραλείψεις. Θα παρακαλούσα όσοι διαβάσουν το παρακάτω κείμενο να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις λεπτομέρειες και γω από την πλευρά μου θα προσπαθήσω με μια εκλαϊκευμένη γλώσσα γύρω απο καθαρά τεχνικά ζητήματα , να ενημερώσω και από κει και μετά οι κρίσεις δικές σας.

Μέχρι σήμερα ο καθένας λέει την άποψη του , ελάχιστοι όμως έχουν τα στοιχεία υπ όψιν τους. Στοιχεία τα οποία κυρίως προκύπτουν από τα έγγραφα. Υπάρχουν βέβαια και εκτιμήσεις δικές μου σχετικά με το έργο , οι οποίες βέβαια μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα δεδομένου ότι πρόκειται για προσωπικές απόψεις.

Όλοι κρινόμαστε , όμως μέχρι σήμερα έχουμε μάθει όλοι να κρίνουμε χωρίς να δεχόμαστε την κριτική και κυρίως την κριτική με επίσημα στοιχεία. Επιλέγω να τοποθετηθώ την δεδομένη στιγμή , επώνυμα , φανερά , ξεκάθαρα , χωρίς να περιμένω να δω το τι κόσμος θα μαζευτεί στον Γαργαδώρο , ώστε να σταθμίσω και εγώ την στάση μου. Η στάση μου έχει να κάνει ξεκάθαρα με καταστάσεις και ενέργειες όπως ακριβώς περιγράφονται στα έγγραφα που μελέτησα, καθώς και με κάποιες ελάχιστες εκτιμήσεις γύρω από το λιμενικό έργο που εκτελείται, έχοντας ως βάση την μικρή εμπειρία μου στα λιμενικά έργα (είμαι Πολιτικός Μηχανικός με διπλωματική εργασία στα λιμενικά έργα στο Πανεπιστήμιο Πατρών).

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την ιστορική αναδρομή στο εν λόγω έργο και όπως θα δούμε θα υπάρχουν πολύ ενδιαφέροντα θέματα που προκύπτουν από την μελέτη των στοιχείων. Η ιστορία ξεκινάει από πολύ παλιά , ξεκινάει από το έτος 2005 , όπου η Επιτροπή για την διάβρωση ακτών διαπιστώνει την διάβρωση της ακτής στην θέση Γαργαδώρος και μεταξύ άλλων διαπιστώνει χαρακτηριστικά «…λόγω όλων των παραπάνω και λόγω της αποτροπής της διάβρωσης είναι αναγκαία η κατασκευή έργων στον Αιγιαλό».

Στις 30.01.2013 η εταιρεία ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΕ καταθέτει φάκελο μελέτης για τα έργα προστασίας του όρμου Γαργαδώρου. Η Κτηματική Υπηρεσία διαπιστώνει παραβάσεις εντός Αιγιαλού και παραλίας από έργα που έχουν ήδη εκτελεσθεί από τον Δήμο Αγίου Νικολάου (!!!) και δύο εβδομάδες αργότερα αποστέλλει ερώτημα προς το Υπουργείο σχετικά με το κατά πόσο μπορεί να προχωρήσει η μελέτη αυτή δεδομένων των υφιστάμενων αυθαιρεσιών. Επίσης στο ίδιο έγγραφο η Κτηματική Υπηρεσία διαπιστώνει ότι η ιδιοκτησία της ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΕ έχει πρόσωπο στον παραλιακό δρόμο , τμήμα του οποίου ευρίσκεται εντός Αιγιαλού και τμήμα του εντός της ζώνης παραλίας και ζητά να μάθει αν θεωρείται ότι η ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΕ έχει πρόσωπο στον Αιγιαλό ώστε να νομιμοποιηθεί να ζητεί την εν λόγω παρέμβαση.

Η απάντηση από το Υπουργείο έρχεται δύο μήνες αργότερα και ενημερώνει ότι εάν οι αυθαίρετες κατασκευές του Δήμου δεν είναι σε επαφή με τα μελλοντικά έργα μπορεί να προχωρήσει η διαδικασία ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη αυθαίρετων κατασκευών από τον Δήμο Αγίου Νικολάου. Μάλιστα λέει η απάντηση του Υπουργείου Οικονομικών ότι η Κτηματική Υπηρεσία οφείλει να πράξει τα δέοντα για τα αυθαίρετα του Δήμου Αγίου Νικολάου, δηλαδή με άλλα λόγια προτρέπει την Υπηρεσία να ακολουθήσει την νόμιμη οδό για τα έργα αυτά. Εις ότι αφορά το δεύτερο ερώτημα ενημερώνει ότι σύμφωνα με μια γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (η οποία μνημονεύεται στο έγγραφο) δύναται να θεωρηθεί ότι η επιχείρηση έχει πρόσωπο στον Αιγιαλό , συνεπώς μπορεί να εξετασθεί η αίτηση της.

Στις 31.07.2013 γνωμοδοτεί θετικά το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού.

Στις 19.08.2013 θεωρείται από το Υπουργείο Υποδομών η Ακτομηχανική μελέτη του έργου.
Στις 03.10.2013 γνωμοδοτεί θετικά η Εφορία Εναλίων Αρχαιοτήτων.

Στις 06.08.2014 γνωμοδοτεί θετικά η Δ/νση Λιμενικών Έργων του Υπουργείου Ναυτιλίας, με κάποιες προϋποθέσεις που έχουν να κάνουν κυρίως με τυπικές επισημάνσεις για την τήρηση της νομιμότητας κατά την διάρκεια εκτέλεσης του έργου.

Στις 12.12.2014 εκδίδεται απόφαση της Δ/νσης Τεχνικών Έργων της Π.Ε. Λασιθίου με την οποία εγκρίνεται η μελέτη.

Στις 16.12.2014 διαβιβάζονται από το αυτοτελές Γραφείο Λασιθίου της Περιφερειακής Δ/νσης Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομικών με το οποίο διαβιβάζονται στην Περιφέρεια εγκρίσεις και γνωμοδοτήσεις για το έργο αυτό.

Τον Μάρτιο του έτους 2015 διαβιβάζεται ο φάκελος στο Περιφερειακό Συμβούλιο , στην Δ/νση Τεχνικών Έργων καθώς και στην Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας της Π.Ε. Λασιθίου για δημοσιοποίηση και δημόσια έκφραση άποψης.

Στις 07.04.2014 το Περιφερειακό Συμβούλιο αποστέλλει στην τοπική Εφημερίδα ΑΝΑΤΟΛΗ ανακοίνωση για την δημοσίευση της ΜΠΕ του έργου. Αυτό καταλαβαίνουμε ότι γίνεται με σκοπό την δημόσια διαβούλευση και την κατάθεση ενστάσεων και αντιδράσεων από όλους τους ενδιαφερόμενους για το έργο.

Στις 21.04.2015 διαβιβάζεται η μελέτη στον Δήμο Αγίου Νικολάου από το τμήμα συλλογικών οργάνων της Περιφέρειας Κρήτης για έκφραση γνώμης.

Στις 14.05.2015 η Δ/νση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Κρήτης γνωμοδοτεί θετικά χωρίς όρους και προϋποθέσεις.

Στις 15.06.2015 αποστέλλεται έγγραφο από την Ε.ΧΩΠ της Π.Ε. Λασιθίου, η οποία προς μεγάλη έκπληξη δεν γνωμοδοτεί , παρά διαπιστώνει ελλείψεις στην μελέτη τις οποίες και περιγράφει. Εδώ να πώ ότι όταν αποστέλλεται ένα ερώτημα για γνωμοδότηση ή έστω για έκφραση γνώμης , αρχικά ξεκαθαρίζεις αν είσαι θετικός ή αρνητικός στο εν λόγω έργο με την μορφή που κατατίθεται προς έγκριση και στην συνέχεια τοποθετείσαι και αναλύεις ή τεκμηριώνεις την άποψη σου. Είναι βασικό λοιπόν να αναγραφεί αν είσαι θετικός ή αρνητικός, πράγμα το οποίο δεν έγινε.

Στην συνέχεια εντός 2015 η Επιτροπή Περιβάλλοντος γνωμοδοτεί θετικά για το έργο με την προϋπόθεση ο ιδιοκτήτης να παρακολουθεί τα έργα προστασίας στην παραλία και να προβαίνει στην αποκατάσταση τυχόν αστοχιών σε παρακείμενες παραλίες , με δική του οικονομική επιβάρυνση μετά από σχετική τεκμηρίωση. Συνεπώς με την παρατήρηση αυτή ορίζουν τον ιδιοκτήτη ως επιβλέποντα του έργου, συνεπώς δεν υπάρχει ανάγκη ορισμού επιβλέποντος. Θα ήθελα να επισημάνω για να μην υπάρχει καμία απολύτως παρεξήγηση ότι αναφέρω απλά όσα αναφέρουν τα έγγραφα και μόνο.

Στις 12.06.2015 η Δ/νση Περιβάλλοντος της Π.Ε. Λασιθίου διαπιστώνει επίσης ελλείψεις που ομοιάζουν αρκετά και είναι και πιο αναλυτικές με τις παρατηρήσεις που έχουν υποβληθεί από την Ε.ΧΩΠ Λασιθίου. Όμως και αυτοί αποφεύγουν να γνωμοδοτήσουν και θέτουν προϋποθέσεις προκειμένου να γνωμοδοτήσουν. Κατά την άποψη μου και εδώ υπάρχει λάθος αφού όφειλαν να γνωμοδοτήσουν αρνητικά και να αιτιολογήσουν την άποψη τους.
Στις 18.06.2105 καταθέτει η ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΕ έγγραφο με απαντήσεις στις παρατηρήσεις της Δ/νσης Περιβάλλοντος και βέβαια αυτό μπόρεσε να το κάνει αφού ουσιαστικά δεν υπήρχε γνωμοδότηση παρά διαπίστωση ελλείψεων. Οι απόψεις αυτές μαζί με το έγγραφο της Δ/νσης Περιβάλλοντος διαβιβάζονται στην Περιφέρεια.

Τέλος πριν από την έκδοση της Μ.Π.Ε. αναγράφεται ότι έγινε αυτοψία από την κ. Βρέντζου Ειρήνη. Εδώ θα ήθελα να σταθώ λίγο. Η κ. Βρέντζου είναι ένας υπάλληλος που έχει δείξει άπειρες φορές την ακεραιότητα της και την ευαισθησία της σε θέματα περιβάλλοντος. Η παρουσία της λοιπόν στο εν λόγω έργο κρίνεται από εμένα καταλυτική γιατί αν υπήρχαν ψήγματα υποψίας περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, θα ήταν αυτή που θα είχε κινήσει γη και ουρανό προκειμένου το έργο να μην προχωρήσει. Την συγκεκριμένη την θεωρώ ακέραια και σκληρή έως πολύ σκληρή σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Οι περισσότεροι συνάδελφοι μου θα αντιλαμβάνονται ακριβώς το νόημα της κάθε λέξης που περιγράφω παραπάνω.
Μετά από όλα αυτά εγκρίνεται στις 29.07.2016 η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου.

Όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, τίποτα δεν έγινε εν κρυπτώ και τίποτα δεν έγινε χωρίς να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες. Από κει και μετά είναι αξιοσημείωτο ότι οι Υπηρεσίες από το Λασίθι απέφυγαν να εκφράσουν αρνητική άποψη – όπως καθαρά προκύπτει από τις παρατηρήσεις τους – αλλά υπάρχουν και σοβαρές ευθύνες από όλους εμάς που ενώ ουσιαστικά υπήρξαν όλες οι προϋποθέσεις για δημόσια διαβούλευση, εμείς τους γυρίσαμε την πλάτη μας. Άρα υπάρχουν και σημαντικές ευθύνες δικές μας. Είναι προφανές ότι αν υπήρχαν δύο αρνητικές γνωμοδοτήσεις και τοπικές αντιδράσεις οι εξελίξεις πιθανά να ήταν πολύ διαφορετικές.

Τώρα ας μάθουμε και στο τι ακριβώς προβλέπει το έργο. Το έργο προβλέπει αρχικά την αποκατάσταση της παραλίας στο αρχικό περίπου πλάτος της. Όπως έχουμε δει, έχουν κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο τις τελευταίες ημέρες φωτογραφίες που δείχνουν ότι η παραλία του Γαργαδώρου είχε σημαντικό πλάτος και δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό της πλάτος που ήταν περίπου 7,5 μ. κοντά στο Βότσαλο και στο κέντρο της παραλίας το πλάτος ήταν ελαφρά μικρότερο των 5,00 μ. Έτσι λοιπόν δημιουργείται μια νέα παραλία πλάτους 21.45 μ. Από το σημείο αυτό και για συνολικό μήκος μόλις 16.50 μ .ξεκινάει η κλίση του βυθού που θα δημιουργηθεί, από το υφόμετρο 0 έως και το υψόμετρο -1.20 όσο και το ύψος της στέψης του ύφαλης κατασκευής. Το βάθος αυτό θα παραμείνει σταθερό στο -1,20 για 10 μ. και στην συνέχεια μετά από κλίση πρανούς με κλίση 2 προς 1, δηλαδή μετά από περίπου 26.50 μ. από την παραλία το βάθος θα είναι περίπου 2.86 μ.

Συνεπώς, σε καμία περίπτωση δεν μιλάμε για την δημιουργία μιας κλειστής πισίνας , όπως έχει γραφεί τις τελευταίες ημέρες. Το μήκος της ύφαλης κατασκευής (ύφαλος αναβαθμός) θα είναι 98 μ. πράγμα το οποίο σημαίνει ότι ενώ θα είναι σε επαφή με τα βράχια από την πλευρά της καφετέριας Βότσαλο , από την άλλη πλευρά θα υπάρχει τμήμα ανοιχτό. Είναι επίσης σημαντικό να ξέρουμε τι θα βλέπουμε εμείς από την παρέμβαση αυτή. Απολύτως τίποτα και θεωρώ ότι έχοντας ως δεδομένο την ανάγκη ύπαρξης έργων για την προστασία της ακτής , τα έργα που εγκρίθηκαν ήταν τα ελάχιστα δυνατά.

Λέγεται επίσης ότι οι εναλλακτικές λύσεις ήταν όμοιες. Θεωρώ ότι πρακτικά είναι αδύνατο, λαμβάνοντας υπ όψιν την γεωμορφολογία της περιοχής και την ανάγκης περιορισμού του κυματισμού να υπάρχουν λύσεις που να είναι εντελώς διαφορετικές από τις προταθείσες. Οι εναλλακτικές που παρουσιάσθηκαν είναι όντως παραλλαγές της επιλεγείσας , όμως εναλλακτική λύση δεν σημαίνει κατ ανάγκη τελείως διαφορετική και σίγουρα αν υπήρχε τέτοια λύση όφειλαν να την προσδιορίσουν σαφώς. Το να λέμε γενικά ότι θα θέλαμε μια πιο φιλική προς το περιβάλλον λύση, μας φέρει μπροστά σε γενικότητες και αοριστίες που σίγουρα είναι δύσκολο να αντιμετωπισθούν σε σοβαρή βάση.

Επίσης απόψεις του αν ότι είναι νόμιμο είναι και ηθικό, θα μπορούσα γενικά να της υποστηρίξω αν υπήρχε αντικειμενικός προσδιορισμός της ηθικής βάσης , πράγμα το οποίο δεν υφίσταται, συνεπώς μένω πιστός στην εφαρμογή της νομιμότητας. Και βέβαια η νομιμότητα προβλέπει και τρόπους επίλυσης διαφορών για τους διαφωνούντες προσφεύγοντας κάποιος στα αρμόδια όργανα.

Από κει και μετά ο καθένας έχει το δικαίωμα στην άποψη του. Ο καθένας έχει το δικαίωμα της διαμαρτυρίας με τρόπους και πράξεις που τον εκφράζουν. Αυτή είναι η μαγεία της δημοκρατίας. Δεν σημαίνει ότι η διαφορετική άποψη είναι κατακριτέα ή διωκόμενη.
Αυτό πιστεύω ακράδαντα και στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Χατζηδάκη Βασίλη για το σύνολο των πληροφοριών που μου απέστειλε αμέσως μόλις τα ζήτησα. Με τον Βασίλη συζητήσαμε αρκετά και είναι ένα παράδειγμα πως με ανθρώπους που διαφωνείς μπορείς να μιλάς , να ανταλλάσεις απόψεις χωρίς να προσβάλεις , χωρίς να ειρωνεύεσαι και χωρίς προσωπικές αναφορές. Σίγουρα με τον Βασίλη διαφωνούμε σε πολλά , όμως παραδέχομαι ότι με ανθρώπους σαν τον Βασίλη μπορώ και θέλω να συνομιλώ.

Ευχήθηκα καλό αγώνα στην προσπάθεια του και το θέμα για μένα κλείνει εδώ.
Νομίζω ότι με την τοποθέτηση αυτή βοηθώ στο να υπάρξει μια καλύτερη ενημέρωση στο θέμα και ελπίζω ο καθένας να αντιληφθεί πόσο διαφορετικά θα μπορούσε να ήταν τα πράγματα αν οι Υπηρεσίες έπαιρναν την θέση που υπονοούν και αν εμείς ως κοινωνία είχαμε τα αντανακλαστικά που οφείλαμε να είχαμε κατά την διάρκεια αδειοδότησης του έργου.

Επιπρόσθετα , ανησυχώ πολύ για πιθανό σταμάτημα του έργου την παρούσα στιγμή. Θεωρώ ότι λόγω των συνθηκών που περιγράφονται στην μελέτη – θεωρώντας η μελέτη υλοποιείται όπως ακριβώς έχει εκπονηθεί – η αποκατάσταση του θαλάσσιου περιβάλλοντος θα είναι από αδύνατη έως πολύ δύσκολη. Αν κάποιος δει προσεκτικά την μελέτη θα διαπιστώσει ότι για την έδραση του ύφαλου αναβαθμού προβλέπεται σημαντική εκσκαφή στον πυθμένα.

Επαναλαμβάνω ότι ο καθένας έχει τις ευθύνες του και στην παρούσα στιγμή δεν είναι ώρα διχασμού του κόσμου του Αγίου Νικολάου , αλλά ώρα συνετής αντιμετώπισης του θέματος δεδομένου ότι πραγματικά πρόκειται για μια εμβληματική παραλία του Αγίου Νικολάου. Εκτιμώ ότι κανένας από εμάς που ζούμε στον Άγιο Νικόλαο δεν θα θέλαμε να δούμε να συμβαίνει κάτι κακό στην παραλία αυτή.

Κλείνοντας θα ήθελα να πώ ότι δεν έχω σκοπό να αντιπαρατεθώ με κανένα , ιδιαίτερα σε προσωπικό επίπεδο. Πολύ δε περισσότερο δεν θα ήθελα να κρίνω συναδέλφους μελετητές που έχουν αναμειχθεί στην εκπόνηση της μελέτης αυτής. Προσπαθώ να ενημερώσω , όσους θα ήθελαν να γνωρίζουν κάποια πράγματα περισσότερα και δεν έχουν πρόσβαση σε έγγραφα. Επιμένω ότι η όλη διαχείριση του θέματος απαιτεί νηφάλιους και προσεκτικούς χειρισμούς, δεν προσφέρεται για οποιαδήποτε εκμετάλλευση η υπόθεση, ιδιαίτερα την στιγμή που τα έργα είναι σε εξέλιξη και μιλάμε για έργα εντός Αιγιαλού.