Εναλλακτικές Δυνατότητες για τον ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ (του Αντώνη Ανηψητάκη)

Δεν αρμόζει στη σοβαρότητα του θέματος να ασχοληθώ με το αυτονόητο δικαίωμα προσφυγής πολιτών στη Δικαιοσύνη, με τα οποία ελέγχουν την Διοίκηση και εμμέσως την πλειοψηφία για τη νομιμότητα των αποφάσεών της. Θα περιοριστώ μόνο να θυμίσω πως τα ίδια ακριβώς ακούγονταν και πριν 8 χρόνια, για το δήθεν ήπιο, απολύτως, νόμιμο έργο που έχει περάσει εξονυχιστικούς ελέγχους και το καθυστερούμε κάποιοι λίγοι ντόπιοι και ξένοι εχθροί του τόπου. Θα θυμίσω λοιπόν πως το ΣΤΕ το 2010 ακύρωσε το έργο θεωρώντας το παράνομο.

Ο πρώτος λόγος της παρούσας προσφυγής αφορά στο νομοθέτημα του ΕΣΧΑΣΕ που δίνει τη δυνατότητα σε ιδιώτες να χωροθετούν στα οικόπεδα τους, ονομάζοντας μάλιστα τη διαδικασία αυτή στρατηγική τι στιγμή που ο “στρατηγός ιδιώτης επενδυτής” αγνοεί τι γίνεται στο γειτονικό οικόπεδο με τα ίδια χαρακτηριστικά, όπου προωθούνται ανάλογα έργα, όπως πχ οι 2500 κλίνες και το γκολφ στον διπλανό ΚΑΒΟ ΠΛΑΚΟ. Την παραχώρηση αυτή του χωροθετείν  σε ιδιώτες τη θεωρούμε αντισυνταγματική, απαράδεκτη για ευνομούμενη πολιτεία και επιφυλασσόμαστε να επικαλεστούμε πρόσθετους λόγους, όπου θα δείχνουμε ότι οι εκτάσεις που προτείνονται για οικοδομική δραστηριότητα κτίρια, γκολφ, υποδομές στο συγκεκριμένο ΕΣΧΑΣΕ περιλαμβάνουν εντοπισμένες αρχαιότητες και οικολογικά hotspots, περιοχές με πυκνή παρουσία προστατευόμενων σπάνιων και ενδημικών φυτών.

Ένας δεύτερος λόγος αφορά στην μη τήρηση των υποχρεώσεων της χώρας μας για τη διαχείριση των περιοχών natura που έχει εγκαταλείψει, εγκατάλειψη που επισείει σοβαρό κίνδυνο καταλογισμού προστίμου.

Σημειώνω εδώ τι έγραφε στην ετήσια έκθεση του το 2013 ο Ευρωπαίος Επίτροπος Περιβάλλοντος Janez Potočnik για τα Οικονομικά Οφέλη του δίκτυου.

“… τα οφέλη που απορρέουν από το Natura 2000 είναι της τάξης των € 200-300 δισ. / έτος. Εκτιμάται ότι υπάρχουν μεταξύ 1,2 έως 2,2 δισ. ημερήσιες επισκέψεις στις περιοχές Natura 2000 κάθε χρόνο, δημιουργώντας ψυχαγωγικές παροχές αξίας μεταξύ € 5 και 9 δισ. € ετησίως. Ως εκ τούτου, η επένδυση στο δίκτυο Natura 2000 έχει νόημα και έχει άμεση σχέση με τους στόχους της Ευρώπη του 2020 τους στόχους της οικονομικής προόδου και της απασχόλησης, δεδομένου ότι μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για την τοπική και περιφερειακή οικονομία…”

Αξίζει όμως να σας θυμίσω τι έκανα από την στιγμή που έγινε γνωστή η προηγούμενη απόρριψη από το ΣΤΕ, Απρίλιος 2009. Πρότεινα στα επιστημονικά επιμελητήρια της Κρήτης, να διοργανώσουν ένα ανοικτό διεθνές συνέδριο για να διερευνηθεί η καλύτερη εξέλιξη για το μέλλον αυτής της περιοχής, να παρατεθούν παραδείγματα καλών πρακτικών, ώστε η τοπική κοινωνία και όχι μόνο να δει πως άλλες κοινωνίες αντιμετωπίζουν τέτοιες περιοχές natura που επιπρόσθετα είναι και περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους με πλούσιο πολιτιστικό φορτίο. Τα επιμελητήρια ΓΕΩΤΕΕΚ και ΤΕΕΤΑΚ αποδέχτηκαν την πρόταση. Με αυτό δεδομένο πήγα στο 18-12-2009 ΝΣ Λασιθίου και ζήτησα να στηρίξει την πρόταση. Με εισήγηση του ν. Δημάρχου ΣΗΤΕΙΑΣ απορρίφθηκε η πρόταση, παρότι ξεκαθάρισα ότι το συνέδριο θέλω να είναι απολύτως ανοικτό και ότι όχι μόνο δεν επεδίωκα τον αποκλεισμό της Εκκλησίας, αλλά ήθελα να συμμετάσχει  στο συνέδριο αυτό με την υψηλότερη εκπροσώπηση, να ‘ρθει ο ίδιος ο Πατριάρχης, γνωστός και για τις οικολογικές του ευαισθησίες. Το διεθνές συνέδριο αυτό πέραν των επιστημονικών επιμελητήριων έχουν υιοθετήσει πλήθος προσωπικοτήτων, αλλά και η Περιφέρεια Κρήτης το 2014. Επειδή υπάρχουν σκέψεις να διοργανωθεί αλλού σας καλώ να ζητήσετε από την Περιφέρεια να διοργανωθεί στη Σητεία, θα αποτελέσει πολλαπλό όφελος για τον τόπο μας, γιατί θα εξοπλίσει την κοινωνία μας με γνώσεις που θα βοηθήσουν τις αποφάσεις μας, αλλά και γιατί θα είναι μιας πρώτης τάξεως προβολή για τη Σητεία. Εκτιμώ πως αν το συνέδριο αυτό που παλεύω 7 χρόνια το ήθελαν οι τοπικές αρχές, θα είχε γίνει στη Σητεία και σήμερα θα ήμασταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση από κάθε άποψη. Με την ευκαιρία να συγχαρώ, όλους όσοι συνέβαλαν να εγκριθεί το Γεωπάρκο Σητείας και όσους διοργάνωσαν το εξαιρετικά ενδιαφέρον συνέδριο.

Ένας τους πολλούς που στηρίζουν το Συνέδριο είναι ο Σταύρος Μπένος που έγραψε Ιστορία και σαν Δήμαρχος της σεισμόπληκτης Καλαμάτας και με την Ίδρυση των ΚΕΠ όταν πήγε στο Υπουργείο Εσωτερικών και τώρα με το ΔΙΑΖΩΜΑ που έχει ξεκινήσει και την αναδείξει του θεάτρου στο Κουφονήσι. Όταν ζήτησα τη συμμετοχή του μου υπαγόρευσε το παρακάτω:

“Τα όνειρά μας νίκησαν τα συμφέροντα. Τώρα ας μιλήσουμε για το μέλλον μας. Ποιότητα παντού”

και μου πρότεινε:

Α. Θεματικές ενότητες του Συνέδριου

• χωροταξία

• περιβάλλον

• πολιτισμός

• πρωτογενής τομέας και διατροφή

• υποδομές

• οικονομία Tουρισμού

• άντληση πόρων

• φορείς διαχείρισης

•    θεσμοί, πολίτες, συμμετοχή, εθελοντισμός

Β. Οργανωτικά να δοθεί βάρος

• στη συμμετοχή των πολιτών της τοπικής κοινωνίας, ιδίως των νέων

• στα στρογγυλά τραπέζια

• στις παράλληλες εκδηλώσεις

• στην προβολή καινοτομιών

Δεν αρμόζει επίσης  στη σοβαρότητα του θέματος να ασχοληθώ με όσα ακούγονται  για εχθρούς του τόπου. Ούτε βέβαια θα μπω στο πειρασμό να ανταποδώσω τέτοιους χαρακτηρισμούς, γιατί δεν τους συμμερίζομαι, τις λέξεις σφαίρες από καιρό τις έχω ρίξει στο πηγάδι. Πιστεύω αντίθετα πως όλοι μας θέλουμε το καλύτερο, πως οι διάφορες απόψεων είναι δυνάμει πλούτος.

Στην προκειμένη περίπτωση οι 11000 πολίτες από 83 χώρες ανάμεσα τους 500 πανεπιστημιακοί από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου ΜΙΤ, Κέμπριτζ, Στάφορντ κ.ά. που ενδιαφέρθηκαν για τη σωτηρία του ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ συνιστούν κεφάλαιο για τη Σητεία που έγνοια μας θα έπρεπε να είναι να το αξιοποιήσουμε. Όσοι ενδιαφερθούν να δουν αυτό το υλικό [1] θα πάρουν ένα μοναδικό μάθημα πατριδογνωσίας, όπως το πήρα εγώ, θα γνωρίσουν καλύτερα τον τόπο μας, τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα, θα τον αγαπήσουν περισσότερο, θα δουν αλλιώς το μέλλον του. Από τα χιλιάδες ενδιαφέροντα σχόλια επέλεξα ένα.

Ο Ελευθέριος Πλάτων, Καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έγραφε στις 17-4-2008 για την πρώτη εκδοχή του σχέδιου.

“Εργάζομαι πάνω από τριάντα χρόνια στην περιοχή της Ανατολικής Κρήτης, αρχικά ως ερευνητής και στη συνέχεια ως διευθυντής των αρχαιολογικών ανασκαφών στη Ζάκρο, μια περιοχή κοντινή με τη συζητούμενη τοποθεσία. Γνωρίζω την περιοχή πολύ καλά και είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι οποιαδήποτε μεγάλης κλίμακας οικοδομική ή άλλη δραστηριότητα, θα ήταν ιδιαιτέρως καταστροφική για αυτό το μέρος, που είναι ένας από τους τελευταίους παραδείσους στην Κρήτη.”

Ας δούμε όμως τι λένε για το σημερινό σχέδιο σε εμπεριστατωμένη έκθεση τους προς το ΚΑΣ, τον Ιούνιο του 2014, μετά από αίτημα παραγόντων του Υπουργείου Πολιτισμού οι αυθεντίες στο κριτικό τοπίο Jennifer Moody,  καθηγήτρια Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και ο βοτανολόγος καθηγητής στο Κέμπριτζ Oliver Rackham, που πέθανε δυστυχώς πέρσι.

“Δεν έχουμε καμία κρυφή ατζέντα για το επενδυτικό σχέδιο “Ίτανος Γαία” ή για την Loyalward Ltd. Είμαστε ανεξάρτητοι μελετητές και δεν μας πληρώνει κανείς από τους ενδιαφερόμενους, είτε είναι υπέρ είτε κατά του συγκεκριμένου σχεδίου. Έχουμε εργαστεί σε αυτή τη χώρα και στο νησί της Κρήτης για πάνω από 34 χρόνια και έχουμε γράψει εκτενώς για τα τοπία της, συμπεριλαμβανομένου ενός βιβλίου, “η Δημιουργία του Κρητικού τοπίου”, το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά (Rackham και Moody 1996, 2004). Μας ανησυχεί το γεγονός ότι η κατασκευή αυτού του τεράστιου θέρετρου σε αυτό το μοναδικό διασωζόμενο τοπίο θα καταστρέψει ένα σημαντικό τόπο της κρητικής πολιτιστικής κληρονομιάς – ένα τόπο που καμιά αποκατάσταση δεν θα μπορέσει να επαναφέρει άπαξ και καταστραφεί.

Πριν από επτά χρόνια, με άλλους συναδέλφους και φίλους, αγωνιστήκαμε για να προστατεύσουμε αυτό το τοπίο από την υπερβολική ανάπτυξη, όπως το “Κάβο Σίδερο” Golf Resort. Στις 3 Δεκεμβρίου 2010, το Ελληνικό Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκε κατά της ανάπτυξης “Κάβο Σίδερο” θεωρώντας το σχέδιο παράνομο για μια σειρά από λόγους (απόφαση 3920/2010, εφημ. “Το Βήμα”, στις 3 Δεκεμβρίου 2010, το άρθρο 37150). Τώρα, τέσσερα χρόνια μετά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πολύ παρόμοια εξέλιξη, με το “Ίτανος Γαία”.

Σε αυτή την έκθεση με τα συνημμένα λεπτομερή παραρτήματά της μοιραζόμαστε όλες τις πληροφορίες που έχουμε για αυτό το τοπίο – αρχαιολογικές και βοτανικές. Πιστεύουμε ότι είναι ένα ισχυρό επιχείρημα ενάντια στην κατασκευή αυτού του θέρετρου, κυρίως μέσα στα όρια της αρχαιολογικής έρευνας που διεξάγει η Γαλλική Σχολή. Υπάρχουν πολλές κοντινές περιοχές που έχουν ήδη αναπτυχθεί για τον τουρισμό. Γιατί να μην τις αναβαθμίσουμε με καλύτερες και πιο ελκυστικές τουριστικές εγκαταστάσεις και να διασώσουμε αυτό το τοπίο ως έμβλημα για την κρητική πολιτιστική κληρονομιά;”

Οι ίδιοι σε επιστημονικό άρθρο τους λίγο πριν αναλύουν περισσότερο τις σκέψεις τους

“Αργά ή γρήγορα, η Minoan Group ή κάποια άλλη εταιρεία είναι πιθανό να υποβάλει νέα πρόταση ανάπτυξης για τον Κάβο Σίδερο· είναι σημαντικό να είμαστε προετοιμασμένοι για ένα σχέδιο που λειτουργεί σε αρμονία, όχι ενάντια,  με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής. Για το σκοπό αυτό μια διεθνής διάσκεψη για το μέλλον αυτής της περιοχής προγραμματίζεται από την Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση. Ένα τέτοιο γεγονός θα πρέπει να είναι ανοικτό για τους κατοίκους της περιοχής, έτσι ώστε ενημερωμένοι να έχουν ορθό λόγο για ό, τι θα συμβεί στον τόπο τους, στα τοπία τους.

Πιστεύουμε ότι ένα μη καταστροφικό είδος ανάπτυξης θα μπορούσε να είναι επιτυχές. Ένα είδος ανάπτυξης  που χρησιμοποιεί τα χαρακτηριστικά που κάνουν την βορειοανατολική Κρήτη ένα ξεχωριστό τόπο: τα φυτά του, τη γεωλογία του, τα πουλιά του, την ιστορία του, τον πολιτισμό του και τους ανθρώπους του. Θα μπορούσε να έχει χαρακτήρα εκπαιδευτικό και ταυτόχρονα ψυχαγωγικό, ο οποίος δεν απαιτεί την αλλοίωση ενός τόσο μεγάλοu μέροuς του φυσικού τοπίου, αλλά θα αναδείξει τους αρχαίους δρόμους ανακατασκευάζοντας τους καθώς και τα αρχαϊκά γεωργικά συστήματα που διατηρούνται σε καλή κατάσταση.

Τα Céide fields στην Ιρλανδία[2] ή το κέντρο Lejre Land of Legends Πειραματικής Αρχαιολογίας στη Δανία [3] είναι παραδείγματα αυτού του είδους της επιτυχούς ανάπτυξης. Αντί για την κατασκευή 6 νέων «χωριών» για να φιλοξενήσει τους επισκέπτες, ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να κάνει χρήση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων στα κοντινά χωριά, συμπεριλαμβανομένης και της αποκατάστασης των ερειπωμένων σήμερα παλιών κτιρίων. Ένα δίκτυο από μονοπάτια για πεζοπορία και ποδηλασία θα μπορούσε επίσης να είναι καλό, καθώς και ελεγχόμενος οικοτουρισμός, συμπεριλαμβανομένου ενός κέντρου για windsurfing – ένα άθλημα που ταιριάζει καλά στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βορειοανατολικής Κρήτης.

Η τελική απόφαση σχετικά με το τι ταιριάζει στον στο Κάβο Σίδερο δεν είναι στα χέρια μας. Ούτε θα πρέπει να είναι στα χέρια των αξιωματούχων της αυτοδιοίκησης και της κυβέρνησης. Θα πρέπει να είναι στα χέρια των κατοίκων του, που αναμφίβολα θα προσδώσουν το φωτεινό και ευαίσθητο μέλλον που του αξίζει. Οι άνθρωποι μπορεί να οδηγήσουν σε θετικές αλλαγές.”

Τα έψαξα λίγο και δείτε τι είναι η Land of Legends, γη των θρύλων στη Δανία.

Η Land of Legends, Κέντρο Ιστορικής-Αρχαιολογικής Έρευνας και Επικοινωνίας είναι ένα αρχαιολογικό υπαίθριο μουσείο 106 στρεμμάτων που βρίσκεται στο Δήμο Lejre, λίγα χιλιόμετρα δυτικά του Roskilde (Δανία).

Ιδρύθηκε το 1964 από τον εθνολόγος Hans-Ole Hansen και περιλαμβάνουν αναπαραστάσεις ενός χωριού της Εποχής του Σιδήρου  (200 π.Χ. έως 200 μ.Χ.), ένα μέρος της αγοράς των Βίκινγκ (900 μ.Χ.), μια κατοίκηση της Λίθινης Εποχής (5000 π.Χ.), ένα αγρόκτημα του 18ου αιώνα και διάφορα ταφικά μνημεία. Τα ιστορικά εργαστήρια τεχνιτών (κεραμικής, υφαντικής, σιδηρουργείο) εργάζονται για την παραγωγή προϊόντων με (προ)ιστορικές χειροτεχνίας. Κήποι, λιβάδια και χωράφια είναι το φυσικό πεδίο των δραστηριοτήτων και των ανακατασκευών. Στο Land of Legends Lejre, οι δραστηριότητες για το κοινό χρησιμοποιούν προηγούμενες τεχνικές, γνωστές από ιστορικά έγγραφα, αρχαιολογικά στοιχεία ή πορίσματα της πειραματικής αρχαιολογίας.

Κάθε καλοκαίρι πολλές οικογένειες περνούν μια εβδομάδα διακοπών τους στο χωριό της Εποχή του Σιδήρου, στις αγροικίες  κατοικίες και στις σκηνές της Λίθινης Εποχής. Φορούν ρούχα εποχής και  αναλαμβάνουν το ρόλο της εποίκισης ή της ανακατασκευής περιοχών, ενώ προσπαθούν να ζήσουν χρησιμοποιώντας τους τρόπους του παρελθόντος.

Πολλοί αρχαιολόγοι από όλο τον κόσμο έρχονται στην γη των μύθων για την εκτέλεση των πειραμάτων τους, ασχολούνται με ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και αντικειμένων. Για παράδειγμα, το Land of Legends έχει πολλές φορές υποστηρίξει την πειραματική εργασία του Errett Callahan, μία από τις πιο αναγνωρισμένες του κόσμου.

Περίπου 55.000 τουρίστες και μαθητές επισκέπτονται Lejre κάθε χρόνο.

Αν αυτά έκαναν διάσημο το κέντρο 106 στρεμμάτων πειραματικής αρχαιολογίας της Δανίας αναρωτηθείτε τι μπορεί να γίνει στα 26000 στρέμματα του ΚΑΒΟ ΣΙΔΕΡΟ με τις δεκάδες αρχαιότητες Μινωικές, Ελληνιστικές, Ρωμαϊκές, Οθωμανικές, με τα εκτεταμένα καλά σωζόμενα ίχνη αρχαίων καλλιεργειών, τις αρχαίοι πεζούλες, τις ξερολιθιές που ορίζουν χωράφια, τις  μάντρες, τους αρχαίους δρόμους, τα λατομεία, τα μικρά φράγματα νερού, τις μοναδικές παράλιες, τις γειτονικές ενδιαφέρουσες νησίδες.

Θα ήθελα πάρα πολύ σε ένα ανοιχτό συνέδριο να συγκρίναμε παραδείγματα τέτοιου τύπου με παραδείγματα τύπου  Costa Navarino, και ενημερωμένοι να αποφασίσαμε, τι μας ταιριάζει.

Ολοκληρώνοντας όμως θέλω να συνοψίσω τις βαθύτερες αιτίες του σημερινού χάσματος απόψεων που βέβαια δεν είναι αυτά που κατά κόρον ακούγονται. Η ρίζα βρίσκεται σε ένα βαθιά εδραιωμένο τοπικισμό που ενδημεί παντού και βλάπτει όλη την Κρήτη, αλλά και ιδιαίτερα το Λασίθι μια που εδώ είναι διπλός, και ενδονομαρχιακός. Μας οδηγεί να βλέπουμε τον γείτονα ως αντίπαλό ενώ συμπεριφερόμαστε ως φτωχοί και σπάταλοι, κατασκευάζοντας έργα συχνά υπερδιαστασιολογημένα, αποσπασματικά, ασύνδετα, ανώφελα, ενίοτε και βλαπτικά.

Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν θα γίνει κάτι γενικά καλό στην περιοχή ή η περιοχή θα μείνει στο έλεος των γιδιών. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν το συγκεκριμένο σχέδιο είναι το καταλληλότερο ανάμεσα από διάφορα εναλλακτικά σχέδια για την περιοχή τόσο για το περιβάλλον και τα μνημεία όσο και για την κοινωνία.

Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν θέλουμε τις επενδύσεις να τις κάνει ο ιδιώτης ή το κράτος αλλά αν η τοπική κοινωνία πρωτοστατούσης της αυτοδιοίκησης μπορεί να βάλει το επωφελές πλαίσιο ώστε μέσα σε αυτό να επενδύσει κάθε ενδιαφερόμενος.

Το κρίσιμο όμως γενικότερο πολιτικό ερώτημα είναι αν θεωρούμε ότι μια βασική αιτία της κρίσης είναι η γραφειοκρατία που δυσκολεύει την παραπέρα οικοπεδοποίηση της χώρας ή ότι τη κρίση επιτάθηκε γιατί τα ελλιπή χωροταξικά εργαλεία άφησαν απροστάτευτες τις προστατευτέες περιοχές και τα μνημεία.  Όσοι ενστερνίζονται την πρώτη άποψη θεσμοθέτησαν και στηρίζουν θεσμούς όπως το ΕΣΧΑΣΕ ή το ΤΑΙΠΕΔ που θα έχουν ως αποτέλεσμα μνημεία και περιοχές natura να υποβαθμιστούν σε τουριστικά αξεσουάρ πολυτελών θερέτρων. Όσοι, λιγότεροι πράγματι ενστερνιζόμαστε την αντίθετη άποψη θέλουμε ένα κράτος που θα καλύψει τα χωροταξικά κενά του και θα αναδείξει πολλαπλώς επωφελέστερα τα συγκριτικά πλεονεκτήματά του. Αυτό εν τέλει θα κριθεί τους προσεχείς μήνες στο ΣΤΕ.

Όσον αφορά το παρόν σχέδιο θέλω πολύ καθαρά να διατυπώσω τα πιθανά σενάρια.

Αν η προσφυγή από το ΣΤΕ απορριφθεί το καλύτερο θα ήταν να ληφθούν υπόψη οι παρατηρήσεις μας, να περιοριστούν οι εγκαταστάσεις ώστε να μην καταστραφούν οι αρχαιότητες και τα βοτανολογικά hotspots και να αποφευχθούν με παρέμβαση της Εκκλησίας τα γκολφ που θα είναι μια ανοησία, μια ντροπή σε μια τόσο άνυδρη περιοχή, διαρκούσης της κλιματικής αλλαγής.

Αν η προσφυγή από το ΣΤΕ απορριφθεί το χειρότερο που φοβάμαι και απεύχομαι είναι να επαναληφθεί ένας ΣΟΕ ή ημιτελή έργα, όπως το εγκαταλελειμμένο γιαπί στον ΑΝΑΛΟΥΚΑ. Δυστυχώς οι επενδυτές με την ιστορία τους δεν παρέχουν καμιά εγγύηση.

Αν αντίθετα η προσφυγή μας δικαιωθεί τότε ανοίγει ο δρόμος για να πρωτοπορήσει η Σητεία δημιουργώντας στην περιοχή ένα μοναδικό παγκόσμιας έλξης αρχαιολογικό και οικολογικό πάρκο. Όσοι προσφύγαμε αυτό θέλουμε, μια Σητεία που αξιοποιεί τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και δεν της αρκεί να είναι ουραγός ή να ζηλεύει τις τουριστικές αναπτύξεις άλλων περιοχών.

Ανεξαρτήτως της εκβάσεως της υπόθεσης στο ΣΤΕ σας καλώ άλλη μια φορά να πιέσετε να διοργανωθεί το ανοιχτό διεθνές συνέδριο που αποφάσισε  η ΠΚ στη Σητεία.

Επιτρέψτε μου τέλος μια προσωπική αναφορά. Δεν έβαλα ποτέ τις ψήφους ή τα αξιώματα πάνω από τις ιδέες μου. Σκεφτείτε, αν θέλετε, ποιοι κυβερνούν σήμερα και τι θα μπορούσα πιθανότατα να ήμουνα όπως αρκετοί μου λένε, αν είχα άλλο σύστημα αξιών. Μην εκτίθεστε ορισμένοι προβάλλοντας σε μένα το δικό σας τρόπο σκέψης. Αφήστε τα αυτά και συζητείστε με επιχειρήματα. Κι αν εγώ είμαι σκάρτος, οι μερικές χιλιάδες κρητικοί που με εξέλεξαν τρεις διαδοχικές φορές στη Νομαρχία και στην Περιφέρεια είναι σκάρτοι, όλοι αυτοί που έχουμε την ίδια άποψη φορείς και πρόσωπα είμαστε σκάρτοι;