Cancel: Η δύναμη του καταναλωτή μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα

Εχει γίνει το #cancel στα social media ο πονοκέφαλος των εταιρειών; Αν ανατρέξουμε στην τελευταία χρονιά θα διαπιστώσουμε ότι είναι πολλά τα παραδείγματα που οι καταναλωτές έχουν εκφράσει την αποστροφή τους σε εταιρίες για την πολιτική που ακολουθούν είτε σε σχέση με τους εργαζόμενούς τους είτε σε σχέση με κοινωνικά ζητήματα.

Εργασιακές σχέσεις, ομοφοβία, κοινωνική ευθύνη είναι κάποια από τα θέματα που οι χρήστες των social media δεν άφησαν να πέσουν κάτω, χρησιμοποιώντας το #cancel ως εργαλείο γνωστοποίησης του συμβάντος αλλά και ως «όπλο» πίεσης στην εταιρία για να υποχωρήσει.

Παραδείγματα που το #cancel προκάλεσε πονοκέφαλο

Μόλις σήμερα η υπόθεση με τη μήνυση που κατέθεσε γνωστή αλυσίδα σούπερ μάρκετ κατά ηλικιωμένης που αναγκάστηκε να κλέψει για να μπορέσει να επιβιώσει, έγινε νούμερο ένα είδηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ακολούθησε η προβολή του θέματος από τα ΜΜΕ και εν τέλει υπήρξε και πολιτική παρέμβαση προκειμένου να μη διωχθεί τελικά η κυρία που θύμισε σε όλους την ιστορία του Γιάννη Αγιάννη.

Επίσης χθες η στάση γνωστών βιβλιοπωλείων απέναντι στους αστέγους ξεσήκωσε κύμα οργής με το #cancel, να τρεντάρει στο twitter και πολλούς να δηλώνουν ότι θα μποϋκοτάρουν τη συγκεκριμένη αλυσίδα.

Όταν το #cancel φέρνει νίκες

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα στη χώρα μας είναι ίσως η δημοφιλής πλατφόρμα διανομής φαγητού που είδε την αξιολόγησή της να καταρρέει και χιλιάδες κόσμου να συμπαραστέκεται στον αγώνα των εργαζομένων της για συλλογικές συμβάσεις μετά τη δημοσιοποίηση της πρόθεσης της εταιρίας να προχωρήσει σε απολύσεις και να μετατρέψει τις εργαζόμενους σε εργαζόμενους με μπλοκάκι.

Στη συγκεκριμένη μάλιστα περίπτωση, η κατακραυγή ήταν τόσο μεγάλη που η εταιρεία αναγκάστηκε σε αναδίπλωση, καθώς έβλεπε τους πελάτες της να την εγκαταλείπουν και προχώρησε σε υπογραφή συλλογικής σύμβασης με τους εργαζόμενους που είδαν ένα εντυπωσιακό κύμα συμπαράστασης στις δικές τους κινητοποιήσεις.

Αντίστοιχη ήταν η υποδοχή των χρηστών των social media και στην περίπτωση της πολυεθνικής που εκμεταλλεύεται το λιμάνι του Πειραιά μετά το εργατικό δυστύχημα και τις ανακοινώσεις των εργαζομένων για τις συνθήκες εργασίας. Και σε αυτή την περίπτωση οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων στηρίχθηκαν από χιλιάδες που στηλίτευαν διαδικτυακά την πολυεθνική.

Υπάρχουν ακόμα πολλά παραδείγματα και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που το #cancel υπάρχει περισσότερα χρόνια.

Ποιες είναι οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί και οι καταναλωτές διεκδικούν με τόσο έντονο τρόπο από τις εταιρίες να έχουν μία υπεύθυνη κοινωνική συμπεριφορά;

Οι αλλαγές στη στάση των καταναλωτών

Σίγουρα κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι τα social media έχουν αλλάξει τις δυνατότητες παρέμβασης. Μέσα από αυτά δίνεται η δυνατότητα στους καταναλωτές να δημοσιοποιήσουν την άποψή τους άμεσα, ή ακόμα και να αναφέρουν τη δυσαρέσκειά τους για οποιοδήποτε λόγο στις πλατφόρμες των ίδιων των εταιριών, που από τη μεριά τους αξιοποιούν τα social media για διαφήμιση και προσέλκυση πελατών.

Το δεύτερο είναι ότι σταδιακά οι χρήστες των social media αντιλήφθηκαν ότι μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν και ως μοχλό πίεσης. Και εάν αυτό έχει επιτυχία μπορεί να επαναληφθεί και σε άλλες περιπτώσεις και ο συντονισμός μεταξύ των χρηστών να γίνεται σχεδόν αυτόματα.

Οι αλλαγές στην κοινωνία

Ωστόσο, δεν μπορεί κανείς παρά να διακρίνει και μία επί της ουσίας διαφορά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια πέρα από τις δυνατότητες του μέσου. Και αυτή είναι η αλλαγή της στάσης των καταναλωτών που διεκδικούν από τις εταιρίες να είναι σωστές όχι μόνο στα παρεχόμενα προϊόντα και υπηρεσίες αλλά και στον τρόπο που συμπεριφέρονται στους εργαζόμενους, και συνολικά στη στάση τους στα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, από την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι τη φτώχεια και τον σεξισμό.

Η οικονομική κρίση και πολύ περισσότερο η πανδημία όξυνε τα αντανακλαστικά της αλληλεγγύης και του σεβασμού στην προσπάθεια των εργαζομένων να προσφέρουν στην κοινωνία υπό δύσκολες συνθήκες. Η μάχη κατά του σεξισμού και των διακρίσεων αλλάζει συνειδήσεις και διεκδικεί ριζικές αλλαγές στα μέχρι τώρα δεδομένα. Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι κομμάτι μιας καθημερινότητας εδώ και πολλά χρόνια και η τιμωρία αυτών που αγωνίζονται για να επιβιώσουν δεν γίνεται ανεκτή.

Το #cancel στα social media, ίσως τελικά να καθρεφτίζει τις αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία και επιδρούν στη στάση των καταναλωτών που έχουν αποφασίσει να είναι πιο υπεύθυνοι όταν επιλέγουν ένα προϊόν επιβραβεύοντας ή τιμωρώντας μία εταιρεία ανάλογα με το αν επιδεικνύει ή όχι κοινωνική ευθύνη. Οι καταναλωτές εξάλλου είναι ταυτόχρονα και χιλιάδες άλλα πράγματα σε μια κοινωνία που προσπαθεί να πάρει ανάσα απέναντι σε τόσες συσσωρευμένες δυσκολίες και προκλήσεις.