Οι όροι «νόμιμο και ηθικό» στις αποφάσεις όσων θέλουν να ασχοληθούν με τα κοινά

Ενας μεγάλος φιλόσοφος  ο Immanuel Kant, είχε πει σχετικά με την ηθική, ότι «εάν αυτή γινόταν ηθικός  νόμος για όλη την ανθρωπότητα, θα δημιουργούσε την ιδανική παγκόσμια κοινωνία…».

Δυστυχώς όμως, οι ηθικές αρχές δεν υπάγονται σε νομικά πλαίσια, αλλά είναι προσωπική υπόθεση και τρόπος ζωής του κάθε ενός. Αυτός είναι ο λόγος, που σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει διάσταση μεταξύ νόμιμου και ηθικού. Δηλαδή, ενώ οι νόμοι έχουν φτιαχτεί για να προστατεύουν τις κοινωνίες από συμπεριφορές των πολιτών που θα δημιουργούσαν προβλήματα ή και θα απειλούσαν ακόμα την κοινωνική συνοχή, οι ηθικές αρχές μπορεί να περιλαμβάνουν το νόμιμο, αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο και ευρύτερο, αφού έχουν άμεση σχέση με την ιδιαίτερη ψυχική δομή του κάθε ανθρώπου.

Όσον αφορά τώρα την πολιτική ηθική. Εδώ το θέμα είναι πολύ πιο σοβαρό, γιατί η ενασχόληση με την πολιτική και τα κοινά, είναι μια υποχρέωση που δεν επιβάλλεται, αλλά αναλαμβάνεται εθελοντικά!

Πράγματι, ένας νομοταγής πολιτικός φροντίζει να προσαρμόσει τις δραστηριότητες του στα νομικά και συνταγματικά πλαίσια που τις ορίζουν. Ένας ηθικός πολιτικός όμως, έχει αυτές τις δραστηριότητες, που πέρα από τους νόμους και το Σύνταγμα, πιστεύει ότι είναι σε αρμονία με το περί δικαίου αίσθημα του Λαού αλλά και με τον δικό του ηθικό κώδικα.

Και στο κρίσιμο ερώτημα, εάν η ηθική διδάσκεται,την απάντηση την δίνει ο Σταγειρίτης φιλόσοφος, ο Αριστοτέλης που δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν, είπε:

«Έχουμε τις αρετές επειδή τις έχουμε ήδη εφαρμόσει στην πράξη , όπως γίνεται με όλες τις τέχνες. Γιατί αυτά που πρέπει να τα μάθεις για να τα κάνεις, τα μαθαίνεις κάνοντάς τα, όπως π.χ. γίνεσαι οικοδόμος χτίζοντας οικοδομές και κιθαριστής παίζοντας κιθάρα. Με τον ίδιο τρόπο γινόμαστε δίκαιοι κάνοντας δίκαιες πράξεις, σώφρονες κάνοντας σώφρονες πράξεις και γενναίοι κάνοντας γενναίες πράξεις..».

Επομένως, την αρετή και την ηθική ο κάθε πολιτικός θα πρέπει να την έχει ήδη κατοχυρώσει σε ατομικό επίπεδο, προτού ασχοληθεί με τα κοινά. Δηλαδή προτού μπει στην πολιτική. Γιατί μετά είναι πλέον αργά.

-Ο πολιτικός, θα πρέπει να κάνει υπέρβαση, δίνοντας το παράδειγμα στον λαό.

-Ο πολιτικός οφείλει να μην οχυρώνεται πίσω από την εύκολη δικαιολογία, ότι κινείται αυστηρά στα νόμιμα πλαίσια , αλλά όσον αφορά τον ηθικό κώδικα λειτουργίας του, να μην προσαρμόζεται στα εφήμερα πιστεύω του λαού που εκπροσωπεί.

-Ο πολιτικός, οφείλει, ακόμα και με προσωπικό πολιτικό κόστος, να δίνει το παράδειγμα ως ηγέτης και όχι να ακολουθεί ως ουραγός, “συρόμενος” από ετερόκλητες και μεταβαλλόμενες κάτω από ειδικές συνθήκες, απόψεις του εκλογικού σώματος.

-Ο πολιτικός, οφείλει να είναι προσκολλημένος στο ηθικά επιθυμητό, και να μην ακολουθεί το δόγμα που Otto Bismarck που διατύπωσε και ακολούθησε τον 19ο Αιώνα, ότι δηλαδή «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού». Γιατί απλούστατα, το εφικτό πολλές φορές συγκρούεται με το ηθικό.

Αυτά τα αξιώματα, αποκτούν στην σημερινή εποχή, ιδιαίτερη αξία.

Σε μια εποχή, που η πληροφορία αλλά και η προσωπική γνώμη, ταχύτατα διαχέονται στον αχανή και νεφελώδη χώρο του διαδικτύου, η επικοινωνία φεύγει πολλές φορές από τα όρια της αλήθειας και της ευπρέπειας, και γίνεται ύβρις, συκοφαντία και αθλιότητα.

Σε μια εποχή, που ο πολιτικός διάλογος παγκόσμια, αλλά και στην χώρα μας, σύρεται πολλές φορές από το tweeter, το Facebook και τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που κατακλύζουν τον χώρο, τουλάχιστον στην χώρα μας, την χώρα του Αριστοτέλη, θα πρέπει ο πολιτικός διάλογος να κυριαρχείται από αρχές.

Αρχές που δεν καλύπτονται μόνο από το νόμιμο.

Αλλά και από το ηθικό!

* Ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης
Είναι Καθηγητής Καρδιολογίας