3 Νοεμβρίου 1957 | Οταν η Λάϊκα πήγε στο διάστημα

Στις 3 Νοεμβρίου 1957, μόλις έναν μήνα αφότου είχε τεθεί σε τροχιά ο πρώτος σοβιετικός Σπούτνικ, ο δεύτερος τεχνητός δορυφόρος της Ιστορίας εκτοξεύεται για το διάστημα με το ζώο μέσα. Το θηλυκό αυτό τετράποδο, η Λάϊκα, ένα αδέσποτο από τους δρόμους της Μόσχας, δεν θα επιζήσει παρά μερικές ώρες.

Για τον πρώτο σοβιετικό πολίτη της εποχής, τον Νικίτα Χρουστσόφ, ο στόχος ήταν να φανεί η υπεροχή της Σοβιετικής Ένωσης έναντι των ΗΠΑ λίγο πριν από τους εορτασμούς της 40ης επετείου της επανάστασης των μπολσεβίκων στις 7 Νοεμβρίου.

“Οι εννέα περιστροφές της γύρω από τη Γη έκαναν την Λάικα τον πρώτο κοσμοναύτη του πλανήτη, που θυσιάστηκε στο όνομα της επιτυχίας των μελλοντικών επιστημονικών αποστολών”, υπογραμμίζει η 90χρονη σήμερα Κοτόφσκαγια που συνεχίζει να είναι περήφανη για την συμβολή της στην εκπαίδευση των ζώων για τις διαστημικές αποστολές. Θυμάται ότι νωρίτερα σκυλιά είχαν επανειλημμένα σταλεί σε υποτροχιακά ύψη για διάρκεια μερικών λεπτών “ώστε να διαπιστωθεί αν ήταν δυνατή η επιβίωση σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας”.

“Ήταν ώρα πλέον να σταλεί ένα ζώο στο διάστημα”, διηγείται στο AFP στη Μόσχα.

Για να συνηθίσουν τη διαστημική πτήση μέσα σε μια κάψουλα νήκους 80 εκατοστών, τα σκυλιά τοποθετούνταν μέσα σε όλο και πιο μικρά κλουβιά, θυμάται η επιστήμονας. Περνούσαν από μια μηχανή φυγοκέντρησης που μιμούνταν την επιτάχυνση που σημειώνεται κατά την εκτόξευση ενός πυραύλου, υποβάλλονταν σε θορύβους όμοιους με αυτούς που υπάρχουν στο εσωτερικό ενός διαστημοπλοίου και τρέφονταν με “διαστημικά γεύματα” σε μορφή ζελέ.

Η Λάικα, ένα ημίαιμο σκυλί ηλικίας περίπου τριών ετών και βάρους έξι κιλών, είχε περισυλλεγεί από τους δρόμους της Μόσχας όπως και τα άλλα “υποψήφια. Επιλέγονταν σκυλίτσες, γιατί δεν χρειαζόταν να σηκώσουν το πόδι για την ούρηση και συνεπώς καταλάμβαναν λιγότερο χώρο σε σχέση με τα αρσενικά, και ημίαιμα γιατί τα βγάζουν πέρα καλύτερα και είναι λιγότερο απαιτητικά”, εξηγεί η ειδικός που ηγείται σήμερα ενός εργαστηρίου στο Ινστιτούτο ιατρο-βιολογικών προβλημάτων στη Μόσχα. Οι υποψήφιες έπρεπε να είναι φωτογενείς και το όνομά τους επιλεγόταν για να εντυπωσιάσει.

Ζέστη και αφυδάτωση

Η Λάικα — από τη ρωσική λέξη γαυγίζω — επιλέχθηκε ανάμεσα σε πέντε ή έξι συνυποψήφιες για την καπατσοσύνη της, τον ιδιαίτερα υπάκουο χαρακτήρα της και το ελαφρά διερευνητικό της βλέμμα.

“Ασφαλώς και ξέραμε ότι θα την χάναμε σε αυτή την πτήση, καθώς δεν υπήρχε τότε τρόπος διάσωσής της”, αναφέρει η Κοτόφσκαγια. Την παραμονή της αποστολής της “πήγα να μη δω, της ζήτησα να μας συγχωρέσει και έκλαψα χαϊδεύοντάς την μια τελευταία φορά”.

Η εκτόξευση του Σπούτνικ με τη Λάικα, στις 3 Νοεμβρίου 1957 στις 5.30’ (ώρα Μόσχας) στο Καζακστάν, εκεί που θα γινόταν αργότερα το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, “δεν προμήνυε τίποτε άσχημο. Σίγουρα κατά την άνοδο του πυραύλου, ο καρδιακός παλμός της Λάικα αυξήθηκε πολύ αλλά έπειτα από τρεις ώρες η σκυλίτσα ανέκτησε τον κανονικό παλμό της”, αφηγείται.

Ωστόσο ξαφνικά, μετά την ένατη περιστροφή γύρω από τη Γη, η θερμοκρασία στο εσωτερικό της κάψουλας άρχισε να ανεβαίνει και να ξεπερνά τους 40 βαθμούς Κελσίου, ελλείψει επαρκούς προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία.

Αποτέλεσμα: η Λάικα που θα έπρεπε να μείνει εν ζωή οκτώ με δέκα ημέρες, πέθανε έπειτα από μερικές ώρες εξαιτίας της ζέστης και της αφυδάτωσης. Το σοβιετικό ραδιόφωνο συνέχισε παρά ταύτα να μεταδίδει καθημερινές αναφορές για την “καλή υγεία της Λάικα”, που έγινε παγκόσμια ηρωίδα.

Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, που επί μακρόν υποστήριζε η Μόσχα, η Λάικα έχασε τη ζωή της από ένα δηλητήριο που έφαγε με την τροφή της για να μην έχει έναν επώδυνο θάνατο κατά τη διάρκεια της επιστροφής του τεχνητού δορυφόρου στην ατμόσφαιρα. Ο ίδιος ο Σπούτνικ διαλύθηκε στην ατμόσφαιρα στις 14 Απριλίου 1957 πάνω από τις Αντίλλες με την επιβάτη του νεκρή ήδη πέντε μήνες.

Στις 19 Αυγούστου 1960 μια διαστημική πτήση έφερε πίσω ζωντανές δύο σκυλίτσες που είχαν σταλεί στο διάστημα, τη Μπέλκα και τη Στρέλκα, ανοίγοντας το δρόμο για την πρώτη επανδρωμένη πτήση του Σοβιετικού Γιούρι Γκαγκάριν, στις 12 Απριλίου 1961.