Διαδικτυακή κακοποίηση παιδιών | Τι κάνει η Ευρώπη;

Η Μαζική πρόσβαση και χρήση του διαδικτύου είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας. Η τεχνολογία επιτρέπει σε όλες τις ηλικίες να έχουν πρόσβαση στα πλεονεκτήματα που προσφέρει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το διαδίκτυο. Μέχρι εδώ όλα καλά, αλλά άλλο η χρήση γενικά και άλλο η σωστή και ασφαλής χρήση του διαδικτύου. Εκεί λοιπόν απαιτείται, πρώτα και κύρια, η προστασία και ασφάλεια των πιο ευάλωτων. Τα παιδιά ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία.

Η απαγόρευση πρόσβασής τους στο διαδίκτυο θα ήταν εγκληματικό λάθος. Η μεγάλη ανάγκη και σημασία της ορθής χρήσης του διαδικτύου είναι το βασικό διακύβευμα και απαιτεί ενημέρωση και έλεγχο.

Στον καιρό της πανδημίας

Το γεγονός ότι ακόμα είμαστε εν μέσω της πανδημίας δεν έχει επιτρέψει να εξεταστούν σε βάθος και από την επιστημονική κοινότητα οι επιπτώσεις του εγκλεισμού και η σχέση τους με την άνοδο της παράνομης δραστηριότητας στο διαδίκτυο, της υπερβολικής του χρήσης και πολλά άλλα.

Με σχετική ασφάλεια όμως μπορεί να εκτιμηθεί ότι κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού, των lockdown, της καραντίνας, των περιορισμών σε μετακινήσεις, την αναγκαστική παραμονή στον ιδιωτικό μας χώρο, η σχέση μας με το διαδίκτυο, τον υπολογιστή, το κινητό και τις λοιπές συσκευές με δυνατότητα διαδικτυακής σύνδεσης έγινε ακόμα πιο στενή.

Και την ίδια στιγμή, σίγουρα πολλοί άνθρωποι βρήκαν ευκαιρία ή υπέπεσαν στην ανάγκη να αξιοποιήσουν το διαδίκτυο για ίδιον οικονομικό όφελος. Κι εδώ είναι που τα πράγματα έγιναν αρκετά επικίνδυνα. Γιατί οι υπάρχουσες παράνομες δραστηριότητες που υπήρχαν προ πανδημίας, σε αυτήν εντάθηκαν σίγουρα, με τους επίδοξους εγκληματίες και τα υποψήφια θύματα να πολλαπλασιάζονται.

Πορνογραφία ανηλίκων και διαδικτυακός εκβιασμός ανηλίκων

Το πρώτο δυστυχώς μας είναι ήδη γνωστό. Χιλιάδες υποθέσεις γίνονται γνωστές καθημερινά σε όλο τον κόσμο. Η χώρα μας δεν αποτελεί εξαίρεση με δεκάδες περιστατικά κάθε χρόνο και αναφερόμαστε μόνο σε αυτά που εξιχνιάζονται.

Από την άλλη αξίζει να λάβουμε υπόψη ότι άνθρωποι με σοβαρά ψυχικά προβλήματα, με «άρρωστα» μυαλά, σε κατάσταση εγκλεισμού, απουσία οποιασδήποτε βοήθειας και κοινωνικής στήριξης, θα ανέβασαν τη «ζήτηση» στο διαδίκτυο.

Sextortion

Ο εκβιασμός και εξαναγκασμός στο διαδίκτυο, συγκεκριμένα, αφορά τη διαδικασία κατά την οποία ο δράστης καταφέρνει να αποκτήσει ευαίσθητο προσωπικό υλικό του θύματος και στη συνέχεια, υπό την απειλή δημοσίευσής του, αναγκάζει το θύμα του να ικανοποιήσει οικονομικές ή σεξουαλικές αξιώσεις. Ο δράστης μπορεί να εκβιάζει το θύμα του, απαιτώντας την παραγωγή πρωτότυπου πορνογραφικού υλικού ή ακόμα και κατ’ ιδίαν συνάντηση.

Sextortion Scam

Παράλληλα, όπως έχει ενημερώσει και η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί οι καταγγελίες σεξουαλικού εκβιασμού γνωστό και ως sextortionscam. Αυτό αφορά μια μέθοδο απάτης στην οποία ο δράστης στέλνει μαζικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε πάρα πολλά υποψήφια θύματα. Τα μηνύματα αναφέρουν ψευδώς ότι έχει γίνει παραβίαση των δεδομένων των θυμάτων ή ότι έχει εγκατασταθεί λογισμικό το οποίο έχει καταγράψει, μέσω της προσωπικής κάμερας της συσκευής του θύματος, προσωπικές του στιγμές. Υπό το φόβο ότι θα δημοσιοποιηθούν ευαίσθητες προσωπικές στιγμές του θύματος, το θύμα, χωρίς να γνωρίζει την απάτη, δίνει λεφτά στο δράστη.

Το Ευρωκοινοβούλιο έλαβε προσωρινό μέτρο

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκρινε ότι το υπάρχον νομικό πλαίσιο έθετε αρκετά εμπόδια στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαδικτυακής κακοποίησης ανηλίκων.

Σύμφωνα με την εγκεκριμένη έκθεση, οι ευρωβουλευτές αναφέρουν ότι συμφωνούν με την προσωρινή παρέκκλιση από τις ευρωπαϊκές οδηγίες (άρθρο 5[1]. 6[1] 2002/58/ΕΚ) με τις οποίες προστατεύεται το απόρρητο των επικοινωνιών και των δεδομένων κίνησης. Ο κανονισμός αυτός θα ισχύσει το μέγιστο τρία χρόνια και θα δώσει τη δυνατότητα στους παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών να παίρνουν εθελοντικά μέτρα για την καταπολέμηση και την πρόληψη της διάδοσης υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Με βάση το νέο κανονισμό θα διευκολυνθεί το νομικό πλαίσιο για τον έλεγχο και τω εντοπισμό τέτοιων δραστηριοτήτων.

Πάντως, όπως ανέφερε και η εισηγήτρια ευρωβουλευτής Μπίργκιτ Σίππελ (Σοσιαλιστές, Γερμανία), η Κομισιόν θα πρέπει να ετοιμάσει ένα μακροπρόθεσμο και μόνιμο σχέδιο που προστατεύοντας την ιδιωτική ζωή και τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών, θα εξασφαλίζει ταυτόχρονα την πρόληψη και την αποτελεσματική και στοχευμένη έρευνα τέτοιων υποθέσεων.

Πώς προστατεύουμε τα παιδιά μας- Τι αναφέρει η ελληνική δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος;

Η διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της Ελληνικής Αστυνομίας, σύμφωνα και με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και τη Europol, αναφέρει πολύ συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να πάρουν οι γονείς μαζί με τα παιδιά τους ώστε να επιτυγχάνεται η μεγαλύτερη δυνατή ασφάλεια.

Προστασία προσωπικών δεδομένων

• Προτρέπουμε το παιδί να μην χρησιμοποιεί εύκολους κωδικούς πρόσβασης στις ιστοσελίδες που εγγράφεται, όπως ημερομηνίες γέννησης
• Διαβάστε τους όρους χρήσης των ιστοσελίδων που επισκέπτεται και εγγράφεται το παιδί σας (ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, στα Forums και το ιστολόγιο). Στη συνέχεια συστήστε στο παιδί να κάνει το ίδιο.
• Συμβουλεύστε το παιδί σας να μη δημοσιεύει φωτογραφίες ή βίντεο που δεν θα έδειχνε σε ανθρώπους στον «πραγματικό κόσμο» ή που θα μπορούσε να το φέρει σε δύσκολη θέση όταν μεγαλώσει.
• Τονίστε του ότι η δημοσιοποίηση υλικού (φωτογραφίες ή βίντεο) που αφορά τρίτους, απαιτεί σε κάθε περίπτωση την άδειά τους.
• Εφόσον το παιδί διαθέτει δικό του ιστολόγιο, βεβαιωθείτε ότι το περιεχόμενο του δεν είναι υβριστικό ή ρατσιστικό

Η συμμετοχή στα chat room

• Οι γονείς να ενημερωθούν για τη γλώσσα επικοινωνίας των νέων. Να ζητήσουν από το παιδί τους να τους εκπαιδεύσει
• Συζητάμε με τα παιδιά μας για τη δραστηριότητά τους στα chat rooms (διαδικτυακοί χώροι επικοινωνίας)
• Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να μας μιλούν για τους εικονικούς τους φίλους
• Εξηγούμε γιατί στο διαδίκτυο δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε άτομα που δεν γνωρίζουμε στην πραγματική ζωή
• Να ενημερωθούν τα παιδιά για τους κινδύνους του διαδικτυακού εκφοβισμού, της αποπλάνησης, της υποκλοπής προσωπικών δεδομένων και της ανταλλαγής ανάρμοστων φωτογραφιών
• Προτρέπουμε την αναφορά για οποιουδήποτε είδους παρενόχληση ή συμπεριφορά που έκανε το παιδί να φοβηθεί ή να βρεθεί σε αμηχανία.
• Παρακινούμε τα παιδιά να χρησιμοποιούν ψευδώνυμο που να μην παραπέμπει στην ηλικία ή το φύλο τους
• Διδάσκουμε τα παιδιά πώς να αποθηκεύουν μια συνομιλία, πώς να μπλοκάρουν κάποιον, πώς να αναφέρουν κάτι ανάρμοστο στο διαχειριστή

Διαδικτυακός Εκφοβισμός

• Κλειδί η καλή επικοινωνία με το παιδί
• Δεν διαγράφουμε κανένα αποδεικτικό στοιχείο,
• Συχνά ο δράστης είναι κάποιος γνωστός του παιδιού. Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να ενημερωθούν οι γονείς του παιδιού για την ανάρμοστη συμπεριφορά του και οι σχολικές αρχές.
• Καταγγέλλουμε στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος παρενόχληση που προέρχεται από άγνωστο αποστολέα
• Απευθυνόμαστε σε ψυχολόγο για βοήθειας

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης

• Εμπλεκόμαστε στις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών
• Αφιερώνουμε χρόνο στην περιήγηση στα social media
• Η απαγόρευση οδηγεί συνήθως σε αντίθετα αποτελέσματα
• Εξηγούμε γιατί δεν δημοσιοποιούμε υλικού με προσωπικά δεδομένα
• Οτιδήποτε δημοσιεύουμε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης αποποιούμαστε τα πνευματικά δικαιώματα
• Συμβουλεύουμε τα παιδιά μας να μην δημοσιοποιούν την καθημερινή τους δραστηριότητα στα social media
• Δεν εμπιστευόμαστε άτομα που δεν γνωρίζουμε στην πραγματική μας ζωή
• Αποτρέπουμε τα παιδιά να συναντηθούν με άτομα τα οποία γνώρισαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
• Τα παιδιά να επιλέγουν ασφαλείς κωδικούς όταν φτιάχνουν λογαριασμούς
• Να αναφέρεται έγκαιρα η κλοπή λογαριασμού με τον τρόπο που ορίζεται σε κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης

Πορνογραφία ανηλίκων- Sextortion

• Πάλι κλειδί η επικοινωνία μεταξύ γονέα και παιδιού
• Εποπτεία συσκευών και αποθηκευτικών μέσων αυτών
• Να είναι γνωστοί στο γονέα οι κωδικοί πρόσβασης
• Παιδιά κάτω των 14 καλό είναι να μην έχουν λογαριασμό σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης
• Να αποφεύγεται το ανέβασμα(upload) ή η αναφορά προσωπικών στοιχείων
• Αποφυγή ανεβάσματος ή αποστολής φωτογραφιών με άσεμνο περιεχόμενο
• Σε περίπτωση ανεβάσματος απλής φωτογραφίας με κανονικό περιεχόμενο, να μην απεικονίζονται ευδιάκριτα τα πρόσωπα παιδιών ή να είναι έστω με μακρινή λήψη
• Να μην γίνεται αποδοχή σε αίτημα φιλίας από άγνωστο άτομο, μόνο γνωστοί στην πραγματική ζωή να γίνονται δεκτοί
• Δεν ανοίγουμε σύνδεσμο άγνωστης προέλευσης
• Συμβουλεύουμε τα παιδιά να μην κάνουν χρήση της κάμερα, ειδικά αν στη συνομιλία υπάρχει άγνωστο άτομο.

Η σημερινή κατάσταση προειδοποιεί

Tα επόμενα βήματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως αναφέρθηκε, αφορούν τη διαμόρφωση ενός μόνιμου πλαισίου πρόληψης και ελέγχου που πρέπει να επιτύχει η ΕΕ. Η Ελλάδα είναι από τις χώρες που τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει και αυτή έξαρση των παραπάνω εγκλημάτων και κινδύνων και απαιτούνται δραστικά μέτρα. Η πανδημία ανέδειξε μεγάλες αδυναμίες στην αποτελεσματική προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο και είναι σίγουρο ότι γνωρίζουμε πολύ λιγότερα σε σχέση με το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος.