National Geographic | Υπάρχει και πέμπτος ωκεανός

Εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο έχουν μεγαλώσει απομνημονεύοντας βασικά πράγματα σχετικά με τη γεωγραφία: υπάρχουν επτά ήπειροι και τέσσερις ωκεανοί. Μέχρι τώρα, τουλάχιστον. Υπάρχει όμως και πέμπτος ωκεανός;

Το National Geographic, μια από τις κορυφαίες και πιο επιφανείς ομάδες χαρτογράφησης στον κόσμο, κάνει επίσημα λόγο για ύπαρξη ενός πέμπτου ωκεανού. Ονομάζεται Νότιος Ωκεανός και είναι το σώμα του νερού που περιβάλλει την Ανταρκτική.

Παλαιότερα γνωστή ως «Στενό Gerlache», αυτή η συμβολή των νοτιότερων τμημάτων του Ειρηνικού, του Ατλαντικού και του Αρκτικού Ωκεανού ήταν πάντα ένα ενδιαφέρον – και μερικές φορές αμφισβητούμενο – σημείο για τους ωκεανογράφους.

Η απόφαση να ανακοινωθεί ο νέος ωκεανός συμπίπτει με την έναρξη του Planet Possible, της νέας πρωτοβουλίας του National Geographic για να ενημερώσει, να εμπνεύσει και να δώσει δύναμη στους ανθρώπους να ζουν πιο «φιλικά» προς τον πλανήτη.

Νέα δεδομένα

Συνήθως, οι μεταβολές στους παγκόσμιους χάρτες είναι το αποτέλεσμα πολιτικών αλλαγών – για παράδειγμα, η Τσεχοσλοβακία προέκυψε από τον διαχωρισμό της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Σλοβακίας ή η Σουαζιλάνδη, που  ψήφισε για να αλλάξει το όνομά της σε Εσουατίνι.

Αλλά αντί να αντικατοπτρίζει μια αλλαγή στον κόσμο, ο Πέμπτος Ωκεανός είναι ένα σπάνιο παράδειγμα ενός χαρτογράφου που προσπαθεί να αλλάξει τον πλανήτη.

Ο γεωγράφος του National Geographic, Αλεξ Τέιτ, εξηγεί γιατί οι κανόνες ονοματολογίας μπορούν να είναι τόσο σημαντικοί.

«Μέρος της χαρτογράφησης του κόσμου είναι η χρήση τοπωνυμίων και χαρακτηριστικών που χρησιμοποιούνται από κοινού από άτομα που περιγράφουν τον κόσμο, και αυτό εμπίπτει σε κάποια άλλα πράγματα εκτός από της γεωπολιτικής ονομασίας», λέει στο CNN Travel.

«Οι ωκεανοί είναι ένα από αυτά τα πράγματα, για αυτό θέλουμε να παρακολουθούμε πώς οι επιστήμονες, οι ταξιδιώτες, οι συγγραφείς, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα ονόματα των τόπων» προσθέτει.

Σύμφωνα με τον ίδιο, παρόλο που η προεξέχουσα θέση του National Geographic στον κόσμο της χαρτογράφησης δίνει στην απόφαση αυτή μεγαλύτερη βαρύτητα, υπάρχουν κι άλλοι που χρησιμοποιούν ήδη τον όρο «Νότιος Ωκεανός».

«Οι ωκεανογράφοι πιθανότατα θα χαίρονται που ο Νότιος Ωκεανός θα βρίσκεται στους χάρτες Nat Geo. Δεν μπορώ να σκεφτώ κανέναν επιστήμονα της γης που να διαφωνεί με την ονομασία» τονίζει με νόημα η συντάκτρια του CNN για το κλίμα, Ανγκελα Φριτζ.

Πώς «φτιάχνεται» ένας ωκεανός

Οσον αφορά την κατανόηση των ωκεανών, πρέπει να ξεκινήσουμε από τα βασικά, λέει ο Τέιτ.

«Υπάρχει ένας παγκόσμιος ωκεανός και είναι όλα αλληλένδετα”, σημειώνει.
«Μιλάμε πραγματικά για περιοχές αυτού του ωκεανού, και παραδοσιακά υπήρχαν οι εξής τέσσερις: Ατλαντικός, Ειρηνικός, Ινδός και Αρκτική. Αλλά για πολλά, πολλά χρόνια, επιστήμονες και άλλοι χρησιμοποιούν τον όρο Νότιο Ωκεανό για να περιγράψουν τη φυσική περιοχή του ωκεανού γύρω από την Ανταρκτική».

Λοιπόν, τι κάνει το Νότιο Ωκεανό διαφορετικό; «Από τα θερμότερα νερά του Ατλαντικού, του Ειρηνικού και του Ινδικού ωκεανού υπάρχει μετάβαση σε πολύ κρύα νερά γύρω από την Ανταρκτική. Και στη συνέχεια η αλατότητα μειώνεται. Υπάρχει μια ξεχωριστή πανίδα εκεί, έτσι οι ρυχγοφάλαινες, ορισμένα είδη φώκιας, πιγκουίνων, ψαριών και πτηνών είναι άφθονα στον Νότιο Ωκεανό εξαιτίας αυτών των περιβαλλοντικών παραγόντων».

Αν και πολλές χώρες και οργανισμοί σε όλο τον κόσμο αναγνωρίζουν τον Νότιο Ωκεανό, δεν συμφωνούν άπαντες. Το National Geographic χρησιμοποιεί επίσημα το νότιο γεωγραφικό πλάτος των 60 μοιρών για να οριοθετήσει τα θαλάσσια σύνορά του. Ωστόσο, η Αυστραλία θεωρεί όλα τα νερά νότια της χώρας της ως «Νότιο Ωκεανό»

Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή παίζει ρόλο στην προσπάθεια να προσδιοριστούν αυτά τα σύνορα.

Πηγαίνοντας εκεί

Ο Γάλλος εξερευνητής και περιβαλλοντολόγος, Ζαν Λουίς Ετιέν, ανακοίνωσε πρόσφατα ότι είχε εφεύρει ένα πλωτό εργαστήριο ειδικά σχεδιασμένο για τη μελέτη του Νότιου Ωκεανού.

Το δημιούργημά του, με το παρατσούκλι Polar Pod, δεν έχει μοτέρ και θα επιπλέει στο νερό με αργή ταχύτητα για να «περιστρέφεται» στην Ανταρκτική και να συλλέγει δεδομένα.

Ο Ετιέν σκοπεύει να ολοκληρώσει και στη συνέχεια να χρησιμοποιήσει το Polar Pod έως το 2024. Αλλά τα νερά του Νότιου Ωκεανού δεν είναι άδεια προς το παρόν.

Το πρότζεκτ «Παρατηρήσεις και Μοντελοποίηση Ανθρακα και Κλίματος του Νότιου Ωκεανού (SOCCOM)», το οποίο διευθύνεται από το Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, έστειλε περίπου 200 ρομποτικούς πλωτήρες στον ωκεανό, όλοι εξοπλισμένοι με αισθητήρες που μετρούν την αλατότητα, τα επίπεδα οξυγόνου, τη χλωροφύλλη και άλλα περιβαλλοντικά δεδομένα.

Τούτου λεχθέντος, θα είναι δύσκολο για τους τακτικούς ταξιδιώτες να προσθέσουν τον Νότιο Ωκεανό στις λίστες με τους προορισμούς τους. Το ταξίδι εκεί είναι δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο – βασικά, θα πρέπει κάποιος να επιβιβαστεί σε ένα πλοίο που πηγαίνει στην Ανταρκτική.

Και να φροντίσει, βεβαίως, να έχει μαζί του αρκετά χάπια κατά της ναυτίας, επειδή το νερό είναι διαβόητα ασταθές.