Το προφίλ του καταδυτικού πάρκου της Ιεράπετρας

Ειδικούς τεχνητούς υφάλους και σημεία πρόσδεσης, τρεις βασικές καταδυτικές διαδρομές και την πόντιση μεταλλικού σκάφους μέγιστου μήκους 30 μέτρων και μέγιστου πλάτους 10 μέτρων σε βάθος 16 μέτρων προβλέπει, μεταξύ άλλων, το σχέδιο για το καταδυτικό πάρκο Ιεράπετρας στην περιοχή Περιστεράς, με βάση την περιβαλλοντική μελέτη που πέρασε από την Περιφέρεια Κρήτης.

Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το καταδυτικό πάρκο Ιεράπετρας εγκρίθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Περιβάλλοντος και Χωροταξίας της Περιφέρειας Κρήτης, ανάβοντας έτσι το “πράσινο φως” για να προχωρήσει το φιλόδοξο εγχείρημα με φορέα τον Δήμο Ιεράπετρας. Πρόκειται για ένα αναπτυξιακό έργο, που θα φέρει σημαντικά οφέλη και θα ανοίξει μια νέα τουριστική σελίδα στην παραγωγική-τουριστική περιοχή της Ιεράπετρας, και αν μη τι άλλο παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι πτυχές του σχεδιασμού, αλλά και οι όροι κάτω από τους οποίους άναψε “πράσινο” η Περιφέρεια Κρήτης διά της Επιτροπής Περιβάλλοντος.

Η περιγραφή του έργου

Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) αφορά στην εκτίμηση και διερεύνηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου “Καταδυτικό πάρκο σε θαλάσσια περιοχή στη θέση Περιστερά Δήμου Ιεράπετρας”, της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, με φορέα υλοποίησης τον Δήμο Ιεράπετρας.

Το έργο αφορά στη δημιουργία καταδυτικού πάρκου συνολικής έκτασης 99,5 στρεμμάτων στον παράκτιο χώρο νοτιοανατολικά της πόλης της Ιεράπετρας, σε απόσταση περίπου 3 km, στη θέση “Περιστεράς”. Η θαλάσσια περιοχή όπου χωροθετείται το καταδυτικό πάρκο δεν αποτελεί τμήμα περιοχών του εθνικού συστήματος προστατευόμενων περιοχών, ούτε βρίσκεται κοντά σε κάποια από τις χερσαίες ή τις θαλάσσιες περιοχές του νομού Λασιθίου.

Ακριβώς έμπροσθεν (βόρεια) του καταδυτικού πάρκου αναπτύσσονται κάποιες παραθεριστικές κατοικίες, χωρίς να υπάρχει κάποια μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα, και η ακτή είναι βραχώδης, χωρίς οργανωμένη παραλία. Η άμεση περιοχή του έργου δεν εμπίπτει εντός ορίων αρχαιολογικών χώρων ή λοιπών θέσεων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Τέλος, αναφέρεται ότι σε απόσταση 70 μ. περίπου βόρεια της θέσης του καταδυτικού πάρκου υφίσταται αποδέσμευση θαλάσσιας περιοχής για καταδύσεις (ΦΕΚ 1498/Β/10-10-2003).

Στην περιοχή μελέτης για την ανάπτυξη του καταδυτικού πάρκου απαντώνται τρεις θαλάσσιοι τύποι οικοτόπων:

• Τα λιβάδια Ποσειδωνίας (κωδικός οικοτόπου: 1120* – Posidonia oceanica), ένας θαλάσσιος οικότοπος υψηλής βιολογικής, οικολογικής, λειτουργικής και αισθητικής αξίας με πολλές οικοσυστημικές λειτουργίες και υπηρεσίες, ο οποίος αποτελεί και οικότοπο προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Οι ύφαλοι (κωδικός οικοτόπου: 1170), καθώς και
• Ο αμμώδης/μαλακού υποστρώματος βυθός (κωδικός οικοτόπου: 1110).

Τα λιβάδια Ποσειδωνίας εκτείνονται έως το βάθος των 34 m στην περιοχή μελέτης. Κατά τη διάρκεια των εργασιών πεδίου πραγματοποιήθηκε μέτρηση ριζωμάτων, όπου διαπιστώθηκε ότι τα λιβάδια βρίσκονται σε καλή οικολογική κατάσταση, χωρίς πιέσεις και απειλές από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ωστόσο, καταγράφηκαν αρκετές σπασμένες τούφες Ποσειδωνίας στα μεσαία βάθη (-19 έως -15), ενώ σε αρκετές θέσεις υπήρχαν λιβάδια με μεγάλα σπασίματα άγνωστης προέλευσης.

Στον αμμώδη βυθό, υπήρχαν διαπλάσεις του θαλάσσιου φανερόγαμου Cymodocea nodosa, ενός θαλάσσιου φυτού συγγενές της Ποσειδωνίας, που φιλοξενεί ποικιλία ειδών με κυρίαρχα αυτά των σχηματισμών της άμμου (μουρμούρες, παπαγαλάκια, δίθυρα).

Στα ρηχά, σε βάθη από -12 έως τα -6, απαντάται ένας βραχώδης σχηματισμός ιδιαίτερης μορφολογικής αισθητικής. Φιλοξενεί πλειάδα οργανισμών, τυπικών της Νότιας Κρήτης, ενώ σε αφθονία απαντώνται τα εισβλητικά λεοντόψαρα (Pterois miles).

Οι υποδομές που θα έχει το καταδυτικό

Σύμφωνα με την περιβαλλοντική μελέτη, για τη δημιουργία του καταδυτικού πάρκου προτείνονται οι εξής υποδομές:

• Επιφανειακοί πλωτήρες για την πρόσδεση σκαφών και την επισήμανση έναρξης/τερματισμού της καταδυτικής διαδρομής.

Τεχνητά ενδιαιτήματα:

Μονάδες τεχνητών ενδιαιτημάτων (τεχνητοί ύφαλοι) του ΕΛΚΕΘΕ, που κατασκευάζονται από ειδικού τύπου περιβαλλοντικά φιλικό σκυρόδεμα σε σχήμα όρθιου επιμήκους μονόλιθου διαμέτρου 1,5 m-2,5 m, ύψους 2 m-2,5 m και βάρους 1,5 t-2,5 t. Εντός του πάρκου πρόκειται να ποντισθούν 40 μονάδες τεχνητών υφάλων (33 κύριοι και 7 ορόσημα καταδυτικών διαδρομών):

Οι 28 κύριες μονάδες τεχνητών ενδιαιτημάτων είναι διευθετημένες σε 4 ομάδες των 7 στοιχείων. Επίσης, θα τοποθετηθούν 5 επιπλέον κύρια τεχνητά ενδιαιτήματα (4 μονάδες θα τοποθετηθούν εν σειρά σε αποστάσεις 20-25 μέτρων μεταξύ τους και με διεύθυνση από Βορά προς Νότο και 1 μεμονωμένη μονάδα θα ποντιστεί για τη διασύνδεση των φυσικών υφάλων με το τεχνητό ναυάγιο).

Οι παραπάνω διαμορφώσεις των υφάλων προσφέρουν μικρο-ενδιαιτήματα και καταφύγια σε μια σειρά βενθικών και βενθοπελαγικών ψαριών, καθώς και διάφορων ασπόνδυλων ειδών, όπως π.χ. κεφαλόποδα και δεκάποδα καρκινοειδή.

• Πόντιση πλοίου: Προβλέπεται η πόντιση μεταλλικού σκάφους μέγιστου μήκους 30 μέτρων και μέγιστου πλάτους 10 μέτρων σε βάθος 16 m σε αμμώδη βυθό.

Για την έδραση του πλοίου επί του πυθμένα δε χρειάζονται λιμενικά έργα, καθώς τα γεωμορφολογικά, κυματικά και φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής πόντισης ευνοούν την απλή εναπόθεση του πλοίου.

• Καταδυτικές διαδρομές:

Θα δημιουργηθούν 3 κύριες καταδυτικές διαδρομές, Α: μήκος 400 m, Γ: μήκος 650 m και Δ: μήκος 610 m και μία διαδρομή Β ως εναλλακτική για συνέχιση της καταδυτικής διαδρομής Α.

ΟΙ ΟΡΟΙ

Προϋποθέσεις γνωμοδότησης

Στην ομόφωνη εγκριτική απόφαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι όροι και ειδικότερα αναφέρεται:

«Γνωμοδοτούμε θετικά για την υλοποίηση του έργου με τους παρακάτω όρους που θα πρέπει κατά την άποψή μας να προστεθούν στην Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ):

1. Να μη γίνει καμία πόντιση τεχνητού υφάλου ή τεχνητών ογκολίθων αγκυροβόλησης ή του πλοίου επί των λιβαδιών Ποσειδωνίας, αλλά και να υπάρχει ικανή απόσταση από τα αυτά ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος καταστροφής τους σε περίπτωση αστοχίας των ποντίσεων.
2. Πριν την τελική αδειοδότηση να υπάρξει η γνώμη του Συλλόγου Επαγγελματιών Αλιέων Ιεράπετρας “ΠΟΣΕΙΔΩΝ”, που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
3. Πριν την πόντιση των οποιωνδήποτε κατασκευών (τεχνητών υφάλων, πλωτών προβλητών, πλοίου κ.λπ.), να εξασφαλιστεί ότι στα υλικά κατασκευής τους δεν περιέχονται οι ουσίες που αναφέρονται στην απόφαση του Ανώτατου Χημικού Συμβουλίου 1100/91/91 (ΦΕΚ 1008Β/12-12-1991) και στις Υ.Α. υπ’ αριθµ. 475/2002/03 (Β’ 208/2003) και 121/2003/03 (Β’ 1045/2003), όπως εκάστοτε ισχύουν, δηλαδή ενώσεις υδράργυρου, αρσενικού και οργανοκασσιτερικές, καθώς και οι λοιπές χημικές ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες, σύμφωνα µε τη σχετική νομοθεσία περί επικίνδυνων ουσιών, και για τις οποίες ισχύουν περιορισμοί στην κυκλοφορία και χρήση τους για το θαλάσσιο και γενικότερα το υδάτινο περιβάλλον.
4. Ο φορέας διαχείρισης του καταδυτικού πάρκου θα πρέπει να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα και να είναι σε συνεχή επαφή και συνεννόηση µε την αρμόδια λιμενική Αρχή για την τήρηση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας στην περιοχή.
5. Μετά την κατασκευή του καταδυτικού πάρκου, καθώς και μετά από κάθε τροποποίησή του να αποσταλεί στην Υδρογραφική Υπηρεσία λεπτομερής οριζοντιογραφία του έργου και ακριβές βυθομετρικό διάγραμμα, προκειμένου να ενημερωθούν οι αντίστοιχοι χάρτες και οι λοιπές ναυτιλιακές εκδόσεις.
6. Στο Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης του έργου και στα πλαίσια της τουλάχιστον ετήσιας παρακολούθησης και καταγραφής της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και του οικοσυστήματος να καταμετρούνται υποχρεωτικά και οι λεσσεψιανοί μετανάστες, καθώς και αυτά θα αποικήσουν τους τεχνητούς ύφαλους.

Η απαγόρευση αλιείας στην έκταση του πάρκου, σύμφωνα με τη σύγχρονη διεθνή βιβλιογραφία, θα προκαλέσει παράλληλα με την αύξηση των παραδοσιακών αλιευμάτων και αύξηση του πληθυσμού των λεσσεψιανών μεταναστών, με κίνδυνο επικράτησης των εισβολικών ειδών. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να κατατεθεί ένα κατά το δυνατό αξιόπιστο Σχέδιο Διαχείρισης αυτού του φαινομένου, σε συνεργασία με το Τμήμα Αλιείας της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης, το ΕΛΚΕΘΕ και την Υπηρεσία μας.

7. Κατά την καταγραφή της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και του οικοσυστήματος να συντάσσεται ετήσια έκθεση, η οποία να κατατίθεται και στο Τμήμα Αλιείας της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης και την Υπηρεσία μας».