Μ. Θραψανιώτης | Είναι ντροπή για την Ιστορία μας!

Οργή και αγανάκτηση προκαλεί σε όλους τους Λασιθιώτες η απόρριψη από το Υπουργείο Πολιτισμού της εισήγησης αποκατάστασης του ταφικού μνημείου του μεγάλου Λασιθιώτη Εθνικού Ευεργέτη Αντώνιου Φραγκιά Παπαδάκη από μεταγενέστερες παρεμβάσεις και βεβηλώσεις

Πιο μεγάλη οργή όμως προκαλεί ο τρόπος με τον οποίο απορρίφθηκε η αποκατάσταση

Με λίγα λόγια, ας παρακολουθήσουμε αυτή τη θλιβερή ιστορία που δυστυχώς συμβαίνει στα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης.

Με το υπ’αριθμ.  ΦΕΚ 1604/Β/04-12-2001 Υ.Α,  το ταφικό μνημείο Α. Φ. Παπαδάκη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών (Α’ Ζώνη, 1ο τμήμα) χαρακτηρίζεται «ως έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική προστασία, διότι είναι έργο του Γεωργίου Βρούτου, το οποίο παρουσιάζει εξαίρετο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον».

Ο Αντώνιος Φραγκιά Παπαδάκης γεννήθηκε στο Ψυχρό Λασιθίου. ‘Έζησε τραγικά παιδικά χρόνια, καθώς ο πατέρας του σφαγιάστηκε από τους Οθωμανούς και τους Αιγύπτιους το 1823 και ο ίδιος, μαζί με τα αδέρφια του, μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι στην Αλεξάνδρεια. Μετά την απελευθέρωσή του, δραστηριοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη και την Οδησσό.  Επιστρέφοντας το 1848 στην Αθήνα, ζώντας λιτά και με μεγάλη αγάπη για την πατρίδα και τα γράμματα, πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στη χώρα.  Υπήρξε χρηματοδότης της Κρητικής επανάστασης του 1866, ενώ το ενδιαφέρον του για την Παιδεία, μαρτυρούν οι αναρίθμητες δωρεές του.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν αυτές για την ίδρυση σχολείων, τη δημιουργία της βιβλιοθήκης Ηρακλείου, την ενίσχυση συγγραφέων για την έκδοση των έργων τους και κυρίως τη διάθεση σημαντικού μέρους της περιουσίας του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κληροδότημά του αποτελεί το κτήριο της Πανεπιστημιακής Λέσχης επί των οδών Ιπποκράτους και Ακαδημίας. Μέχρι σήμερα η ορθή διαχείριση της κληρονομιάς του αποτελεί σημαντική πηγή χρηματοδότησης του Πανεπιστημίου και των φοιτητών του μέσω υποτροφιών. Για τις υπηρεσίες του αυτές τιμήθηκε, όσο ζούσε, με το παράσημο του Σωτήρος και η κηδεία του έγινε με στρατιωτικές τιμές.

Στη μνήμη του κατασκευάστηκε μαρμάρινη προτομή που είναι τοποθετημένη στην κεντρική αίθουσα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ στον τάφο του έχει αναγερθεί απαράμιλλης καλλιτεχνικής αξίας μνημείο, την κατασκευή του οποίου ανέλαβε και επιμελήθηκε το Πανεπιστήμιο Αθηνών και τη γλυπτή σύνθεση που το στολίζει, φιλοτέχνησε ο μεγάλος γλύπτης του 19 ου αι. Γεώργιος Βρούτος. Η περιπετειώδης ζωή του έγινε μυθιστόρημα και αποτυπώνει το δράμα, τις θυσίες, τον αγώνα και την προσφορά των Ελλήνων και των Κρητικών για την Ελευθερία στον 19ο αι.

Στο πέρασμα του χρόνου και σε ανώμαλες ιστορικά περιόδους, μέσα στον Εμφύλιο,  υπήρξαν αλλαγές  στο ιδιοκτησιακό καθεστώς του τάφου – μνημείου και παρεμβάσεις που το  αλλοίωσαν. Συγκεκριμένα ο Παναγιώτης Δεμέστιχας, Υπουργός της δωσιλογικής κυβέρνησης Τσολάκογλου, υποχρέωσε εν μέσω Εμφυλίου το Πανεπιστήμιο Αθηνών, μοναδικό κληρονόμο του Παπαδάκη, να του παραχωρήσει το ταφικό μνημείο, ισχυριζόμενος πως «ανήκει στην οικογένειά του».

Έτσι το μνημείο Παπαδάκη πέρασε στην οικογένεια Δεμέστιχα και σήμερα όχι μόνο αναγράφεται και το όνομα του αλλά «προστέθηκε» και μία προτομή του καταδικασμένου από την Δικαιοσύνη για δωσιλογισμό. Σε συνέχεια χρησιμοποιήθηκε σαν οικογενειακός τάφος και έχουν προστεθεί ονόματα των ταφέντων επάνω στη στήλη του μνημείου του Εθνικού Ευεργέτη.

Με εισήγηση της, η Δ/νση Προστασίας και Αναστήλωσης Νεωτέρων και Σύγχρονων Μνημείων (ΔΠΑΝΣΜ)   129965/30.3.2021  όριζε πως το ταφικό μνημείο του Αντώνιου Φ. Παπαδάκη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, θεωρώντας ότι οι μεταγενέστερες επεμβάσεις (οι εγχάρακτες επιγραφές, η προσθήκη ονομάτων στον κορμό της στήλης του γλυπτού και η μαρμάρινη προτομή ενός αντιστράτηγου – δωσίλογου) αλλοιώνουν την αρχική σύνθεση και πρέπει να απαλειφθούν. Και ενώ η εισήγηση είναι σαφώς τεκμηριωμένη, ανακλήθηκε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα με την 135220/5.4.2021 της ίδιας υπηρεσίας, «λαμβάνοντας υπόψη τα νέα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη της Δ/νσης».

Με βάση αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα των άμεσα εμπλεκομένων αλλά και δημοσιεύματα στο Τύπο, προκύπτει ότι  η ανάκληση της εισήγησης  σχετίζεται με «προσωπικές παρεμβάσεις». Έτσι βλέπουμε ευχαριστήριες δηλώσεις προς τον Πρωθυπουργό και μέλη του Κυβερνώντος κόμματος για τη λύση ενός «ζητήματος τιμής μιας οικογένειας και μιας Κυβέρνησης», όπως χαρακτηριστικά τονίζεται.

Είναι φανερό ότι υπήρξαν  παρεμβάσεις της Υπουργού κ. Μενδώνη στην Υπηρεσία του Υπουργείου, κατόπιν προτροπής του Πρωθυπουργού, με τη μεσολάβηση προς αυτόν των “αδελφικών φίλων και συμφοιτητών” κ. κ. Γεραπετρίτη και Μπούγα, όπως προκύπτει από την ευχαριστήρια ανάρτηση του “δικαιούχου” του μνημείου. “Δικαιούχος”, που εκτός από τις δικές του πολλαπλές γνωριμίες στην σημερινή κυβέρνηση, είναι και συνήγορος του διάσημου πλέον Μένιου Φουρθιώτη, που φαίνεται πως “ανοίγει πόρτες” και στον τομέα της Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Όπως έχει τονίσει και ο Δήμαρχος Οροπεδίου Λασιθίου, ιδιαίτερης πατρίδας του Εθνικού Ευεργέτη, “το μνημείο έχει βεβηλωθεί με την προτομή του καταδικασμένου από την Ελληνική Δικαιοσύνη δωσίλογου και συνεργάτη των Γερμανών, Δεμέστιχα”.

Και πράγματι είναι βεβήλωση, όχι μόνο του μνημείου αλλά και της Ιστορίας μας, όταν στο τάφο ενός ανθρώπου, που τη μυθιστορηματική ζωή του σημάδεψαν τα δεινά της σκλαβιάς και ο αγώνας για την Ελευθερία,  βρίσκεται η προτομή ενός συνεργάτη των κατακτητών.

Και είναι ντροπιαστικό για όλους μας, αυτή η βεβήλωση να γίνεται με κυβερνητικές παρεμβάσεις και δημόσια ευχαριστήρια και πανηγυρισμούς.

Ας ξανασκεφτεί ολόκληρη η Κυβέρνηση (αφού τόσοι πολλοί παρενέβησαν), ότι το 2021 τιμούμε τα 200 χρόνια από την απόφαση των προγόνων μας να ζήσουν ελεύθεροι με κάθε κόστος και όχι τη συνεργασία με τον κατακτητή, και να σταματήσει άμεσα κάθε παρέμβαση στο τεκμηριωμένο έργο των υπηρεσιών.

Είναι προσβολή στην Ιστορία μας, στην Πατρίδα μας αλλά και στον δικό μας τόπο, “τον μικρό, τον μέγα”, που τον γέννησε.