Αυξητική Ορμόνη – Η Ορμόνη της Νεότητας – Γιατί είναι σημαντικό να κοιμόμαστε νωρίς

Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη (growth hormone ή GH) ή σωματοτροπίνη είναι μια πρωτεΐνη που αποτελείται από 191 αμινοξέα με δύο δισουλφιδικούς δεσμούς. Απελευθερώνεται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης, έναν αδένα μεγέθους φακής ο οποίος ζυγίζει λιγότερο από μισό γραμμάριο και βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου.

Η αυξητική ορμόνη (GH) είναι μια πεπτιδική ορμόνη που σχετίζεται με την κυτταρική αύξηση και διαίρεση και την αναγέννηση στα ζώα και τους ανθρώπους. Προκαλεί αύξηση στις ανοικτές διαφύσεις στα οστά και επίσης προκαλεί λιπόλυση στο λιπώδη ιστό και αύξηση των σκελετικών μυών.

Η παραγωγή της αυξητικής ορμόνης ακολουθεί ένα συγκεκριμένο ρυθμό. Δεν παράγεται συνεχώς αλλά κατά ώσεις, περίπου 6-12 φορές την ημέρα, με την μεγαλύτερη ποσότητα να εκκρίνεται στον ύπνο.

Εκλύεται επίσης και όταν συντρέχουν ορισμένοι άλλοι παράγοντες όπως η έντονη άσκηση, το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα, και το στρες.

Ο ψευδάργυρος και το αμινοξύ L‐αργινίνη συμμετέχουν στη φυσιολογική έκκριση ενώ η ινσουλίνη αναστέλλει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης.

Η έκκριση της βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο του υποθαλάμου. Τα υποθαλαμικά νευρικά κύτταρα παράγουν δύο ορμόνες, που ελέγχουν την έκκριση της αυξητικής ορμόνης. Οι ορμόνες αυτές μεταφέρονται μέσω του πυλαίου αγγειακού συστήματος στον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης, όπου ελέγχουν τη λειτουργία του.

Η μια ορμόνη ονομάζεται σωματοεκλυτίνη (GHRH, Growth Hormone Releasing Hormone, ορμόνη εκλυτική της έκκρισης GH) και επάγει την έκκριση GH από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης. Η έκκρισή της δεν είναι συνεχής, αλλά γίνεται κατά αιχμές, οι οποίες προκαλούν αντίστοιχες αιχμές στην έκκριση της αυξητικής ορμόνης. Λόγω των εκκριτικών αυτών αιχμών, η συγκέντρωση της GH στο αίμα παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του εικοσιτετραώρου και η μέτρησή της έχει μικρή, σχετικά, αξία. Η έκκριση GHRH είναι εντονότερη κατά τις πρώτες ώρες του ύπνου.

Η άλλη ορμόνη ονομάζεται σωματοστατίνη και έχει ανασταλτική επίδραση στην έκκριση αυξητικής ορμόνης από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης. Σημειώνεται ότι η σωματοστατίνη δεν παράγεται μόνο από τον υποθάλαμο. Τα κύτταρα D του παγκρέατος εκκρίνουν επίσης σωματοστατίνη, που ασκεί ανασταλτική επίδραση στην έκκριση πολλών γαστρεντερικών ορμονών.

Πρόκειται για ένα μόριο που έχει προκαλέσει διαμάχες καθώς η χορήγησή του παρουσιάζει τόσο οφέλη όσο και παρενέργειες.

Η ανασυνδυασμένη ανθρώπινη αυξητική ορμόνη είναι ένα σκεύασμα αυξητικής ορμόνης με ευρεία χρήση και είναι ισοδύναμη με την ενδογενή υποφυσιακή αυξητική ορμόνη. Χρησιμοποιείται όταν υπάρχει ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, καθώς και σε βραχύσωμα παιδιά με βραδύ ρυθμό ανάπτυξης, χωρίς όμως ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης.

Πρέπει να αναφερθεί ότι η διακίνηση της ορμόνης είναι αυστηρά ελεγχόμενη. Η χορήγηση προϋποθέτει έγκριση από τις υπηρεσίες υγείας και γίνεται μόνο όταν έχουν προηγηθεί εξετάσεις που δικαιολογούν τη λήψη της. Σε ορισμένες χώρες είναι παράνομη ακόμα και η ιδιωτική χρήση της.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προκειμένου να προωθήσουν την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης καταφεύγουν στα συμπληρώματα διατροφής και σε άλλες ενέσιμες μεθόδους, παρά το μεγάλο κόστος και τους αυξημένους κινδύνους πρόκλησης ανεπανόρθωτης βλάβης στην υγεία. Επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν ότι η κατάχρηση τέτοιων ουσιών ενδέχεται να προκαλέσει ζάχαρο, πίεση, προβλήματα στην καρδία, ακόμα και καρκίνο.

Αναβολικές ιδιότητες

Η αυξητική ορμόνη είναι μια ουσία με εντονότατη αναβολική δράση στο μεταβολισμό των πρωτεϊνών. Επάγει την πρωτεϊνοσύνθεση σε πλήθος ιστών, όπως στους μυς, τα ερυθρά αιμοσφαίρια, το συκώτι και το δέρμα. Αυτό το επιτυγχάνει διευκολύνοντας, κυρίως, την είσοδο των αμινοξέων μέσα στα κύτταρα.

Με τη δράση της αυξητικής ορμόνης στο συζευκτικό χόνδρο των οστών, προάγεται η κατά μήκος αύξησή τους. Στο λιπώδη ιστό ευνοεί τη λιπόλυση, ενώ έχει και υπεργλυκαιμική και, καμιά φορά, διαβητογόνο δράση. Στόχος είναι ο εφοδιασμός των οργάνων στόχων (μύες και ήπαρ) με τα απαραίτητα ενεργειακά αποθέματα (λιπαρά οξέα και γλυκόζη) και η ταυτόχρονη εξοικονόμηση των αμινοξέων, που είναι απαραίτητα για τη διεργασία της πρωτεϊνοσύνθεσης.

Η ανεπαρκής δράση ή έκκριση της αυξητικής ορμόνης προκαλεί τον υποφυσιακό νανισμό, που χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλό ανάστημα.

Η υπερβολική έκκριση της αυξητικής ορμόνης πριν από τη σύγκλειση των επιφύσεων των οστών προκαλεί το γιγαντισμό, που χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλό ανάστημα. Η υπερβολική έκκριση της αυξητικής ορμόνης μετά από τη σύγκλειση των επιφύσεων των οστών προκαλεί τη μεγαλακρία.

Η ποσότητα αυξητικής ορμόνης που εκκρίνει κάποιος λοιπόν, όπως φαίνεται,  μπορεί να τον κάνει νάνο ή γίγαντα –εξου και το όνομα  σωματοτροπίνη. Έχει αναβολική δράση και προάγει την ανάπτυξη του σώματος. Είναι μια πεπτιδική ορμόνη, με δομικές ομοιότητες με την προλακτίνη και τη γαλακτογόνο πλακουντιακή ορμόνη.

Σήμερα, μ’ ένα διάλυμα ορμόνης GH-RH (αυξητικής – εκλυτικής ορμόνης του υποθαλάμου, η οποία διεγείρει την υπόφυση) στη μύτη, είναι δυνατόν ένα παιδί με νανισμό να μεγαλώσει κανονικά. Αυτό συμβαίνει διότι η ορμόνη προκαλεί αύξηση των οστών στα παιδιά, δηλαδή του ύψους τους. Επιδρά στο συζευκτικό χόνδρο των οστών και  προάγει την κατά μήκος αύξησή τους.

Ένα άλλο θεαματικό αποτέλεσμα της GH είναι ότι αυξάνει τους μυς και μειώνει το σωματικό λίπος περίπου στην ίδια αναλογία: δηλαδή αν αυξήσει τους μυς κατά 1-3 κιλά θα μειώσει το λίπος κατά 1-3 κιλά.

Η GH προάγει τη σύνθεση των πρωτεϊνών σε πλήθος ιστών, όπως στους μυς, στο συκώτι και το δέρμα, ακόμα και στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Κυρίως επειδή διευκολύνει την είσοδο των αμινοξέων μέσα στα κύτταρα. Χωρίς την αυξητική ορμόνη, ακόμα και αν τρώγαμε πολλές πρωτεΐνες, το σώμα δεν θα ήξερε πως να τις χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά και θα είχαμε παραπάνω λίπος στο σώμα μας.

Στο λιπώδη ιστό η GH ευνοεί τη λιπόλυση. Έχει επίσης υπεργλυκαιμική δράση (αυξάνει τη γλυκόζη στο αίμα). Δηλαδή η ορμόνη, εκτός του ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη, εφοδιάσει τους μυς και το συκώτι με τα απαραίτητα ενεργειακά αποθέματα (λιπαρά οξέα και γλυκόζη).

Άλλα οφέλη της αυξητική ορμόνης είναι ότι ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνει τη χοληστερίνη, βελτιώνει τις επιδόσεις στο σεξ και κάνει οξύτερη την όραση. Επίσης συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην επούλωση των τραυμάτων. Στον βαθύ ύπνο σχεδόν όλα τα όργανα του σώματος βρίσκονται σε φάση αναζωογόνησης: τα κύτταρα επιδιορθόνωνται και αναδημιουργούνται, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξητική ορμόνη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η αυξητική ορμόνη βοηθάει στη σύνθεση του κολλαγόνου, της  πρωτεΐνης που βρίσκεται στην μεγαλύτερη ποσότητα στο σώμα και διατηρεί «κολλημένα» τα κύτταρα μας.

Το κολλαγόνο μας διατηρεί εύκαμπτους και ευλύγιστους, δυναμώνει τους χόνδρους, τους τένοντες, τους συνδέσμους και τα οστά. Τα παιδιά μπορούν να τεντώνουν τα σώματα τους και να κάνουν πολλά πράγματα, ενώ οι ενήλικες τείνουν με το πέρασμα των χρόνων να γίνονται πιο δύσκαμπτοι διότι έχουν μειωμένη παραγωγή κολλαγόνου και ένας λόγος γι’ αυτό είναι η μειωμένη έκκριση της GH.

Με την πρόοδο της ηλικίας, όμως, τα επίπεδα παραγωγής της μειώνονται αισθητά.

Αυξητική Ορμόνη και Ηλικία

Καθώς προχωράει η ηλικία, υπάρχει μια σταδιακή ελάττωση στην παραγωγή της GH. Στα 60 ή 70, το σώμα παράγει μόνο το 15-20% της αυξητικής ορμόνης που είχαμε στην νεότητά μας και ένα εμφανές αποτέλεσμα είναι στο δέρμα και στην ελαστικότητά του.  Επίσης, οι ηλικιωμένοι άνθρωποι χρειάζονται περισσότερο χρόνο να αναρρώσουν μετά από μια εγχείρηση, επειδή δεν έχουν αρκετή GH ώστε να αποκαταστήσουν πιο γρήγορα τους ιστούς τους δέρματος και του σώματος.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η χορήγηση της ορμόνης απέκτησε αντιγηραντική φήμη ωστόσο σήμερα πολλοί γιατροί, μιλώντας δημόσια, τονίζουν τις παρενέργειες που μπορεί να έχει ένα υγιές άτομο που λαμβάνει συνθετική αυξητική ορμόνη. Αυτό ίσως να συμβαίνει επειδή τα τελευταία χρόνια η GH έχει γίνει περισσότερο γνωστή για την παράνομη χρήση της από τους αθλητές, ωστόσο η σύνδεσή της με τον ντόπινγκ την έχει «αδικήσει». Τα οφέλη της είναι αναμφισβήτητα στις περιπτώσεις των ατόμων που την έχουν πραγματικά ανάγκη.

Τα παιδιά

Η GH μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος μας όχι με σταθερό τρόπο αλλά κατά ώσεις στη διάρκεια του ύπνου –γι’ αυτό ο ύπνος είναι σημαντικός στα παιδιά.  Δρα  µε  άμεσο τρόπο  στα  οστά  και  το  λιπώδη  ιστό  και  µε έμμεσο τρόπο  στην ανάπτυξη των μυών. Καθώς κυκλοφορεί στο αίμα μετακινείται γρήγορα στο συκώτι, όπου βοηθάει να παραχθεί ένα μόριο που λέγεται αυξητικός παράγοντας IGF-1 (insulin  like growth factor-1 ή ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγοντας-1).

Η GH φαίνεται ότι επιτρέπει στο σώμα να μεγαλώσει πλησιάζοντας πιο κοντά στο επίπεδο των δυνατοτήτων που είναι προγραμματισμένο στα γονίδια του ατόμου. Σήμερα, θεωρείται ότι το 1-3% των κοντών παιδιών έχουν ελαττωμένη παραγωγή αυξητικής ορμόνης, και άρα θα μπορούσαν να βελτιώσουν το ύψος τους με την χορήγηση της ποσότητας που τους λείπει. Ωστόσο οι γονείς πρέπει να έχουν υπόψη τους ότι το κόστος μιας τέτοιας θεραπείας είναι υψηλό και μπορεί να φτάσει τα 500-1.000 ευρώ το μήνα.

Οι γονείς πρέπει να ανησυχήσουν όταν μετά την ηλικία των 2 χρονών και μέχρι την ηλικία των 10 χρόνων, το ύψος που παίρνει το παιδί είναι λιγότερο από 5 εκατοστά το χρόνο. Τα παιδιά που έχουν ανεπάρκεια παραγωγής της αυξητικής ορμόνης έχουν επίσης την τάση να εμφανίζουν λίπος γύρω από την κοιλιά τους, εύθραυστα κόκαλα και χαμηλή πυκνότητα μυών. Η θεραπεία με GH βελτιώνει όλες αυτές τις καταστάσεις.

Οι ενήλικες

Η αυξητική ορμόνη μπορεί να χορηγηθεί όχι μόνο σε παιδιά αλλά και σε ενήλικες, που παρουσιάζουν νοσήματα της υπόφυσης.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 βρέθηκαν σχετικά φτηνοί τρόποι παραγωγής της GH χάρη στη βιοτεχνολογία. Η ορμόνη μπόρεσε να παραχθεί από ένα γενετικά τροποποιημένο βακτήριο και έγινε ευρέως διαθέσιμη. Το 1985 ο αμερικανικός FDA (Food and Drug Administration) ενέκρινε τη συνθετική μορφή της αυξητικής ορμόνης που αναπτύχθηκε από τη βιοτεχνολογική εταιρεία Genentech κι έτσι οι επιστήμονες άρχισαν να ερευνούν τις επιπτώσεις της στην υγεία.

Το 1989, ερευνητές του Νοσοκομείο Αγίου Θωμά του Λονδίνου, με επικεφαλής τον δρ Franco Salomon βρήκαν πώς η αυξητική ορμόνη είχε θετικές επιδράσεις σε 24 ενήλικες των οποίων είχαν αφαιρεθεί οι υποφύσεις ή δεν παρήγαν αρκετή αυξητική ορμόνη. Το πείραμα κράτησε έξι μήνες κι έδειξε ότι οι ασθενείς που είχαν πάρει ενέσεις αυξητικής ορμόνης είχαν κατά μέσο όρο αύξηση 5 κιλών σε μυς και απώλεια 5 κιλών σε λίπος. Είχαν επίσης πέσει και τα επίπεδα της χοληστερίνης τους στο αίμα τους.

Η χορήγηση αυξητικής ορμόνης σε ενήλικες με ανεπάρκεια παραγωγής της αποτελεί πλέον καθιερωμένη και εγκεκριμένη θεραπεία. Από την άλλη πλευρά, έχει επικρατήσει η αντίληψη ότι οι φυσιολογικοί, υγιείς και ορμονικά ισορροπημένοι άνθρωποι κάτω των 40 ετών δεν πρέπει να παίρνουν αυξητική ορμόνη. Τίθεται όμως το ερώτημα αν η χορήγηση της ορμόνης μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα σε άτομα μεγαλύτερη ηλικίας.

Ηλικιωμένοι και αθλητές

Σήμερα υπάρχουν επαρκή στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι η χορήγηση αυξητικής ορμόνης είναι σε θέση να δώσει ξανά στους ηλικιωμένους άνδρες και γυναίκες έστω λίγη από τη χαμένη ζωτικότητα που είχαν στα νιάτα τους. Από την άλλη όμως μπορεί η χορήγηση να έχει κάποιες παρενέργειες.

Η μελέτη ορόσημο σε ηλικιωμένα άτομα δημοσιεύθηκε το 1990 από τον δρ Daniel Rudman, καθηγητή ιατρικής στην Ιατρικής Σχολής της πολιτείας Ουισκόνσιν των ΗΠΑ.Ο Rudman και οι συνάδελφοι χορήγησαν αυξητική ορμόνη σε 12 υγιείς άντρες ηλικίας 61- 81 χρόνων που είχαν σχετικά χαμηλά επίπεδα του αυξητικού παράγοντα IGF-1 και τα αποτελέσματα έδειξαν μια χαρακτηριστική βελτίωση της υγείας και την εμφάνισής τους. Κατά μέσο όρο υπήρξε αύξηση της μυικής μάζας κατά 8,8%, μείωση του λιπώδους ιστού κατά 14,4% και αύξηση της πυκνότητας των σπονδύλων στο κάτω μέρος της ράχης κατά 1,6%. Είχε αναστραφεί η γήρανση τουλάχιστον μιας δεκαετίας και δημιουργήθηκε ενθουσιασμός. Κάποιοι είπαν ότι είχε βρεθεί ο τρόπος αναχαίτισης των γηρατειών.

Άρχισαν επίσης να γίνονται έρευνες σε νέους ενήλικες και αθλητές. Πολλές από αυτές τις έρευνες δεν δημοσιεύτηκαν αλλά κάποιοι είπαν ότι η ορμόνη παρείχε στους αθλητές τα ευεργετικά αποτελέσματα των αναβολικών στεροειδών χωρίς τις πολλές επιβλαβείς παρενέργειες τους.

Ορισμένοι αθλητές του μποντι μπίλντινγκ ανέφεραν ότι μόλις μέσα έξι εβδομάδες, είδαν θεαματικά αποτελέσματα τα οποία κράτησαν 12 μήνες. Μερικοί ισχυρίστηκαν ότι είχαν κερδίσει πάνω από 10 κιλά μυών ενώ περιορίστηκε το σωματικό τους λίπος. Άλλοι είπαν ότι είχαν κερδίσει ύψος. Σε μια ανεπίσημη μελέτη, από τα 150 άτομα ηλικίας 29 έως 52 χρόνων, που πήραν αυξητική ορμόνη, ο ένας στους έξι ψήλωσε περίπου 2 πόντους, ενώ αρκετοί άλλοι είπαν ότι κέρδισαν μισό εκατοστό σε ανάστημα. Αυτού του είδους τα αποτελέσματα έκαναν τη αυξητική ορμόνη να  διαδοθεί στον αθλητισμό ως να επρόκειτο για μαγικό φάρμακο. Και καθώς δεν ανιχνευόταν στα ούρα, η  GH έγινε η αγαπημένη ουσία του ντόπινγκ.

Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι ένας αριθμός αθλητών, ίσως επειδή πήρε μεγάλη δοσολογία αυξητικής ορμόνης μαζί με αναβολικά στεροειδή, παρουσίασε σοβαρές παρενέργειες και προβλήματα υγείας.

Οι παρενέργειες
Όπως και πολλές άλλες ορμονικές θεραπείες, η χορήγηση αυξητικής ορμόνης δεν είναι χωρίς κινδύνους.

Επειδή προάγει την ανάπτυξη του συνδετικού ιστού, έχει αναφερθεί ότι μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και αρθρίτιδα. Επίσης, σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να βλάψει τα οστά, τον εγκέφαλο, το καρδιαγγειακό σύστημα και να προκαλέσει ταχύτατη αρτηριοσκλήρωση. Ορισμένοι ερευνητές έχουν εκφράσει φόβους ότι η ορμόνη μπορεί να οδηγήσει σε, μη αναστρέψιμη διεύρυνση της διαμέτρου των αρθρώσεων, πάχυνση των φωνητικών χορδών, οστεοπόρωση, μη αντοχή στη ζέστη ή ακόμα και σεξουαλική ανικανότητα.  Ορισμένες μελέτες έδειξαν ότι μερικά άτομα παρουσίασαν άνοδο του ζαχάρου στο αίμα τους και γυναικομαστία.

Έχει παρατηρηθεί ακόμη και διόγκωση εσωτερικών οργάνων (π.χ. καρδιάς, συκωτιού) καθώς και παραμόρφωση προσώπου λόγω αύξησης του μεγέθους των οστών. Υπάρχουν επίσης φόβοι για καρκίνο μέσω της αύξησης του παράγοντα IGF-1.

Τέλος, αν γίνει κατάχρηση με μακρόχρονη χρήση της συνθετικής ορμόνης, μπορεί να σταματήσει για πάντα η φυσική παραγωγή από την υπόφυση.

Ορισμένοι πιστεύουν ότι οι παρενέργειες αυτές είναι υπερτονισμένες για να μην επεκταθεί η αδικαιολόγητη χρήση της. Και λένε ότι ακόμα και η ζάχαρη μπορεί να κατηγορηθεί έμμεσα για καρκίνο επειδή αυξάνει τον παράγοντα IGF-1 (το 20-30% των καρκίνων οφείλονται σε αυξημένη παραγωγή ορμονών).

Αξίζει να αναφερθεί ότι μπορούν αν υπάρξουν παρενέργειες ακόμα και όταν η GH χρησιμοποιείται για εγκεκριμένη θεραπεία. Πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι τα παιδιά που λαμβάνουν αυξητική ορμόνη έχουν 8,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν διαβήτη τύπου 2 σε σύγκριση με όσα δεν λαμβάνουν τέτοιου είδους ορμονοθεραπεία.

Παρ’ όλα αυτά η αυξητική ορμόνη έγινε της μόδας στις ΗΠΑ μετά το 2006 εξαιτίας ενός βιβλίου που εκδόθηκε από τη Suzanne Somers, το 2006, με τίτλο Ageless: The Naked Truth About Bioidentical Hormones. Το βιβλίο μίλαγε για τη θετική επίδραση που ασκεί η αυξητική ορμόνη στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και έγινε μπεστ σέλερ.

Η μόδα έφτασε γρήγορα στο Hollywood και ένας σκηνοθέτης δήλωσε απερίφραστα ότι η ορμόνη τον έχει ανανεώσει στο σεξ. Οι σταρ των ταινιών δράσης φαίνεται πως είχαν κάνει χρήση από παλιά. Ο Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ (Arnold Schwarzenegger) αρνήθηκε ότι έχει πάρει αυξητική ορμόνη αλλά ο Σιλβέστερ Σταλόνε (Sylvester Stallone) και κάμποσοι άλλοι το παραδέχτηκαν. Μάλιστα, το 2008, στο αεροδρόμιο του Σίδνεϊ ένας έλεγχος στις αποσκευές του Σταλόνε έδειξε ότι είχε μαζί του 48 φιαλίδια αυξητικής ορμόνης σε υγρή μορφή και ο ηθοποιός δέχτηκε πρόστιμο 10,651 δολαρίων από τις δικαστικές αρχές της Αυστραλίας.

Ο φυσικός τρόπος

Επειδή η χορήγηση της συνθετικής αυξητικής ορμόνης πρώτον έχει μεγάλο κόστος και δεύτερον μπορεί να έχει παρενέργειες, υπάρχει μία άλλη λύση: να βοηθήσει κάποιος το σώμα του ώστε να παράγει περισσότερη ορμόνη με φυσικό τρόπο: μέσω του ύπνου, της διατροφής της άσκησης.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί στον ύπνο παράγεται η μεγαλύτερη ποσότητα της αυξητικής ορμόνης. Αυτό συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου REM (rapid eye movement). Αυτό το είδος ύπνου χαρακτηρίζεται από την ταχεία κίνηση των ματιών. Εμφανίζεται κατά κανονικά χρονικά διαστήματα, περίπου κάθε 1,5 ώρα και  συνοδεύεται από τις γοργές κινήσεις των βολβών των ματιών. Το φαινόμενο αυτό έκανε τους επιστήμονες να διαιρέσουν τον ύπνο σε δύο βασικά στάδια: τον ύπνο REM και τον ύπνο Non‐REM. Μερικοί έφηβοι παράγουν μέχρι και 40 φορές περισσότερη αυξητική ορμόνη στον ύπνο τους από ό,τι την ημέρα.

Άσκηση

Τέλος, η έντονη άσκηση κάνοντας βάρη ή σπριντ είναι ένας καλός τρόπος για μεγαλύτερη παραγωγής της GH. Βεβαιωθείτε όμως ότι κάνετε την πιο κοπιαστική άσκηση: για παράδειγμα χρησιμοποιείστε βάρη που μπορείτε να τα σηκώσετε μόνο έξι φορές, αντί για ελαφρότερα βάρη που μπορείτε να σηκώσετε 10-12 φορές. Ελέγξτε, βέβαια, προηγουμένως αν μπορείτε να αναλάβετε ένα τέτοιο πρόγραμμα επίπονης άσκησης. Τα προγράμματα άσκησης του κάτω μέρους του σώματος είναι ίσως πιο αποτελεσματικά, γι’ αυτό αφιερώστε το μισό χρόνο του προγράμματος σε άρσεις ποδιών.

Κάποιοι ερευνητές έχουν βρει ότι το γρήγορο τρέξιμο 10-30 δευτερόλεπτα (αναερόβια άσκηση) που εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα γυμναστικής, δυο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα μπορεί να ανεβάζει σημαντικά τα επίπεδα της GH. Ο δρόμος αντοχής δεν φαίνεται να είναι το ίδιο αποτελεσματικός. Το συμπέρασμα είναι ότι η αυξητική ορμόνη απελευθερώνεται ως αντίδραση προς μια έντονη και κοπιαστική δραστηριότητα.

Αν θέλεις να μειώσεις το σωματικό λίπος και να δυναμώσεις τους μυς και τα οστά σου θα πρέπει να σκεφτείς τον τρόπο που θα διατηρήσεις υψηλότερα τα επίπεδα της αυξητικής ορμόνης στο σώμα σου.

Η αυξητική ορμόνη (Growth Hormone ή GH) παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εμφάνισή σου. Από τη στιγμή που παράγεται, έχει μικρή διάρκεια ζωής, μόλις περίπου μισή ώρα, αλλά επηρεάζει κάθε κύτταρο του σώματος. Πρόκειται για μια αντιγηραντική ορμόνη η οποία απελευθερώνεται από την υπόφυση, έναν αδένα μεγέθους μπιζελιού που βρίσκεται στον εγκέφαλο. Χαρίζει ζωτικότητα, δυνατούς μυς, γερά οστά και μειώνει το λίπος γύρω από τη μέση.

Η αυξητική ορμόνη ονομάζεται έτσι γιατί επηρεάζει το μήκος των οστών και άρα το ύψος ενός ανθρώπου. Είναι γνωστό εδώ και πάρα πολλά χρόνια ότι τα παιδιά που πρόκειται να γίνουν ψηλά παράγουν περισσότερη αυξητική ορμόνη. Η ορμόνη, ανάλογα με την ποσότητά της, μπορεί να κάνει κάποιον γίγαντα ή νάνο. Καθώς κυκλοφορεί στο αίμα, φτάνει στο συκώτι όπου μετατρέπεται σε ένα μόριο που ονομάζεται ινσουλινοειδής αυξητικός παράγοντας 1 (insulin like growth factor-1 ή IGF-1), το οποίο φτάνει σε όλα τα κύτταρα και διεγείρει την ανάπτυξη. Φυσική μέθοδος αύξησης του IGF-1 έχει βρεθεί από έρευνες πως μπορεί να επιτευχθεί με συμπληρώματα από κέρατο ελαφιού (Deer Antler), το οποίο παρουσιάζει εκπληκτικές ιδιότητες αναγέννησης και αναδόμησης.

Μια άλλη σημαντική λειτουργία της αυξητικής ορμόνης είναι ότι διευκολύνει σημαντικά την είσοδο των αμινοξέων στα κύτταρα και προάγει η σύνθεση των πρωτεϊνών. Λόγω αυτής τη ιδιότητά της βοηθάει στη σύνθεση του κολλαγόνου. Κάνει ιδιαίτερα καλό στην καρδιά, στα νεύρα, στην αεροβική ικανότητα, στο ανοσοποιητικό σύστημα και στη σεξουαλική επιθυμία.

Μια άλλη σημαντική δράση είναι ότι ευνοεί τη λιπόλυση, δηλαδή την έξοδο του λίπους από τις αποθήκες του και άρα συμβάλει στο αδυνάτισμα. Τα παιδιά, αλλά και οι ενήλικες, που έχουν μικρή παραγωγή αυξητικής ορμόνης έχουν την τάση να εμφανίζουν λίπος στην κοιλιά. Επίσης, οι μελέτες δείχνουν ότι τα υπέρβαρα άτομα έχουν χαμηλότερα επίπεδα αυξητικής ορμόνης από τα άτομα που έχουν κανονικό βάρος.

Τα οφέλη της αυξητικής ορμόνης είναι αναμφισβήτητα στις περιπτώσεις που υπάρχει πραγματική ανάγκη. Το 1989, ερευνητές του Νοσοκομείο Αγίου Θωμά του Λονδίνου βρήκαν ότι η χορήγηση της ορμόνης είχε πολύ θετικές επιδράσεις σε 24 ενήλικες που είχαν κατεστραμμένη υπόφυση ή δεν παρήγαγαν αρκετή ποσότητα. Μετά από έξι μήνες, αυτοί που πήραν GH αύξησαν, κατά μέσο όρο, τους μυς 5 κιλά και έχασαν 5 κιλά λίπος. Προσοχή όμως, οι ενέσεις αυξητικής ορμόνης αποτελεί εγκεκριμένη θεραπεία μόνο στην περίπτωση που υπάρχει έλλειψή της. Μετά την ηλικία των 30 ετών το σώμα παράγει λιγότερη GH, περίπου κατά 15% για κάθε δεκαετία, αλλά η χορήγηση της ορμόνης λόγω της φυσιολογικής μείωσης δεν επιτρέπεται.

Άλλοι τρόποι να έχει κανείς υψηλότερα επίπεδα αυξητικής ορμόνης με φυσικό τρόπο είναι ο καλός ύπνος, μια διατροφή πλούσια σε ορισμένα αμινοξέα και η άσκηση.

1. Απερίσπαστος ύπνος

Η αυξητική ορμόνη δεν παράγεται συνεχώς αλλά κατά ώσεις, περίπου 6-12 φορές στη διάρκεια του 24ώρου, με την μεγαλύτερη ποσότητα να εκκρίνεται στη διάρκεια του ύπνου. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ύπνος αναζωογονεί το σώμα και ένας λόγος είναι η παραγωγή της αυξητικής ορμόνης – γι’ αυτό ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός στα παιδιά. Όταν κοιμόμαστε στο απόλυτο σκοτάδι, το σώμα παράγει μελατονίνη η οποία ρίχνει ελαφρώς τη θερμοκρασία του σώματος. Αυτό αρκεί για να απελευθερωθεί η αυξητική ορμόνη. Αρκετοί ερευνητές πιστεύουν ότι ο λόγος που η έλλειψη ύπνου ευνοεί την παχυσαρκία είναι ότι δεν παράγεται αρκετή αυξητική ορμόνη. Φρόντισε λοιπόν για έναν καλό, βαθύ και απερίσπαστο από ήχους ή φώτα ύπνο. Μην πίνεις καφέ πριν κοιμηθείς γιατί έχει διουρητικό αποτέλεσμα και μπορεί να αναγκαστείς να ξυπνήσεις για να πας στην τουαλέτα.

2. Όχι συχνά τσιμπολογήματα

Τα τσιμπολογήματα, τα οποία συνήθως αφορούν υδατάνθρακες. ανεβάζουν τη γλυκόζη στο αίμα κι αυτό με τη σειρά του ανεβάζει την ινσουλίνη. Η άνοδος της ινσουλίνης είναι καταστροφική γιατί μειώνει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης. Αν δεν πεινάς το βράδυ μην τρως τίποτα. Η παράλειψη του βραδινού γεύματος ισοδυναμεί με μια μικρής διάρκειας νηστεία, π.χ. 12-14 ωρών μέχρι το πρωί, κι αυτό έχει θετική επίδραση στην παραγωγή της αυξητικής ορμόνης. Το θέμα σχετικά με το αν πρέπει κανείς να τρώει ανελλιπώς τρία γεύματα την ημέρα ή μπορεί να παραλείπει κάποιες φορές το βραδινό είναι αμφιλεγόμενο, ωστόσο μια μελέτη βρήκε ότι η νηστεία 24 ωρών αύξησε την GH κατά 1.300% στις γυναίκες και κατά 2.000% στους άνδρες. Αυτό συνέβη γιατί ήταν μειωμένα τα επίπεδα ινσουλίνης.

3. Αποφυγή του στρες

Οι ορμόνες λειτουργούν σαν “ορχήστρα” μέσα στο σώμα επηρεάζοντας η μία την άλλη και φαίνεται πως το στρες προδιαθέτει για παραπανίσια κιλά. Η κορτιζόλη, η ορμόνη του στρες, μειώνει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης. Αντίθετα η χαρά και η απόλαυση της ζωής ευνοεί το λεπτό σώμα γιατί η ντοπαμίνη αυξάνει την παραγωγή της.

Επίσης, η γκρελίνη, μια ορμόνη που αποτελεί βασικό ρυθμιστή της όρεξης δίνοντας το ερέθισμα για πρόσληψη της τροφής διεγείρει την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης. Η γκρελίνη συντίθεται όχι μόνο στο στομάχι αλλά και στην υπόφυση επηρεάζοντας έτσι άμεσα την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης. Αυτός είναι ένας άλλος λόγος που ορισμένοι θεωρούν ότι μια μικρής διάρκειας νηστεία, που και που, κάνει καλό στο σώμα και στο αδυνάτισμα.

4. L‐αργινίνη και ορνιθίνη

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι το αμινοξύ L-αργινίνη διεγείρει την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης από την υπόφυση, μέχρι 60 λεπτά μετά τη λήψη. Για παράδειγμα, 5-9 γραμμάρια αργινίνης μπορούν να διπλασιάσουν τα επίπεδα παραγωγής της GH αλλά φαίνεται πως υπάρχει μεγάλη διαφορά από άτομο σε άτομο. Η αργινίνη υπάρχει κυρίως στο κρέας, τα ψάρια και το κοτόπουλο και το κακάο.

Δύο άλλα αμινοξέα που διεγείρουν την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης είναι η ορνιθίνη και η λυσίνη (όταν συνδυάζεται με την αργινίνη). Μια μελέτη έδειξε ότι η ορνιθίνη που χορηγήθηκε ενδοφλεβίως προκάλεσε πενταπλάσια αύξηση της GH μέσα 45 λεπτά. Η ορνιθίνη υπάρχει κυρίως στο κρέας, τα ψάρια, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Σε γενικές γραμμές, οι πρωτεΐνες σταθεροποιούν τα επίπεδα της ινσουλίνης (σε σχέση με την κατανάλωση υδατανθράκων) και άρα βοηθούν στην παραγωγή της αυξητικής ορμόνης. Κατανάλωσε πρωτεΐνες από οργανικά κρέατα, άγρια ψάρια και κοτόπουλα ελευθέρας βοσκής.

5. Έντονη άσκηση

Ένας καλός τρόπος να αυξηθεί η παραγωγή της GH είναι η άσκηση η οποία μπορεί να αυξήσει την GH ακόμα και πάνω από 300%. Όμως η άσκηση πρέπει να είναι έντονη και διαρκεί πάνω από 10 λεπτά. Κάνοντας βάρη ή έντονη αεροβική άσκηση με διαλείμματα είναι ένας καλός τρόπος. Έχει βρεθεί επίσης ότι το γρήγορο τρέξιμο 10-30 δευτερόλεπτα που εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα γυμναστικής, δυο ή περισσότερες φορές την εβδομάδα μπορεί να ανεβάζει σημαντικά τα επίπεδα της αυξητικής ορμόνης. Βεβαιώσου πάντως ότι μπορείς να κάνεις ένα τέτοιο πρόγραμμα.

6. Όχι στις τοξίνες

Διάφορα χημικά διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα και μεταξύ αυτών είναι η δισφαινόλη Α, τα φυτοφάρμακα και οι φθαλάτες. Μια μελέτη σε ζώα έδειξε ότι η δισφαινόλη Α, η οποία υπάρχει στα πλαστικά, μειώνει την απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης.

Για να μειώσει κανείς τις τοξίνες, πρέπει να έχει μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες οι οποίες έχουν την ικανότητα να οδηγούν τα χημικά έξω από το σώμα. Λαχανικά, όσπρια και αβοκάντο είναι μερικές από τις πλούσιες σε φυτικές ίνες τροφές.

Eπίσης ότι ένα καλό φίλτρο νερού είναι χρήσιμο γιατί μειώνει την πρόσληψη των βαρέων μετάλλων και των άλλων τοξινών που εισέρχονται στο σώμα μέσω του πόσιμου νερού.