Χαρκιάς: Επαγγέλματα που χάνονται – «Οποιος δε θέλει χτύπους, στο χαρκιδιό δεν πάει»

Ενας σπάνιος τεχνίτης, πολύ χρήσιμος σε κάθε χωριό. Το κατάστημα του, το χαρκιάδικο ή χαρκιδιό, ήταν ένα παλιό κτίριο, χαμηλό και μουζωμένο από τους καπνούς του φυσερού.

Η λέξη χαρκιάς, προέρχεται από το αρχαίο «χαλκεός» και έχει δώσει ονόματα σε χωριά και συνοικίες, καθώς και επώνυμα σε ανθρώπους.

Στην Αξό ήταν ένα μικρό χωριό, τα Χαρκιδιανά, ενώ κοντά στο Αρκάδι είναι το χωριό Χάρκια.Το επώνυμο Χαρκιαδάκης ή Χαλκιαδάκης ακούγεται συχνά , όπως και το Χαρκιάς ή Χαλκιάς.

Πολλοί χαρκιάδες, είχαν τη μύτη και τα χέρια μόνιμα μουζωμένα, χαρακτηριστικό του επαγγέλματός τους. Τα βασικά εργαλεία του χαρκιά, ήταν το αμόνι, το φυσερό και η μέγκενη. Το αμόνι ήταν στερεωμένο πάνω σ’ ένα κούτσουρο κι εκεί κοπάνιζε τα σίδερα.

«…αν είσαι σφύρα χτύπα κι αν είσαι αμόνι γροίκα…» όπως λέει ο λαός μας.

Το φυσερό, ήταν ένα είδος ασκιού από μαλακό δέρμα καμήλας, στερεωμένο σε δυο σανίδια, ώστε να μπορεί να κινείται, δηλαδή να φουσκώνει και να ξεφουσκώνει. Έβγαζε ένα δυνατό ρεύμα αέρα στη φωτιά, για να πυρώνει το σίδερο.

Το τρίτο μεγάλο εργαλείο ήταν η μέγκενη, δηλαδή το μάγκανο, που έμοιαζε σαν τανάλια στερεωμένη σε ξύλο χωσμένο στο έδαφος, για να λιμάρει ο χαρκιάς εκεί τα σίδερα , κρύα ή ζεστά.

Είχε κι άλλα μικρότερα εργαλεια, όπως: τανάλιες, τρυπητήρια, σκαπέθια και πολλά σφυριά και βαριοπούλες για να χτυπά τα πυρωμένα σίδερα.

Χρησιμοποιούσε επίσης ένα οδοντωτό κοπίδι το «μπασκί» για να κάνει σχέδια και ξόμπλια πάνω στα σιδηρικά, να ομορφαίνουν, αφήνοντας έτσι τη δική του «σφραγίδα» στις δημιουργίες του , που ήταν χαρακτηριστικές για τον κάθε τεχνίτη.

Φορούσε πάντα μια πέτσινη ποδιά, μέρος του απαραίτητου εξοπλισμού του.

Χρησιμοποιούσε μαλακό σίδερο κι αστάλι ( χάλυβα) για να φτιάξει τα αντικείμενα και ξεχώριζε σαν τεχνίτης με τον τρόπο τον οποίο κολλούσε δυο σίδερα μαζί, (χωρίς να φαίνονται οι ενώσεις) και τη σωστή βαφή των αντικειμένων. Το σιδηρικό βάφεται όταν είναι πυρωμένο και βουτηχτεί στο νερό και όπως λέει και η παροιμία…

«…..στη βράση κολλάει το σίδερο….»

Ήταν πολύ χρήσιμο το επάγγελμα του, μιας που κατασκεύαζε σκαλίδες, σκαπέθια, σκερπάνια, αλέτρια, κάγκελα, σκάλες και πολλές ακόμα χρήσιμες κατασκευές.

Δυστυχώς και αυτό το επάγγελμα εγκαταλείφθηκε, παρασυρόμενο όπως τόσα άλλα, από το κύμα της τεχνολογίας.

Τα χαρκιδιά δεν υπάρχουν πια κι αν κάπου κάποιο διασώζεται, θα το δεις ερειπωμένο και εγκαταλελλημένο.

Ο ρυθμικός χτύπος του αμονιού, αντικαστάθηκε από μεγάλες μηχανές και δεν ακούγεται παρά μόνο νοερά..

« Θεέ μου και κάμε τσοι καρδιές, μεγάλες σαν τ’ αλώνι…
και σιδερένιες και γερές, σαν του χαρκιά τ’ αμόνι,,,»

λέει μια παλιά μαντινάδα και με αυτή, θα κλείσουμε το μικρό ταξίδι μας πίσω στο χρόνο, σε εκείνες τις δύσκολες, αλλά πολύ όμορφες εποχές, που γέμισαν μνήμες και νοσταλγία τις καρδιές μας….

Πηγή >> Βιβλίο:Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται του συγγραφέα Αντώνη Δαφέρμου