Η Μυτιλήνη μας (του Στρατή Κοκκινέλλη)

Η Μυτιλήνη είναι πόλη και πρωτεύουσα της νήσου Λέσβου, έδρα του νομού Λέσβου και της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου,  κτισμένη στο νοτιοανατολικό άκρο της. Σημαντικές κωμοπόλεις αποτελούν η Αγιάσος, το Πλώμαρι(φημίζεται για το ούζο του), η Ερεσός και ο γραφικός Μόλυβος ή Μήθυμνα.

Αφού ξεκαθαρίσαμε ότι η Μυτιλήνη είναι πόλη κι όχι νησί, που βρίσκεται στη νήσο Λέσβο, μπορούμε να συνεχίσουμε. Αυτή η αναφορά έγινε γιατί πολλοί Έλληνες από την υπόλοιπη Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένου και του πρωθυπουργού μας, θεωρούν πως είναι δύο διαφορετικά νησιά. Βέβαια, αυτό το λάθος γίνεται διότι όσοι κατάγονται από τη Λέσβο, δηλώνουν κυρίως Μυτιληναίοι αντί για Λέσβιοι.

Αν και η Λέσβος ή Μυτιλήνη, όπως θέλετε πείτε την, συζητείται πολύ λόγω του προσφυγικού και χαρακτηρίζεται δικαιολογημένα ως το νησί της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς, δεν πρέπει να είναι γνωστή μονό γι’ αυτό. Το νησί έχει να επιδείξει ιστορία, ομορφιά, ψυχαγωγία, παράδοση σε όποιον το επισκέπτεται. Με λίγα λόγια, έναν πολύ μεγάλο πολιτισμό.

Γεωγραφικά

Η Λέσβος έχει έκταση 1.630 τ. χλμ., κάτι που την καθιστά σε ένα από τα μεγαλύτερα νησιά της Μεσογείου και το τρίτο σε έκταση και σε πληθυσμό νησί της χώρας. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό Αιγαίο Πέλαγος, κοντά στα μικρασιατικά παράλια. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011, αριθμεί 85.330 κατοίκους, αλλά με την προσφυγική κρίση που επωμίζεται, το πόσο αυτό έχει ξεπεραστεί.

Πολιτισμός

Ο πολιτισμός της νήσου είναι πάρα πολύ μεγάλος, κάτι που αποδεικνύεται και από τα ιστορικά πρόσωπα που έχουν καθοριστικό ρόλο στον ελληνικό πολιτισμό κι όχι μόνο. Από τη Λέσβο πέρασε ο Ορφέας, ο οποίος είχε και ναό-μαντείο στην περιοχή της Άντισσας. Από το νησί της Σαπφούς, κατάγονται και οι επίσης ποιητές Αλκαίος και Αρίων, άξιοι πρεσβευτές της ποίησης και της μουσικής. Καταγωγή έχουν και ο ζωγράφος Θεόφιλος, ο πεζογράφος Στράτης Μυριβήλης και ο ποιητής με Νόμπελ, Οδυσσέας Ελύτης. Και στο σήμερα, η Λέσβος έχει αναδείξει κορυφαία ονόματα που πρωταγωνιστούν στο χώρο των γραμμάτων, των τεχνών, της τηλεόρασης, του αθλητισμού. Με ό,τι κι αν καταπιαστούν.

Πέραν των προσωπικοτήτων, η αρχόντισσα του Αρχιπελάγους έχει πληθώρα μνημείων, όπως είναι το απολιθωμένο δάσος του Σιγρίου και το κάστρο στην ίδια περιοχή. Αξίζει να αναφερθούμε στο πρώτο, διότι είναι ένα από τα δύο μεγαλύτερα απολιθωμένα στον κόσμο. Έχει αποκτήσει το καθεστώς διατηρητέου μνημείου, το Σεπτέμβρη του 1985 και αποτελεί <<ανεπανάληπτο δημιούργημα της φύσης και φυσική κληρονομιά της χώρας με σπάνια παλαιοντολογική και γεωμορφολογική αξία>>. Στα κάστρα, δεσπόζουν αυτά του Μολύβου και της Μυτιλήνης. Όσον αφορά το τελευταίο, χαρακτηρίζεται ως φρούριο και είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, καλύπτοντας μια έκταση 200 στρεμμάτων.

Ως μνημείο πολιτισμού και ένα από τα εντυπωσιακότερα , είναι και το Ρωμαϊκό υδραγωγείο στη Μόρια. Σώζονται 6 περίπου χιλιόμετρα και η τοξοστοιχία που υπάρχει είναι μήκους 170 μέτρων και έχει 17 τόξα. Χτίστηκε,  στα τέλη του 2ου ή στις αρχές του 3ου μ.Χ. αιώνα και ήταν μια κατασκευή πάρα πολύ χρήσιμη, γιατί μέσω αυτής μεταφερόταν 127.000 κυβικά μέτρα νερού. Στα παραπάνω, μια θέση ανήκει και στο αρχαίο θέατρο της πόλης. Όπως είναι φυσικό, υπάρχουν και πάρα πολλά μουσεία. Ξεχωρίζουν αυτά του Αρχαιολογικού μουσείου, το Ψηφιακό μουσείου<<Γεώργιος Ιακωβίδης>> στα Χύδηρα , το Ιστορικό ελαιοτριβείο Βρανά, το Μουσείο Έργων Θεοφίλου(Μουσείο Τεριάντ) και το Μουσείου Ούζου στο Πλωμάρι.

Έχει και εκκλησιαστικό πολιτισμό. Μέσα σε ένα νησί, υπάρχει ο Ιερός Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μανταμάδου, με την ανάγλυφη εικόνα του Αρχάγγελου σε απαράμιλλη ποιότητα. Στο Μανταμάδο συρρέουν πλήθος πιστών για κάνουν τάματα, μέχρι και τούρκοι επισκέπτες. Στην Αγιάσο, βρίσκεται και ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Εκεί είναι και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας. Η εκκλησία στεγάζει και Εκκλησιαστικό Μουσείο. Υπάρχει και η Ιερά Μόνη του Αγίου Ραφαήλ. Αυτοί οι τρεις ναοί είναι ξακουστοί και γι’ αυτό συρρέουν πλήθος πιστών από την υπόλοιπη χώρα.

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ

Μυτιλήνη

Η πρωτεύουσα του νησιού κι όχι το ίδιο το νησί. Η πόλη έχει να επιδείξει μεγάλη ομορφιά, κι όποιος την επισκεφτεί, την εγκαταλείπει με κλάματα. Με το που σουλατσάρεις στην προκυμαία του νησιού, το μάτι σου πέφτει στον επιβλητικό τρούλο του Αγ. Θεράποντα. Η πόλη γενικά μυρίζει γιασεμί. Έχεις την ευκαιρία να ξαποστάσεις και να απολαύσεις τον καφέ σου, σε καφετέριες και σε παραδοσιακά καφενεία πάνω στην προκυμαία. Ακόμη μπορείς να γευτείς τοπικά εδέσματα και μεγάλη ποικιλία ψαρικών σε ταβέρνες, σε συνοδεία πάντα με το τοπικό πιοτό, που δεν είναι άλλο από το ούζο. Όλα αυτά σε προσιτές τιμές. Γενικά η πόλη συνδυάζει ανατολικά και δυτικά στοιχεία, που την κάνουν γοητευτική. Έχει και πολλά αξιοθέατα όπως είναι το Δημαρχείο, το Παρθεναγωγείο και το Γενί Τζαμί, καθώς και πολλά αρχοντικά.

Παναγιούδα

Η Παναγιούδα είναι ένα μικρό παραθαλάσσιο χωριό, σε απόσταση 6 χιλιομέτρων από την πόλη της Μυτιλήνης. Είναι βόρεια της πόλης, κι κατ’ επέκταση μπορεί να θεωρηθεί δικαίως ως το βόρειο προάστειο της. Ο οικισμός αυτός ξεκίνησε από πρόσφυγες κυρίως από τα απέναντι παράλια, αυτά της Μικράς Ασίας. Η Παναγιούδα πέραν της ομορφιάς που έχει να επιδείξει, έχει ως παράσημο την καταγωγή του πατέρα του μεγάλου ποιητή, Οδυσσέα Ελύτη, που ονομαζόταν Παναγιώτης Αλεπουδέλλης και έμενε στο Φοινικόδασος Καλαμιάρης. Και μιας που αναφερθήκαμε στο Φοινικόδασος Καλαμιάρης, ας πούμε λίγα λόγια γι’ αυτόν. Ο Καλαμιάρης αν κι άγνωστος προς τους μη ντόπιους, είναι ένα υπέροχο τοπίο, που συνδυάζει φύση και θάλασσα. Πλέον έχει αξιοποιηθεί, και γίνονται καλοκαιρινές εκδηλώσεις. Είναι ένα από τα ιδανικότερα μέρη, για να δεις το ηλιοβασίλεμα μαζί με την καλή σου ή καλό σου. Το μέρος που συμβασιλεύει αρμονικά ο Ήλιος και η Σελήνη. Ίσως είχε εμπνευστεί από αυτό το μέρος και έγραψε το γνωστό:

<< «Πουθενά σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, ο Ήλιος και η Σελήνη δεν συμβασιλεύουν τόσο αρμονικά, δεν μοιράζονται τόσο ακριβοδίκαια την ισχύ τους, όσο επάνω σε αυτό το κομμάτι γης που κάποτε, ποιος ξέρει σε τι καιρούς απίθανους, ποιος θεός, για να κάνει το κέφι του, έκοψε και φύσηξε μακριά, ίδιο πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους. Μιλώ για το νησί, που αργότερα, όταν κατοικήθηκε, ονομάστηκε Λέσβος και που η θέση του, όπως τη βλέπουμε σημαδεμένη στους γεωγραφικούς χάρτες, δεν μοιάζει να ανταποκρίνεται και πολύ στην πραγματικότητα. Μπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά μια δυο ώρες αφού το πλοίο της γραμμής εγκαταλείψει τη Χίο είναι σαν να εγκαταλείπει ολόκληρο τον γνωστό κόσμο. Μπαίνει σε θάλασσες που άξαφνα μοιάζουν ανεξερεύνητες και ο απροειδοποίητος ταξιδιώτης, που ταλαντεύεται με το ρυθμό της πρωινής φουσκοθαλασσιάς, κρατημένος από τα κάγκελα της γέφυρας, ατενίζει τον ορίζοντα με το ίδιο αίσθημα που θα είχε σε καιρούς αλλοτινούς ένας τυχερός θαλασσοπόρος».

Ακόμη ένα κύριο χαρακτηριστικό αυτού του μικρού αλλά και συνάμα γοητευτικού οικισμού, είναι η πλακόστρωτη παραλιακή οδός κατά μήκους του μικρού λιμανιού του. Περιμετρικά αυτού, υπάρχουν χώροι εστίασης, όπως είναι ταβέρνες, πιτσαρίες και καφετέριες. Πόλος έλξης είναι και το Caprice Cafe-Bar, των καλών μου φίλων, Γιάννη Αφεντούλη και του πρώην παίχτη και αρχηγό της Καλλονής, Μιχάλη Κριπιντίρη. Σ’αυτό μπορείς να πιείς το freddo espresso σου ή την μπίρα σου με θέα το γραφικό λιμανάκι.

Μόλυβος/Μήθυμνα

Αγαπητός προορισμός πάρα πολλών, αποτελεί ο γραφικός Μόλυβος, που παρά τον τουρισμό δεν έχει επηρεαστεί και έχει κρατήσει τη γραφικότητα του. Βρίσκεται στη βόρεια βορειοδυτική ακτή του νησιού, 62 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Μυτιλήνης. Σ’ αυτόν βρίσκεται και ο ωραιότερος δρόμος του κόσμου. Η Μήθυμνα συνδυάζει βουνό και θάλασσα, και αποτελεί ένα από τα δυνατά χαρτιά της Λέσβου στον τουρισμό. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε που την επισκέπτονται κατά καιρούς πολλοί διάσημοι. Στον Μόλυβο πέραν για τη βόλτα σου στα γραφικά σοκάκια του, τα όποια σοκάκια ήταν και μόνιμος καλοκαιρινός προορισμός του Λευτέρη Παπαδόπουλου, αξίζει να αφιερώσεις τον χρόνο σου και για το κάστρο του, στο οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως. Εκεί θεωρείται must να παρακολουθήσεις και μια παράσταση ή συναυλία, έχοντας από κάτω σου το απέραντο γαλάζιο.

Αγιάσος

Και πάμε στην Αγιάσο μας, στην Αράχωβα της Μυτιλήνης. Δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από την πραγματική Αράχωβα. Η Αγιάσος ένα χωριό, μάλλον κωμόπολη που ζει στους δικούς της ρυθμούς και έχει προσφέρει πολλά στο νησί. Η Αγιάσος χαρακτηρίζεται ως παραδοσιακός οικισμός, διότι διατηρεί αναλλοίωτα τα στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της, και αυτό αποτελεί αίτιο στο ότι διαφέρει από τα υπόλοιπα μέρη. Αν και πολλοί χλευάζουν τους ντόπιους για την ντοπιολαλιά που χρησιμοποιούν, με κύριο χαρακτηριστικό αυτής, το κόψιμο των γραμμάτων στην αρχή ή στο τέλος της κάθε λέξης, οι Αγιασώτες είναι φιλόξενοι και ξέρουν να κάνουν τον κάθε επισκέπτη να νιώθει σαν το σπίτι του. Είναι τέτοιο το τοπίο άλλωστε, που νιώθεις οικεία με το μέρος από την πρώτη στιγμή. Ο οικισμός είναι στις πλαγιές του όρους Όλυμπος και είναι περιτριγυρισμένος από πεύκοι, ελιές, διάφορα δέντρα και στις νότιες παρυφές ξεκινά ο περίφημος καστανιώνας. Αξίζει να την επισκεφθεί κανείς οποιαδήποτε εποχή, αλλά κυρίως στη γιορτή του κάστανου, στο καρναβάλι της και εννοείται τον Δεκαπενταύγουστο στην Παναγία. Το όνομα της κωμόπολης προέρχεται από την επιγραφή που έφερε η εικόνα(<<ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ>>), παίρνοντας το (<<ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ>>), κάνοντας το Αγιάσος.

Πλωμάρι

Ακόμη ένας οικισμός που θεωρείται παραδοσιακός και έχει πολλά χαρακτηριστικά με την Αγιάσο. Όχι ως προς την μορφολογία του, αλλά ως προς την ντοπιολαλιά. Αυτό ίσως να οφείλεται και στους πολλούς γάμους που έχουν γίνει ανάμεσα σ’ αυτά τα δύο χωριά. Εξ’ ου και το ρητό <<Απ’ τν’ Αγιάσο κι απ΄ το Πλωμάρ, μήδε γναίκα, μήδε μλάρ>>. Αυτό όμως καλύτερα να μην το πείτε, για να μην έχετε παρατράγουδα. Ή αν πείτε κάτι, να πείτε <<Απ’ την Αγιάσο κι απ’ το Πλωμάρ πάρε γναίκα, κι όχι μλάρ>>. Πάμε τώρα ως προς την τοποθεσία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Η κωμόπολη Πλωμάρι βρίσκεται στα νότια παράλια του νησιού. Μεγάλο ατού αποτελεί το λιμάνι του, στο όποιο μπορείς να απολαύσεις τον ήλιο του, τη θάλασσα, τους λαχταριστούς μεζέδες του και φυσικά το ούζο του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως το Πλωμάρι θεωρείται η πατρίδα του ούζου. Γι΄αυτό και η περίφημη είδηση του <<Ούζου Πλωμαρίου, Ισιδώρου Αρβανίτη>> με κεντρικό μότο, <<Έχει ήλιο, έχει Πλωμάρι>>. Το Πλωμάρι αποτελεί και πατρίδα του σαπουνιού.

Ερεσός

Η ιδιαίτερη πατρίδα της μεγάλης λυρικής ποιήτριας Σαπφούς, των φιλοσόφων Θεόφραστου και Φανίας, καθώς και του μπουρλοτιέρη Δημήτρη Παπανικολή. Βρίσκεται στη νοτιοδυτική πλευρά της νήσου και απέχει 89 χιλιόμετρα από τη Μυτιλήνη. Η Ερεσός προτείνεται για τους λάτρεις της φύσης και για τις ομοφυλόφιλες γυναίκες. Αρχικά, για τους λάτρεις της φύσης γιατί εκεί μπορούν να πραγματοποιήσουν μακρινούς περίπατους, με σημείο αναφοράς τον Κάμπο της Ερεσού. Αυτός βρίσκεται λίγο έξω από την Ερεσό και μπορείς να φθάσεις σ’ αυτόν μέσω υποτυπωδών μονοπατιών και σκαρφαλώνοντας σε λόφους. Η όλη μαγεία του τοπίου είναι πως κυριαρχεί το πράσινο σχεδόν άθικτο, με γεμάτο βιότοπους, πλούσια σε χλωρίδα και πανίδα, προσελκύοντας και ορισμένα είδη εξαιρετικά σπάνια. Αυτό σε συνδυασμό, ότι η Ερεσός είναι τριγυρισμένη από ξερά ηφαιστειακά βουνά, την κάνουν μαγική και ποθητή. Όσον αφορά τώρα για τις ομοφυλόφιλες, η Ερεσός είναι το σημείο αναφοράς τους. Εκεί συγκεντρώνονται πληθώρα και διασκεδάζουν μέσα από τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται, με πλούσιο πρόγραμμα. Στο πρόγραμμα αυτό συμπεριλαμβάνονται εκδηλώσεις και δραστηριότητες όπως είναι οι θεατρικές παραστάσεις, μαθήματα ελληνικού χορού, πάρτυ, θαλάσσια σπορ κ.λπ.

ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ

Παραλίες/Ιαματικά λουτρά

Ένα νησί όπως η Λέσβος, έχει πάρα πολλές παραλίες με καταγάλανα νερά. Στο εσωτερικό της πόλης είναι τα Τσαμάκια, μια οργανωμένη παραλία με beach bar και γήπεδο βόλεϊ, αλλά και διάφορα παιχνίδια(φουσκωτά) μέσα στο νερό. Προς το αεροδρόμιο και πέρα υπάρχει η παραλία της Χαραμίδας και ο Αγ. Ερμογένης. Ο Αγ. Ερμογένης είναι ο καταλληλότερος προορισμός για μια μικρή εξόρμηση από την πόλη, επειδή είναι σε έναν γραφικό κολπίσκο με το εκκλησάκι του Αγίου να δεσπόζει. Κοντά στη Μυτιλήνη, υπάρχει και η παραλία Θερμής, το γνωστό κι ως Κανόνι. Εκεί μπορείς να απολαύσεις το μπάνιο σου και έπειτα στην αμμουδιά του να κάνεις την ηλιοθεραπεία σου. Στα θετικά ότι υπάρχουν beach bar και εστιατόρια, ξενοδοχειακή μονάδα και ενοικιαζόμενα.

Η παραλία των Βατερών είναι ίσως η μεγαλύτερη της Λέσβου, με μήκος περίπου 9 χιλιομέτρων. Διαθέτει κι εκείνη εντυπωσιακά βαθυγάλανα νερά και αμμουδιά. Υπέροχες θάλασσες είναι κι αυτή του Μολύβου, της παραλίας Σκάλας Ερεσού ή Γιαλός, η Σκάλα Καλλονής, ο Αγ. Ισίδωρος και φυσικά η Σκάλα Μυστεγνών. Όλες είναι καθαρές και πανέμορφες.

Υπάρχουν και ιαματικά λουτρά/πηγές στα Θέρμα, λίγο έξω από τη Μυτιλήνη και αυτά του Λισβορίου.

Καταρράκτες

Αν και δε το γνωρίζουν πολλοί, ακόμα και οι ίδιοι οι ντόπιοι, μια από τις ομορφιές της Λέσβου, είναι και οι καταρράκτες της. Ο πιο γνωστός εξ αυτών είναι ο <<Λάκκος Μαν’ κάτσα>>, στο 30ό χιλιόμετρο Μυτιλήνης-Μανταμάδου. Καταρράκτες υπάρχουν και στον Σκουτάρο, την Ερεσό και τα Βασιλικά(γνωστοί ως καταρράκτες Πέσσας).

Συγκοινωνία

Για  να έρθεις κι εσύ στο νησί του ούζου, του ελαιόλαδου και της ξεγνοιασιάς, δεν έχεις παρά μόνο να μπεις στο καράβι προς Χίο-Μυτιλήνη. Δρομολόγια υπάρχουν καθημερινά πλην Σαββάτου, και συνήθως σαλπάρουν στις 8. Αν δεν είσαι πάλι του πλοίου και της θάλασσας, μη σκας. Η Λέσβος διαθέτει αεροδρόμιο, και εκτελούνται σε καθημερινή βάση 3 δρομολόγια με επιστροφή.

Αντί επιλόγου

Το παρόν άρθρο είναι αφιερωμένο σε όλες τις Λέσβιες και σε όλους τους Λέσβιους. Αφιερωμένο σε όσους δεν είναι από το νησί, αλλά ήρθαν σ’ αυτό και το αγάπησαν σαν να είναι η ιδιαίτερη τους πατρίδα. Αφιερωμένο κι σε όσους δεν έχουν έρθει, και είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά αυτόν τον παράδεισο. Γιατί σε παράδεισο αναφερόμαστε, ασχέτως αν δοκιμάζεται σκληρά. Αφιερωμένο όμως, σε όσες κι όσους είναι από αυτό εδώ το ακριτικό νησί και δεν το αγαπούν. Ας κλείσουμε με το εξής σύνθημα, <<Φέτος πάμε Λέσβο>>!

Eυστράτιος Δ. Κοκκινέλλης,

Φοιτητής Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, Τμήματος Φιλολογίας & Υπότροφος Φοιτητής Δημοσιογραφίας, της NEW MEDIA STUDIES BY STAMATIS MALELIS