Η ιστορία του fast food

Εστιατόρια υπήρχαν σε κάθε βήμα του ανθρώπινου πολιτισμού, έτρεφαν όμως ταξιδιώτες και περαστικούς. Πηγαίνοντας πίσω στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη, θα συναντούσε κανείς πανδοχεία και καπηλειά που σέρβιραν φαγητό σε όσους είχαν λόγους να βρίσκονται μακριά από τα σπίτια τους.

Αυτή η τάση συνεχίστηκε μέχρι και σχετικά πρόσφατα. Παρόλο που οι ταβέρνες και τα καφέ αποτελούσαν δημοφιλή μέρη για συζήτηση και αφέψημα σε όλο τον 17ο αιώνα, η ιδέα του «τρώω έξω χωρίς λόγο» δεν καρποφόρησε στις δυτικές κοινωνίες μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα.

Και τότε ήρθαν οι Αμερικάνοι! Η Αμερική είναι το έθνος που έδωσε στον κόσμο το αεροπλάνο, τον ηλεκτρικό λαμπτήρα, αλλά και το fast food, τουλάχιστον με τη μορφή που το ξέρουμε σήμερα. Η ιστορία του έτοιμου φαγητού είναι εν πολλοίς αμερικανική.

Όσο κι αν το fast food υπήρχε στην Ευρώπη ως τρόπος γρήγορου φαγητού, κανείς δεν έκανε καλύτερη δουλειά στον τομέα αυτό από τους Αμερικάνους: εκεί «ανακαλύφθηκαν» τόσα και τόσα είδη fast food, εκεί ξεκίνησε η ιδέα της μαζικής παραγωγής, εκεί άρχισε η προώθηση και το marketing κι εκεί, φυσικά, έγινε δημοφιλές! Μέχρι και το γερμανικό hamburger στην Αμερική δικαιώθηκε…

Απαραίτητες διευκρινίσεις

Ο όρος fast food αναφέρεται στο φαγητό που ετοιμάζεται και σερβίρεται γρήγορα. Κι ενώ κανονικά κάθε γεύμα με μικρό χρόνο παρασκευής μπορεί να θεωρηθεί fast food, η λέξη αφορά φυσικά σε φαγητό που βρίσκεις σε εστιατόρια και καντίνες, ετοιμάζεται στο φτερό και σου σερβίρεται συσκευασμένο για το σπίτι ή το χέρι. Η λέξη fast food αναγνωρίστηκε μάλιστα ως όρος και προστέθηκε στο έγκυρο λεξικό Merriam-Webster ήδη από το 1951.

Η ιστορία

Η ιστορία του fast food ξεκινάει λοιπόν στον Νέο Κόσμο στις αρχές του 20ού αιώνα. Κι όπως κάθε ιστορία, είναι γεμάτη από στιγμές μεγαλοφυΐας, ξεροκεφαλιάς και δημιουργικών προσαρμογών…

Η πρώτη καταγραφή του χάμπουργκερ με τη σημερινή του μορφή (σάντουιτς με μπιφτέκι δηλαδή) έγινε στη Διεθνή Έκθεση του St Louis το 1904. Στην ίδια μάλιστα έκθεση έγινε δημοφιλές και το hot dog, ενώ έναν χρόνο αργότερα έκανε την εμφάνισή της στη Νέα Υόρκη και η πρώτη πιτσαρία της Αμερικής.

Το σκηνικό είχε στηθεί για την άφιξη του εμπορικά οργανωμένου fast food, έπρεπε ωστόσο να περάσει άλλος μισός αιώνας πριν τα αδέλφια McDonald παρουσιάσουν το περίφημο «Speedee Service System» και εγκαινιάσουν έτσι το φαινόμενο του fast food που εξαπλώθηκε από τη Βόρεια Αμερική στα πέρατα του κόσμου…

Ήταν λοιπόν το 1939 όταν δύο αδέλφια, ο Richard και ο Maurice McDonald, άνοιξαν το πρώτο εστιατόριό τους στην Pasadena της Καλιφόρνια. Οι δουλειές πήγαιναν καλά, αποφάσισαν ωστόσο να εισάγουν μερικούς νεωτερισμούς στα ταχυφαγεία. Απλοποίησαν το μενού με τέτοιο τρόπο ώστε να μη χρειάζεται μαχαίρι, πιρούνι ή κουτάλι για να γευτεί κάποιος το φαγητό. Αντικατέστησαν όλα τα πιατικά και γυαλικά με μιας χρήσης πλαστικά ποτήρια, πιάτα και σακούλες.

Απέλυσαν όλες τις σερβιτόρες και το βοηθητικό προσωπικό(!), αφήνοντας τους πελάτες να έρθουν στον πάγκο για να παραγγείλουν και να μεταφέρουν οι ίδιοι το φαγητό τους στο τραπέζι. Έκαναν όμως και κάτι ακόμα που έμελλε να αλλάξει ριζικά το μέλλον του fast food: κατένειμαν τις εργασίες παρασκευής του φαγητού σε γραμμή παραγωγής!

Οι McDonald ξανάνοιξαν το ανασχεδιασμένο εστιατόριό τους το 1948 και τα υπόλοιπα είναι Ιστορία. Οι περισσότερες μάλιστα αλυσίδες fast food που υπάρχουν μέχρι και σήμερα ξεκίνησαν τη λειτουργία τους αμέσως μετά. Τέτοιος ήταν ο αντίκτυπος του «Speedee Service System», ώστε όλοι κόπιαραν ανελέητα την πετυχημένη του συνταγή.

Ο Keith Kramer ταξίδεψε στην Καλιφόρνια, έφαγε στα McDonald’s και επέστρεψε στη Florida για να ιδρύσει τα Βerger King το 1953! Με παρόμοιο τρόπο, ο Dave Thomas άνοιξε το πρώτο του Wendy’s στο Ohio το 1969. Ο George Clark μάλιστα, συνιδρυτής του Burger Queen, παραδέχτηκε κάποτε πως «το φαγητό μας είναι ολόιδιο με των McDonald’s. Αν έβλεπα κάποιον στα McDonald’s να ετοιμάζει χάμπουργκερ κρεμασμένος ανάποδα, θα το είχα αντιγράψει κι αυτό»!

Ακόμα και αλυσίδες που προϋπήρχαν των McDonald’s, όπως τα KFC, τροποποίησαν τις τεχνικές τους κατά τα πρότυπα του «Speedee System». Δικαίως λοιπόν τα McDonald’s, που τα ξεκίνησαν όλα, είναι σήμερα η μεγαλύτερη αλυσίδα fast food του κόσμου και η ιστορία τους είναι η ίδια η ιστορία του fast food.