Οι μικρές ωρολογιακές πυξίδες αντίστασης του Ματθαίου Παπαβασιλείου (Κ.Θεολόγου)

Ο Ματθαίος Παπαβασιλείου (Αθήνα, 1963) είναι Επίκουρος Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Σύνθεσης στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ως πτυχιούχος της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Θεωρία Space Syntax στη Σχολή Bartlett του UCL (University College London).

Έχει διδάξει και στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και έχει ευρύτατο εφαρμοσμένο αρχιτεκτονικό έργο δημοσιευμένο και αδημοσίευτο, με το οποίο έχει αποσπάσει αρκετές επιστημονικές διακρίσεις. Ήρθε η στιγμή για να αναμετρηθεί με τον βαθύτερο δημιουργικό εαυτό του και να εκθέσει το καλλιτεχνικά αξιόλογο έργο του. Η γκαλερί όπου εκθέτει τα έργα του συμμετείχε στις 38 αθηναϊκές γκαλερί του Gallery Walk, του προτεινόμενου εικαστικού περίπατου που μπορούσαν να επιλέξουν οι φίλοι της τέχνης στο πλαίσιο της φετινής documenta 14.

Τα έργα αποτελούνται από τέσσερα στοιχεία: α) το υπόβαθρο, β) τα περιγράμματα, γ) το χρώμα σε αφηρημένες φόρμες και διαφανείς ή λιγότερο διαφανείς πινελιές και δ) την ακριβή μέτρηση του χρόνου, που την επιτυγχάνει μια διάταξη ηλεκτρονικών βασισμένη στην ανοικτή πλατφόρμα arduino. Οι περισσότεροι πίνακες λειτουργούν χρηστικά και ως ρολόγια που βασίζονται σε ένα σύστημα δυαδικής αρίθμησης. (Το δυαδικό σύστημα αρίθμησης χρησιμοποιεί δύο ψηφία. Το 0 και το 1. Τα ψηφία ενός αριθμού στο δυαδικό σύστημα αρίθμησης αντιστοιχίζονται σε δυνάμεις του 2. Μονάδες, δυάδες, τετράδες, οκτάδες, δεκαεξάδες κοκ. )

Όπως σημειώνεται στο εισαγωγικό σημείωμα της έκθεσής του “Time Reflections” οι κατασκευές του συγκροτούν ένα αφηγηματικό σύνολο που τον απασχόλησε καλλιτεχνικά έξι χρόνια περίπου. Έναυσμα και έμπνευση της δουλειάς του αποτέλεσε μια μικρή ιστορία,  η αυτοπυρπόληση ενός ανθρώπου, που προβλήθηκε στις τηλεοράσεις. Πρόκειται για τον Μοχάμεντ, Τυνήσιο πτυχιούχο πανεπιστημίου που εργαζόταν ως μανάβης. Η αυτοχειρία του τεκμηρίωσε την απελπισία της επιβίωσής του και συνάμα πυροδότησε ένα κύμα αντιδράσεων στην Τυνησία, τη χώρα που χαρακτήριζαν οι αναλυτές του ΔΝΤ ως «οικονομικό θαύμα». Ακολούθησαν εξεγέρσεις και σε όλες τις χώρες  της Νότιας Μεσογείου.

Οι ζωγραφικές κατασκευές του Ματθαίου Παπαβασιλείου λειτουργούν ως ντόμινο και παρακολουθούν τον χρόνο στις διαδοχικές ωριαίες ατράκτους των περιοχών που συμμετείχαν στην αραβική άνοιξη. Zulu / Alpha / Bravo / Charlie / Delta / Echo είναι τα στρατιωτικά ονόματα των ωριαίων ατράκτων και υπενθυμίζουν την γεωγραφική θέση της κατασκευής.

Έχω την αίσθηση ότι η έμπνευση και η καλλιτεχνική δημιουργία αυτών των κατασκευών είναι υψηλής αισθητικής και πολιτικής αξίας. Η σύγχρονη τέχνη έχει ανάγκη από την αλήθεια της γνώσης, της πράξης και τον επαναπροσδιορισμό του ωραίου και αυτό το πράττει ο Ματθαίος με τρόπο πολιτικό. Άλλωστε, όπως έγραφε στην Ωδή στην ελληνική υδρία ο ρομαντικός John Keats (1795-1821), η ωραιότης είναι η αλήθεια και η αλήθεια ωραιότης. Η σύγχρονη ωραιότης νομίζω ότι, στις κρατούσες πλέον κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, περιλαμβάνει ή προϋποθέτει και μια τολμηρή αναμέτρηση  με την πολιτικά αμείλικτη πραγματικότητα, όπως είναι η σχέση των λαών και των συσπειρώσεων κεφαλαίου, που προάγει μιαν άνιση ανάπτυξη παγκοσμίως. Ο Ματθαίος Παπαβασιλείου, λοιπόν, επιλέγει να εστιάσει στη Μεσόγειο, στις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, και να κατασκευάσει μικρές ωρολογιακές πυξίδες αντίστασης στην ανισότητα. Το κάνει με έμπνευση, με έναν δυνατό και πρωτότυπο χρωστήρα (τα χρώματά του μαγνητίζουν) και με έναν χαμηλόφωνο, αλλά διεισδυτικό αξιακό κώδικα.