Οι νέοι που γίνονται όλο και πιο δυστυχισμένοι

Εδώ και αρκετό καιρό, πιστεύεται πως η ευτυχία ακολουθεί μια καμπύλη σχήματος U. Όταν κάποιος είναι νέος, υποτίθεται πως είναι πιο ευτυχισμένος, στα μέσα της ζωής του αυτό το συναίσθημα μειώνεται και στη συνέχεια αυξάνεται ξανά καθώς μεγαλώνει.

Για πολλούς δηλαδή, υπάρχει μια ανέμελη νεότητα, μια κάπως πιο δύσκολη μέση ηλικία και μια άνετη μετέπειτα ζωή, με ειδικούς να θεωρούν πως η ικανοποίησή μας αναφορικά με τη ζωή αυξάνεται όσο μεγαλώνουμε.

Φαίνεται όμως πως κάτι τέτοιο μάλλον ανατρέπεται, ή τουλάχιστον υπάρχει μια τάση προς τα εκεί. Κι αυτό γιατί μια νέα έρευνα που βασίζεται σε ευρήματα από έξι αγγλόφωνες χώρες δείχνει ότι οι νέοι είναι σήμερα πολύ λιγότερο ευτυχισμένοι από τις προηγούμενες γενιές.

Η μελέτη που εκπονήθηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και δημοσιεύθηκε από το Εθνικό Γραφείο Οικονομικών Ερευνών (NBER) των Ηνωμένων Πολιτειών, αποκαλύπτει μια συνεχή πτώση της ικανοποίησης σχετικά με τη ζωή και της ευτυχίας των νέων ενηλίκων κατά την τελευταία δεκαετία.

Με συν-συγγραφείς την ψυχολόγο Jean Twenge του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο και τον οικονομολόγο David Blanchflower του Πανεπιστημίου Dartmouth, η έρευνα εξέτασε στοιχεία που συλλέχθηκαν από 11 έρευνες στην Αυστραλία, τον Καναδά, την Ιρλανδία, τη Νέα Ζηλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.

Ωστόσο, μελέτες από άλλα μέρη του κόσμου φαίνεται να δείχνουν ότι τα αποτελέσματα αυτά ισχύουν σε γενικές γραμμές και εκεί.

Ευτυχία μεταξύ των νέων: Τι έχει διαπιστώσει η έρευνα;

Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι μια διογκούμενη κρίση ψυχικής υγείας των νέων σε έξι αγγλόφωνες χώρες παγκοσμίως ανατρέπει το παραδοσιακό πρότυπο ευτυχίας κατά τη διάρκεια της ζωής μας.

«Το σχήμα U στην ευημερία ανά ηλικία που υπήρχε σε αυτές τις χώρες έχει πλέον εξαφανιστεί και έχει αντικατασταθεί από μια κρίση στην ευημερία των νέων», σύμφωνα με την έρευνα.

Αναλύοντας τις απαντήσεις, η μελέτη διαπίστωσε ότι η ικανοποίηση από τη ζωή και η ευτυχία έχουν μειωθεί μεταξύ των νέων την τελευταία δεκαετία, και ιδιαίτερα μεταξύ των νέων γυναικών.

Εν τω μεταξύ, οι μεγαλύτεροι ενήλικες εξακολουθούν να βιώνουν αυξανόμενη ικανοποίηση από τη ζωή τους.

Η μετατόπιση αυτή έχει προκαλέσει ανησυχία ότι οι νεότερες γενιές αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς προκλήσεις σε έναν κόσμο μετά τον κορονοϊό, ιδίως με την άνοδο της ψηφιακής τεχνολογίας και την οικονομική αβεβαιότητα.

Ευτυχία – Δυστυχία: Τι κρύβεται πίσω από τις αλλαγές μεταξύ των γενεών;

Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της μείωσης της ευτυχίας και της αυξημένης χρήσης του διαδικτύου, στην εποχή των smartphones και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό, λένε οι ερευνητές, είναι το κύριο σημείο διαφοράς μεταξύ των σημερινών νεότερων γενεών και των προηγούμενων.

Το διαδίκτυο είναι ο «κύριος διεκδικητής» της ευθύνης, δήλωσε ο Blanchflower στο Al Jazeera. «Τίποτα άλλο δεν ταιριάζει με τις διαπιστώσεις».

Το 2024, μια έρευνα της Pew Research διαπίστωσε ότι τρεις στους τέσσερις Αμερικανούς εφήβους ένιωθαν ευτυχισμένοι ή «γαλήνιοι» όταν ήταν χωρίς τα smartphones τους. Οι ερευνητές πίσω από μια μελέτη του 2024 που έδειξε ότι οι Βρετανοί έφηβοι και οι έφηβοι προσχολικής ηλικίας ήταν οι λιγότερο ευτυχισμένοι στην Ευρώπη κατέληξαν επίσης στο συμπέρασμα ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν ένας από τους βασικούς λόγους.

Ο ισχυρισμός του Blanchflower φαίνεται να επιβεβαιώνεται από έρευνες σε άλλα έθνη παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής, όπου όλο και περισσότεροι νέοι αποκτούν πρόσβαση σε smartphones.

«Αυτή μπορεί να καταλήξει να είναι μια χαμένη γενιά», δήλωσε ο Blanchflower, πρώην υπεύθυνος χάραξης πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας, σε συνέντευξή του στον Guardian.

Άλλες μελέτες βέβαια έχουν συνδέσει την κρίση ψυχικής υγείας των νέων και με την ανισότητα μεταξύ των γενεών, την ανασφάλεια όσον αφορά στην εργασία και την κλιματική κρίση, φανερώνοντας πως πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο.

Στο ίδιο μήκος κύματος, αξίζει να αναφέρουμε πως σύμφωνα με την UNICEF, το ποσοστό των 15χρονων που δήλωναν υψηλή ικανοποίηση από τη ζωή μειώθηκε από περίπου 74% το 2018 σε 69% το 2022, σε 23 χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία.

Ένας από τους βασικούς παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτό είναι τα υψηλά ποσοστά φτώχειας, με περίπου 20 εκατομμύρια παιδιά στην ΕΕ, δηλαδή περίπου ένα στα τέσσερα, να κινδυνεύουν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό, σύμφωνα με έκθεση της UNICEF.

Νέοι: Όσο πιο μακριά από τα smartphones, τόσο το καλύτερο;

Ο Blanchflower, ο οποίος εργάστηκε σε παρόμοια μελέτη που εξέτασε αφρικανικές χώρες, με τίτλο The Mental Health of the Young in Africa, που δημοσιεύθηκε από το NBER τον Δεκέμβριο του 2024, δήλωσε ότι ενώ περίπου ο μισός πληθυσμός της τεράστιας ηπείρου δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ το διαδίκτυο, όσοι το έχουν κάνει είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν «προβλήματα ψυχικής υγείας».

«Η απουσία του διαδικτύου μπορεί να συμβάλει στην εξήγηση του γιατί η ψυχική υγεία των νέων Αφρικανών μειώνεται λιγότερο από ό,τι αλλού», αναφέρει η μελέτη. «Ωστόσο, υπάρχουν κίνδυνοι στον ορίζοντα, καθώς οι πωλήσεις των smartphones εκτοξεύονται», σημειώνει.

Μπορεί βέβαια να μοιάζει κάπως περίεργη η συζήτηση περί smartphones στην Αφρική, την ώρα που ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού της περιοχής ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας και χωρίς πρόσβαση σε βασικά αγαθά, ωστόσο αξίζει να σημειωθεί πως το 70% της υποσαχάριας Αφρικής είναι κάτω από 30 ετών, κι άρα είναι ίσως πιο πιθανό να έρθει σε επαφή με τα social media.

Η έρευνα αξιολόγησε μελέτες σε δεκάδες αφρικανικές χώρες, οι οποίες έδειξαν όλες μια καμπύλη ευτυχίας σε σχήμα U, γεγονός που υποδηλώνει συσχέτιση μεταξύ χαμηλής πρόσβασης στο διαδίκτυο και υψηλότερων επιπέδων ευτυχίας μεταξύ των νέων.

«Πρόκειται σαφώς για μια παγκόσμια τάση, κυρίως για όσους έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο», δήλωσε ο Blanchflower.

Σύμφωνα με τον Blanchflower, υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα επίπεδα ευτυχίας των μεσήλικων που χρησιμοποιούν smartphones είναι χαμηλότερα σε σύγκριση με τους προκατόχους τους σε προηγούμενες γενιές της ίδιας ηλικίας που δεν χρησιμοποιούσαν smartphones ή το διαδίκτυο.

Τι άλλο κάνει δυστυχισμένους τους νέους;

Ωστόσο, το διαδίκτυο και τα smartphones δεν μπορούν να είναι οι μόνοι παράγοντες που ευθύνονται για τη μείωση της ευτυχίας των νέων, καθώς κάτι τέτοιο θα αγνοούσε σημαντικές παραμέτρους που είναι αδύνατον να πιστέψει κανείς πως δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων: ακρίβεια, εργασιακή ανασφάλεια, ρατσισμός, έντονοι ρυθμοί ζωής ειδικά σε μεγαλουπόλεις.

Η μελέτη υποδηλώνει άλλωστε ότι οι οικονομικές δυσκολίες και η μοναξιά μπορεί επίσης να επιδεινώσουν την κατάσταση.

«Μια σειρά από πολιτισμικές δυνάμεις μπορεί να είναι σε δράση που έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην ικανοποίηση από τη ζωή και τις απόψεις για την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της προσωπικής κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της αυξημένης χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της αυξανόμενης εισοδηματικής ανισότητας», αναφέρει η μελέτη.

«Οι νέοι έχουν απομονωθεί. Δεν είναι τόσο το γεγονός ότι οι άνθρωποι κάθονται στο τηλέφωνο, όσο το τι δεν κάνουν. Δεν βγαίνουν τόσο πολύ έξω, δεν παίζουν με τους φίλους τους, δεν αλληλεπιδρούν με άλλους ή δεν κάνουν τόσο πολύ σεξ», υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο Blanchflower.

Η Παγκόσμια Έκθεση για την Ευτυχία το 2024 έδειξε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, οι νέοι κάτω των 30 ετών βίωσαν μια δραματική μείωση της ευτυχίας μετά την πανδημία COVID-19. Η πτώση της ευτυχίας είναι ιδιαίτερα έντονη στις ΗΠΑ, οι οποίες έπεσαν από τις 20 πιο ευτυχισμένες χώρες του δείκτη για πρώτη φορά από τότε που δημοσιεύθηκε η έκθεση το 2012.

«Η χαμηλότερη ευτυχία που αναφέρουν οι νέοι (κάτω των 30 ετών) στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά συνδέεται με χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης αναφορικά με την κοινωνική υποστήριξη, χαμηλότερη ικανοποίηση από τις συνθήκες διαβίωσης, μεγαλύτερο άγχος και ανησυχία, χαμηλότερη εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση και ισχυρότερες αντιλήψεις περί διαφθοράς», είχε δηλώσει στο BBC η συντάκτρια της έκθεσης Dr Lara Aknin.

Οι ειδικοί αναφέρουν ότι θα χρειαστούν περισσότερες έρευνες για να κατανοήσουν γιατί οι νέοι φαίνεται να είναι όλο και πιο δυστυχισμένοι, προκειμένου να βοηθήσουν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να σχεδιάσουν συγκεκριμένα μέτρα για την αναστροφή αυτής της αλλαγής.

Ωστόσο, ο Blanchflower αμφιβάλλει για τις προοπτικές αντιστροφής αυτής της τάσης.

«Η ανησυχία είναι ότι η μείωση της ευημερίας των νέων συνεχίζεται» και σύμφωνα με τον ίδιο «εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο».

Προέτρεψε τους ανθρώπους να «απομακρυνθούν από τα τηλέφωνά τους» και να αλληλεπιδρούν ολοένα και περισσότερο με τους άλλους.