Τα νέα μεταλλαγμένα και το μεγάλο κόλπο

Όταν, τον Δεκέμβριο του 2015, το έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Science» παρουσίασε τις 10 μεγαλύτερες επιστημονικές ανακαλύψεις της χρονιάς, στην κορυφή βρισκόταν η τεχνική γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR-Cas9. Πίσω από αυτόν τον «ψυχρό» επιστημονικό όρο κρύβεται στην πραγματικότητα η νέα γενιά μεταλλαγμένων τροφίμων, αφού οι επιστήμονες των αγροχημικών εταιρειών βρήκαν έναν νέο τρόπο για να περάσουν τα μεταλλαγμένα στο πιάτο μας, παρακάμπτοντας τις προβλέψεις της νομοθεσίας που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace ξεκίνησε, ήδη, καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών και διαδικτυακή συλλογή υπογραφών προκειμένου να επιστήσει την προσοχή στα νέα μεταλλαγμένα και στην ανάγκη οι πολίτες να ορθώσουν το ανάστημά τους ακόμα μια φορά στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος.

Οι εταιρείες αγροχημικών, όπως η Monsanto, πλασάρουν τη νέα γενιά μεταλλαγμένων, υποστηρίζοντας ότι δεν πρόκειται για γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς. Πρόκειται για ένα ύπουλο τρικ με στόχο να παρακαμφθεί η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ανοίξει η πόρτα της Ευρώπης στα νέα μεταλλαγμένα.

Όπως επισημαίνει η Greenpeace, «οι εταιρείες αγροχημικών “μαγειρεύουν” έναν άλλο τρόπο να φέρουν πάλι στο πιάτο μας τα νέα μεταλλαγμένα, με το επιχείρημα ότι οι νέοι αυτοί οργανισμοί, που παράγονται με μία ποικιλία νέων τεχνικών, στην πραγματικότητα δεν είναι μεταλλαγμένοι. Αν οι εταιρείες τα καταφέρουν, θα καταλήξουν σύντομα στα χωράφια και στα πιάτα μας, χωρίς κανέναν έλεγχο ασφαλείας ή σήμανση. Χωρίς να έχουμε πια κανέναν τρόπο να τα σταματήσουμε. Στην πραγματικότητα, ούτε που θα το ξέρουμε»!

Το DNA

Τα νέα μεταλλαγμένα, όπως επισημαίνει η διεθνής περιβαλλοντική οργάνωση, δεν έχουν ξένο DNA μέσα τους, αλλά παράγονται με τροποποίηση του DNA του ίδιου του οργανισμού τους, με την εισαγωγή γενετικού υλικού από ένα παρόμοιο είδος ή με αναπαραγωγή από τους αντίστοιχους οργανισμούς «παλιάς» τεχνολογίας. Αυτό, επισημαίνει η Greenpeace, δεν τα κάνει περισσότερο φυσικά και, όπως τα υπάρχοντα μεταλλαγμένα, μπορούν να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες ζημιές στο περιβάλλον και στην υγεία των ανθρώπων και των ζώων.

Η εμφάνιση της νέας γενιάς μεταλλαγμένων απειλεί να αλλάξει την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αφού η Κομισιόν βρίσκεται στη διαδικασία διερεύνησης για το εάν τα μεταλλαγμένα που έχουν παραχθεί με μια σειρά νέες τεχνικές θα έπρεπε να εξαιρεθούν από τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

Οι εταιρείες βιοτεχνολογίας που θέλουν να εφαρμόσουν αυτές τις τεχνικές για να δημιουργήσουν φυτά και ζώα που θα χρησιμοποιηθούν στη βιομηχανική παραγωγή τροφίμων και στην παραγωγή βιομάζας και βιοκαυσίμων υποστηρίζουν ότι αυτές οι νέες μέθοδοι για την απευθείας τροποποίηση του γενετικού υλικού ζωντανών οργανισμών δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο των κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα μεταλλαγμένα.

Η Greenpeace κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και επισημαίνει ότι, εάν η νέα γενιά μεταλλαγμένων δεν ενταχθεί στο πλαίσιο κανονισμών της Ε.Ε., αυτό θα σημαίνει ότι δεν θα υπάρχει αξιολόγηση κινδύνου, σήμανση και παρακολούθηση των μεταλλαγμένων που θα παράγονται με τις νέες μεθόδους και των παραπροϊόντων τους. Έτσι, «κάθε πιθανή αρνητική συνέπεια στην ασφάλεια των τροφίμων, των ζωοτροφών και του περιβάλλοντος δεν θα μπορούσε να ελεγχθεί. Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές, αγρότες και εκτροφείς δεν θα είχαν κανέναν τρόπο να αποφύγουν τα μεταλλαγμένα».

Πράσινο φως από τις ΗΠΑ

Ήδη στις ΗΠΑ οι μεγάλες αγροχημικές εταιρείες ανακοίνωσαν την παραγωγή νέων μεταλλαγμένων με αιχμή το καλαμπόκι και τα μανιτάρια. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από δέκα ημέρες η DuPont Pioneer, η τέταρτη μεγαλύτερη εταιρεία χημικών στον κόσμο, ανακοίνωσε τα σχέδιά της για τη διάθεση στην αγορά της πρώτης σοδειάς καλαμποκιού που έχει τροποποιηθεί με βάση την τεχνική γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR-Cas9.
Η διάθεση του προϊόντος στην αγορά γίνεται με τις ευλογίες του υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, το οποίο ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να υποβάλει το καλαμπόκι CRISPR στους ίδιους κανόνες με τους παραδοσιακούς γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

Το δεύτερο προϊόν που πήρε άδεια και βγαίνει στην αμερικανική αγορά χωρίς να υπόκειται στις προβλέψεις των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών είναι το μανιτάρι CRISPR, το οποίο μετά την τροποποίησή του με τη νέα μέθοδο δεν μαυρίζει!

Οι αγροχημικές εταιρείες και οι επιστήμονές τους που προωθούν τη νέα γενιά μεταλλαγμένων υποστηρίζουν ότι βρήκαν τον τρόπο να κάμψουν τις αντιδράσεις των καταναλωτών στα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα χάρη στη νέα αυτή τεχνική, που επιτρέπει γενετικές παρεμβάσεις σε φυτά χωρίς να εισάγει γονίδια από άλλους οργανισμούς. Αυτό, όμως, που δεν λένε είναι ότι, όταν βγήκαν για πρώτη φορά τα μεταλλαγμένα προϊόντα στην αγορά, οι ίδιες αυτές εταιρείες και οι επιστήμονές τους διαβεβαίωναν τους καταναλωτές ότι τα τρόφιμα είναι απολύτως ασφαλή, για να αποδειχθεί ύστερα από χρόνια το ακριβώς αντίθετο.

Ο κίνδυνος σήμερα, όμως, με τη νέα γενιά μεταλλαγμένων είναι πολύ μεγαλύτερος, αφού βαφτίζονται ως «μη μεταλλαγμένα» και έτσι δεν εμπίπτουν στους κανονισμούς που έχουν θεσπιστεί για τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα.

Παρέμβαση σε ανθρώπινο έμβρυο

Η μέθοδος της τεχνικής γονιδιακής επεξεργασίας CRISPR δεν έχει προκαλέσει τις έντονες ανησυχίες της επιστημονικής κοινότητας μόνο για την εφαρμογή της σε τρόφιμα, αλλά και για ένα πείραμα που έγινε τον Απρίλιο του 2015 από Κινέζους ερευνητές. Όπως οι ίδιοι είχαν ανακοινώσει σε επιστημονικό περιοδικό, προχώρησαν σε σκόπιμη γενετική τροποποίηση ανθρώπινου εμβρύου!

Να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το «Science», σε σχέση με προηγούμενες μεθόδους βιοτεχνολογίας η CRISPR διαθέτει αυξημένη δυνατότητα να εισαγάγει ένα γονίδιο ακριβώς στο επιθυμητό σημείο του DNA. Η μέθοδος είναι επίσης φθηνή και εύκολη στη χρήση. Μεταξύ άλλων, μέχρι στιγμής έχει δημιουργήσει σκύλους και πρόβατα με έξτρα μυς και κατσίκες με μακρύ τρίχωμα, ενώ σειρά μπορεί να έχουν κοτόπουλα που δεν μεταφέρουν τη γρίπη των πτηνών και κατοικίδια ζώα που δεν προκαλούν αλλεργίες.

Κορυφαίοι επιστήμονες και γενετιστές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και επισημαίνουν ότι θα πρέπει να τεθεί αυστηρό πλαίσιο για το πώς θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή η CRISPR έτσι ώστε και οι έρευνες να συνεχιστούν και να υπάρχει, όμως, ο αναγκαίος έλεγχος. Όπως υπογραμμίζουν, ο κυριότερος φόβος είναι η γέννηση μωρών που θα έχουν υποστεί γονιδιακή επεξεργασία ευγονικού τύπου προτού εμφυτευθούν στη μήτρα.