Ταξίδι στον χρόνο και τη λογοτεχνία μέσα από τη wikipedia

Στην οδό Αιγύπτου, στα Λαδάδικα, υπάρχει από σήμερα μια μικρή πινακίδα με την ένδειξη “Thesswiki”, την αναφορά στο όνομα του Μανόλη Αναγνωστάκη και την προτροπή στον ανυποψίαστο περαστικό ή τουρίστα να σκανάρει τον γραμμωτό κώδικα δύο διαστάσεων QR με το κινητό του τηλέφωνο.

Εκείνος που θα ανταποκριθεί στο “κάλεσμα” της πινακίδας θα δει σε λίγα λεπτά να εμφανίζονται στην οθόνη της συσκευής του τα ακόλουθα:

“Στην οδό Αιγύπτου – πρώτη πάροδος δεξιά -τώρα υψώνεται το μέγαρο της Τράπεζας Συναλλαγών
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως

Και τα παιδάκια δεν μπορούνε πια να παίξουνε από τα τόσα τροχοφόρα που περνούνε
Άλλωστε τα παιδιά μεγάλωσαν, ο καιρός εκείνος πέρασε που ξέρατε
Τώρα πια δε γελούν, δεν ψιθυρίζουν μυστικά, δεν εμπιστεύονται
Όσα επιζήσαν εννοείται, γιατί ήρθανε βαριές αρρώστιες από τότε
Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιώτες
Θυμούνται τα λόγια του πατέρα: εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες
Δεν έχει σημασία τελικά αν δεν τις γνώρισαν, λένε το μάθημα οι ίδιοι στα παιδιά τους
Ελπίζοντας πάντοτε πως κάποτε θα σταματήσει η αλυσίδα
Προς το παρόν στον παλιό δρόμο που λέγαμε, υψώνεται η Τράπεζα Συναλλαγών
-εγώ συναλλάσσομαι, εσύ συναλλάσσεσαι, αυτός συναλλάσσεται
Τουριστικά γραφεία και πρακτορεία μεταναστεύσεως
εμείς μεταναστεύουμε, εσείς μεταναστεύετε, αυτοί μεταναστεύουν –
Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει, έλεγε κι ο Ποιητής
Η Ελλάδα με τα ωραία νησιά, τα ωραία γραφεία, τις ωραίες εκκλησιές”.

Σήμερα, στην οδό Αιγύπτου, παραμένει το μέγαρο που αναφέρεται στο παραπάνω απόσπασμα από τη “Θεσσαλονίκη, Μέρες του 1969 μ.Χ.” του Μανόλη Αναγνωστάκη. Το σχετικό λήμμα, άλλωστε, επιλέχθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας φοιτητών, καθηγητών και βιβλιοθηκονόμων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου προκειμένου να αναρτηθούν στην wikipedia δεκάδες λήμματα από λογοτεχνικά έργα που σχετίζονται με συγκεκριμένα σημεία ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος της πόλης, όπου έγινε η επικόλληση αντίστοιχων QR κωδικών. Οι αναφορές θα ενσωματωθούν σε διαδραστικούς χάρτες που θα είναι ελεύθερα προσβάσιμοι στο διαδίκτυο.

“Το κείμενο του Αναγνωστάκη, ενός ποιητή του αστικού τοπίου της Θεσσαλονίκης, που ήταν και ο αγαπημένος του χώρος, είναι γνωστό σε πολλούς. Δείχνει τη Θεσσαλονίκη σε δύο διαφορετικά χρονικά επίπεδα. Το παρελθόν της κατοχής του εμφυλίου και του πολέμου αντιπαραβάλλεται με το παρόν της εμπορευματοποίησης, της εξαγοράς.

Βέβαια υποκρύπτεται και το πολιτικό περιβάλλον της εποχής, δηλαδή η χούντα, ενώ υπάρχει και μια έμμεση συνομιλία με την καβαφική ποίηση ήδη από τον τίτλο του ποιήματος αυτού” σχολιάζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο επίκουρος καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Μιχάλης Μπακογιάννης.

Αρκετά μακρύτερα, στην οδό Δημητρίου Πολιορκητού, που ξεκινά από την οδό Ολυμπιάδος, πίσω από το Διοικητήριο και ανεβαίνει μέχρι τη Μονή Βλατάδων, ο κωδικός QR παραπέμπει σε απόσπασμα του βιβλίου του Ντίνου Χριστιανόπουλου από το βιβλίο “Θεσσαλονίκη ου με θέσπισεν”:

“Η γειτονιά έχει πολύ χρώμα. Πολλές φτωχές οικογένειες, που διαθέτουν αυλή ακόμα βγάζουν ουζάκι το απόγευμα κάτω από το τσαρδάκι με την κληματαριά. Δεν λείπουν και αρκετοί συμπαθείς φοιτητές που συζούν με τις φιληνάδες τους, μερικοί μάγκες που εκτονώνονται ακόμα κάνοντας σούζες με τα μηχανάκια τους, μερικοί ξένοι διανοούμενοι αθεράπευτοι εραστές της άνω πόλης, και αρκετές οικογένειες συμπαθών Ρωσοποντίων (άλλοι ρωσόγλωσσοι κι άλλοι τουρκόγλωσσοι) που θυμίζουν έντονα μικρασιατική Θεσσαλονίκη του 1950”.

Μιλώντας για το σχετικό λήμμα που βρίσκεται και αυτό από σήμερα στη wikipedia, ο επίκουρος καθηγητής του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δημήτριος Κόκορης, σχολιάζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ότι μεταφέρει την εικόνα και τη ζωντάνια μιας γειτονιάς της πόλης που δεν είναι γενικότερα γνωστή.

Σε περισσότερο γνωστά σημεία παραπέμπουν τον επισκέπτη οι αναφορές του Γιώργου Ιωάννου στη Ροτόντα και το Λευκό Πύργο: “Ένα μνημείο που βρίσκεται στο μεταίχμιο, μπορεί και δεν μπορεί να ονομαστεί βυζαντινό, είναι η λεγόμενη Ροτόντα.

Το κυκλικό και τεράστιο αυτό μνημείο ένα από τα σπάνια του είδους του, ανήκει στη Ρωμαϊκή εποχή της Θεσσαλονίκης, τότε που ο Γαλέριος την έκαμε έδρα του….” , “…από το λευκό Πύργο, που μονάχα ένα δόντι κατόρθωσε να του βγάλει ο σεισμός, αρχίζει μια παραλιακή λεωφόρος που παρόμοιά της δεν υπάρχει όχι μονάχα στην Ελλάδα αλλά ούτε καν στη Μεσόγειο”.

Η ανάρτηση των λημμάτων και δεκάδων λογοτεχνικών αποσπασμάτων από τους Μανόλη Αναγνωστάκη, Γιώργο Ιωάννου, Τόλη Καζαντζή, Ζωή Καρέλλη, Μαρία Κέντρου – Αγαθοπούλου, Κλείτο Κύρου, Νίκο Μπακόλα, Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη, Περικλή Σφυρίδη και Ντίνο Χριστιανόπουλο, ξεκίνησε νωρίς το πρωί στο πλαίσιο του Εργαστηρίου λημματογράφησης Wikipedia στο οποίο συμμετέχουν πάνω από εκατό φοιτητές, καθηγητές και βιβλιοθηκονόμοι.

“Παράλληλα με τις ομάδες εργασίες που συστάθηκαν για κάθε λογοτέχνη, ομάδες φοιτητών φωτογράφιζαν τα σημεία της πόλης με τα οποία συνδέονται οι λογοτεχνικές αναφορές και τοποθετούσαν τις πινακίδες με τους κωδικούς” επισημαίνει η προϊσταμένη Διεύθυνσης της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, Κατερίνα Νάστα, η οποία υπογραμμίζει ότι η δράση θα συμπεριληφθεί στα 90 χρόνια του πανεπιστημίου και θα ακολουθήσει η μετάφραση των λημμάτων σε ξένες γλώσσες ώστε να γνωρίσουν με αυτό τον τρόπο την πόλη και οι ξένοι επισκέπτες της.

“Αυτή τη στιγμή οι επιστημονικές βάσεις υπάρχουν αλλά μπαίνει και η βάση της τεχνογνωσίας για τη συνεργασία με φορείς έξω από το πανεπιστήμιο, όπως ο δήμος” ανέφερε η αντιπρύτανης Αριάδνη Στογιαννίδου και πρόσθεσε ότι θα μπορούσαν να γίνουν αντίστοιχες δράσεις στο μέλλον. “Άλλωστε έχουμε μέσα στο πανεπιστήμιο μια εξαιρετική σχολή καλών τεχνών. Υπάρχει τμήμα κινηματογράφου και θεάτρου και έχουμε ανθρώπους που θα μπορέσουν να συμβάλλουν και να το υποστηρίξουν όλο αυτό” κατέληξε.