Ποιοι είναι οι Χούτι – Η κατάληψη της εξουσίας στην Υεμένη

Το κίνημα των Χούτι, γνωστό και ως Ανσάρ Αλλάχ ή Ανσαρουλάχ (Υποστηρικτές του Θεού), είναι η μία πλευρά του εμφυλίου πολέμου στην Υεμένη, που μαίνεται εδώ και πάνω από μια δεκαετία.

Εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, όταν ο ηγέτης τους, Χουσεΐν Μπαντρεντίν αλ Χούτι, ξεκίνησε το Believing Youth (Πιστή Νεολαία), ένα θρησκευτικό κίνημα αναβίωσης του ζαϊντισμού, ενός αιωνόβιου παρακλαδιού (ένα εκ των τριών) του σιιτικού Ισλάμ, που ξεφύτρωσε περί τον 8ο αιώνα, όταν ο Ζαΐντ ιμπν Αλί προσπάθησε και απέτυχε στην επανάσταση που κήρυξε εναντίον των Ομεϋαδών. Θεωρείται το σιιτικό δόγμα που είναι πιο κοντά στον σουνιτισμό, θεωρούν τον Αλί (ξάδελφο του Μωάμεθ) ως τον νόμιμο απόγονο και συνεχιστή του και υποτίθεται ότι προτάσσουν τη λογική απέναντι στα όσα γράφει το Κοράνι.

Οι ζαϊντίτες στην Υεμένη ζούσαν αρχικά στα υψίπεδα και στα βόρεια εδάφη, αλλά η έκταση της κυριαρχίας τους μακριά από την επί επτά αιώνες πρωτεύουσά τους, τη Σαάντα, άλλαζε με την πάροδο του χρόνου. Η δυναστεία των Κασιμήδων ιδρύθηκε μετά από οθωμανική εισβολή τον 16ο αιώνα. Μετά από μια άλλη αλληλεπίδραση με τους Οθωμανούς, μια νέα γραμμή διαδοχής ξεκίνησε τον 19ο αιώνα. Με μικρές διακοπές, αυτές οι δύο δυναστείες κυβέρνησαν στην Υεμένη μέχρι τη δημιουργία της Αραβικής Δημοκρατίας της Υεμένης το 1962. Ο εμφύλιος μεταξύ των νέων ηγεμόνων και των παλαιών πιστών στους ιμάμηδες, που διήρκεσε από το 1962 μέχρι το 1970, έληξε με την εθνική συμφιλίωσή τους, με τους ζαΐντίτες να εντάσσονται στο νέο πολιτικό σύστημα, να κερδίζουν την αποκατάσταση την πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του ζαϊντισμού, αλλά και να προετοιμάζονται: Το κίνημα του Αλ Χούτι ιδρύθηκε για να εκπροσωπήσει τους ζαϊντίτες και να αντισταθεί στον ριζοσπαστικό σουνιτισμό, ιδιαίτερα στις ιδέες του γουαχαμπισμού από τη Σαουδική Αραβία. Οι στενότεροι οπαδοί του έγιναν γνωστοί ως Χούτι, παίρνοντας το όνομά τους από τη φυλή που φέρει το ίδιο όνομα και που κρατάει παραδοσιακά (έλκουν την καταγωγή τους από τη φυλή Χαμντάν, που χρονολογείται προ του 630 μ.Χ.) τα σκήπτρα της εξουσίας και κύρους σε περιοχές της βόρειας Υεμένης.

Πώς απέκτησαν οι Χούτι την εξουσία;

Ο Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ, ο πρώτος Πρόεδρος της Υεμένης μετά την ενοποίηση της Βόρειας και της Νότιας Υεμένης το 1990, υποστήριξε αρχικά τα μέλη της Πιστής Νεολαίας. Αλλά καθώς η δημοτικότητα του κινήματος μεγάλωνε και η αντικυβερνητική ρητορική οξύνθηκε, έγινε απειλή για τον Σάλεχ. Τα πράγματα έφτασαν στο αποκορύφωμά τους το 2003, όταν ο Σάλεχ υποστήριξε την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, στην οποία πολλοί Υεμενίτες αντιτάχθηκαν. Επηρεασμένος από τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, ο Αλ Χούτι υιοθέτησε το σλόγκαν της οργάνωσης εναντίον των ΗΠΑ, του Ισραήλ και των Εβραίων.

Για τον Αλ Χούτι, το ρήγμα ήταν μια ευκαιρία. Αρπάζοντας την ευκαιρία που του έδωσε η δημόσια οργή, οργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις, κατηγορώντας τον Πρόεδρο της Υεμένης για διαφθορά. Μετά από μήνες αναταραχής, ο Σάλεχ εξέδωσε ένταλμα σύλληψής του. Ο Αλ Χούτι σκοτώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004 από τις δυνάμεις της Υεμένης. Ο θάνατός του έγινε η αιτία που το κίνημά του γιγαντώθηκε και στάθηκε αφορμή για την έναρξη της ανταρσίας των Χούτι. Τον έλεγχο ανέλαβε έκτοτε ο αδελφός του. Η στρατιωτική πτέρυγα των Χούτι μεγάλωσε, καθώς περισσότεροι μαχητές εντάχθηκαν σε αυτή. Ενθαρρυμένοι από τις πρώτες διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, πήραν τον έλεγχο της βόρειας επαρχίας Σαάντα και ζήτησαν τον τερματισμό του καθεστώτος Σάλεχ.

Ο Σάλεχ συμφώνησε το 2011 να παραδώσει την εξουσία στον αντιπρόεδρό του Αμπντ-Ραμπού Μανσούρ Χάντι, αλλά αυτή η κυβέρνηση δεν ήταν πιο δημοφιλής. Ο Χάντι υποστηριζόταν από τον δυνατότερο φύλαρχο της Υεμένης, τον σεΐχη Σαντίκ αλ Άχμαρ. Έτσι ο Σάλεχ υποστήριξε σιγά σιγά τη φυλή των Χούτι στα βόρεια.

Οι Χούτι χτύπησαν ξανά το 2014, παίρνοντας τον έλεγχο τμημάτων της Σαναά, της πρωτεύουσας της Υεμένης, προτού τελικά εισβάλουν στο προεδρικό μέγαρο στις αρχές του επόμενου έτους.

Ο πόλεμος των Χούτι με τη Σαουδική Αραβία

Ο Χάντι κατέφυγε στη Σαουδική Αραβία, η οποία ξεκίνησε πόλεμο κατά των Χούτι κατόπιν αιτήματός του τον Μάρτιο του 2015.

Το κίνημα των Χούτι προσελκύει οπαδούς στην Υεμένη δηλώνοντας ότι αγωνίζονται για την οικονομική ανάπτυξη και τον τερματισμό της πολιτικής περιθωριοποίησης των Ζαϊντί Σιιτών, καθώς και προωθώντας περιφερειακά πολιτικο-θρησκευτικά ζητήματα στα μέσα ενημέρωσης του. Οι Χούτι έχουν μια περίπλοκη σχέση με τους Σουνίτες της Υεμένης. Το κίνημα έχει κάνει διακρίσεις σε βάρος των Σουνιτών, αλλά έχει επίσης συμμαχήσει μαζί τους και φυσικά τους έχει στρατολογήσει. Οι Χούτι στοχεύουν να κυβερνήσουν όλη την Υεμένη και να υποστηρίξουν εξωτερικά κινήματα εναντίον των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Λόγω του ιδεολογικού υπόβαθρου των Χούτι, η σύγκρουση στην Υεμένη θεωρείται ευρέως ως ένα μέτωπο του πολέμου αντιπροσώπων Ιράν – Σαουδικής Αραβίας.

Αυτό που αναμενόταν να είναι μια γρήγορη εκστρατεία κράτησε χρόνια: Τελικά υπογράφηκε εκεχειρία το 2022. Έληξε μετά από έξι μήνες, αλλά οι εμπλεκόμενες πλευρές δεν συνέχισαν τον πλήρους κλίμακας πόλεμο. Μετά την κατάπαυση του πυρός, οι Χούτι έχουν εδραιώσει τον έλεγχό τους στο μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Υεμένης. Επιδίωξαν επίσης μια συμφωνία με τους Σαουδάραβες που θα έφερνε το οριστικό τέλος του πολέμου και θα παγίωνε τον ρόλο τους ως κυβερνώντων τη χώρα.

Ποιοι είναι οι σύμμαχοί τους;

Οι ζαϊντίτες σχημάτισαν κράτη στις περιοχές που σήμερα ανήκουν στο βόρειο Ιράν (Ταμπαριστάν) και αργότερα στην Υεμένη. Από εκεί πηγάζει και η σχέση με το Ιράν, πέραν του ότι και οι δύο χώρες (Ιράν και Υεμένη) είναι σιιτικές.

Οι Χούτι υποστηρίζονται από το Ιράν, το οποίο άρχισε να αυξάνει τη βοήθειά του προς αυτούς το 2014, καθώς κλιμακώθηκε ο εμφύλιος πόλεμος και καθώς εντάθηκε ο ανταγωνισμός του με τη Σαουδική Αραβία. Το Ιράν παρείχε στην ομάδα όπλα και τεχνολογία, μεταξύ άλλων, για θαλάσσιες νάρκες, βαλλιστικούς πυραύλους, πυραύλους Κρουζ και μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAVs ή drones), σύμφωνα με έκθεση του 2021 από το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.

Τα εγχώρια όπλα των Χούτι συναρμολογήθηκαν σε μεγάλο βαθμό με ιρανικά εξαρτήματα που μεταφέρθηκαν λαθραία στην Υεμένη σε κομμάτια. Αλλά έχουν κάνει προοδευτικές τροποποιήσεις που έχουν προσθέσει μεγάλες συνολικές βελτιώσεις. Σε μια νέα εξέλιξη, οι Χούτι χρησιμοποίησαν βαλλιστικούς πυραύλους μεσαίου βεληνεκούς κατά του Ισραήλ, εκτοξεύοντας ένα σωρό βλημάτων στη νότια περιοχή του Ισραήλ, Εϊλάτ, στις αρχές Δεκεμβρίου, τα οποία το Ισραήλ είπε ότι αναχαίτισε.

Οι Χούτι αποτελούν μέρος του λεγόμενου «Άξονα Αντίστασης» του Ιράν – μιας αντι-ισραηλινής και αντιδυτικής συμμαχίας περιφερειακών πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από την Ισλαμική Δημοκρατία. Μαζί με τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, οι Χούτι είναι μία από τις τρεις εξέχουσες πολιτοφυλακές οι οποίες υποστηρίζονται από το Ιράν που έχουν εξαπολύσει επιθέσεις στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γάζα, προς υποστήριξη, όπως λένε, της Χαμάς και των Παλαιστινίων.

Τι περιλαμβάνει το οπλοστάσιο των Χούτι

Οι αντάρτες, που στηρίζονται από το Ιράν, έχουν ενισχύσει τις στρατιωτικές τους ικανότητες από το 2014, όταν άρχισαν να καταλαμβάνουν μεγάλες περιοχές της Υεμένης, και πλέον διαθέτουν πυραύλους και drones που εν μέρει είναι κατασκευασμένα από ιρανικά υλικά ή εξαρτήματα.

Βαλλιστικοί πύραυλοι: Στο οπλοστάσιο των Χούτι περιλαμβάνονται πύραυλοι Typhoon, μια τροποποιημένη εκδοχή των ιρανικών βαλλιστικών πυραύλων Qadr. Μάλιστα παρουσίασαν τους Typhoon λίγες μόνο εβδομάδες πριν την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ.

Πύραυλοι Κρουζ: Οι αντάρτες στην Υεμένη διαθέτουν επίσης τροποποιημένες εκδοχές των ιρανικών πυραύλων Κρουζ Qods. Οι πύραυλοι αυτοί είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί από τους Χούτι σε πλήγματα εναντίον εγκαταστάσεων στη Σαουδική Αραβία. Εμιράτα και Σαουδική Αραβία είναι μέλη του στρατιωτικού συνασπισμού που στηρίζει την κυβέρνηση της Υεμένης έναντι των Χούτι από το 2015.

Drone: Οι Χούτι διαθέτουν επιθετικά drone Shahid, τα οποία χρησιμοποιεί και η Ρωσία στην Ουκρανία, και επίσης Samad-3.