Φορολογικές δηλώσεις: Τα «μυστικά» για το ραντεβού με την εφορία

Η προθεσμία υποβολής φορολογικών δηλώσεων για το έτος 2024 πλησιάζει, με τους φορολογούμενους να πρέπει να ετοιμάζονται να υποβάλουν τις δηλώσεις τους για τα εισοδήματα του 2023. Έως τις 29 Φεβρουαρίου, εργοδότες, δημόσιοι φορείς, ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες πρέπει να αποστείλουν τις βεβαιώσεις για τα εισοδήματα που απέκτησαν οι φορολογούμενοι το προηγούμενο έτος.

Αυτές οι πληροφορίες θα χρησιμοποιηθούν για την αυτόματη συμπλήρωση των δηλώσεων, ειδικά για ένα εκατομμύριο φορολογούμενους που είχαν σταθερά εισοδήματα μόνο από μισθούς και συντάξεις χωρίς καμία οικογενειακή ή περιουσιακή μεταβολή.

Η εφαρμογή του Τaxis για τις δηλώσεις αναμένεται να είναι διαθέσιμη προς το τέλος Μαρτίου. Ως προς την πληρωμή του φόρου εισοδήματος, για εκείνους που λαμβάνουν χρεωστικό εκκαθαριστικό, αυτή θα γίνεται σε 8 μηνιαίες δόσεις από τέλος Ιουλίου έως τον Φεβρουάριο του 2025.

Τι ισχύει

Τα κομβικά σημεία που οφείλουν να γνωρίζουν οι φορολογούμενοι ενόψει της συμπλήρωσης των δηλώσεών τους είναι τα ακόλουθα:

1. Tέλος επιτηδεύματος. Τέλος επιτηδεύματος τεσσάρων ταχυτήτων φέρνουν οι ανατροπές στο σύστημα φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών και των ατομικών επιχειρήσεων.

Για τους επαγγελματίες, τους αυτοαπασχολούμενους και τις ατομικές επιχειρήσεις το τέλος «κουρεύεται» στο μισό, για όσους εξαιρούνται από το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα, όπως είναι οι εργαζόμενοι που αμείβονται με μπλοκάκι, παραμένει στα 400-500 ευρώ, ενώ στα ίδια επίπεδα, από 800 έως 1.000 ευρώ, διατηρείται το τέλος επιτηδεύματος που θα κληθούν να πληρώσουν οι επιχειρήσεις (ΙΚΕ, Α.Ε., Ο.Ε. ΕΠΕ, Ε.Ε.). Από την πληρωμή του τέλους θα απαλλαγούν το 2024:

– Επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις με ακαθάριστα έσοδα έως 2 εκατ. ευρώ που αύξησαν το 2023 τον αριθμό των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης κατά τουλάχιστον 3/12 σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

– Εμπορικές επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες που ασκούν τη δραστηριότητά τους σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά κάτω από 100 κατοίκους, εκτός εάν πρόκειται για τουριστικούς τόπους.

– Ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις και ατομική άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος, εφόσον δεν έχουν παρέλθει πέντε έτη από την πρώτη έναρξη εργασιών.

– Τα πρόσωπα που διαθέτουν ατομική εμπορική επιχείρηση ή ασκούν ελεύθερο επάγγελμα και παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%.

– Επιτηδευματίες με ατομικές επιχειρήσεις, εφόσον υπολείπονται τρία έτη από το έτος της συνταξιοδότησής τους. Ως έτος συνταξιοδότησης νοείται για τη φορολογική νομοθεσία το 65ο έτος της ηλικίας.

– Οι αγρότες κανονικού καθεστώτος για τους οποίους έχουν παρέλθει τα πρώτα πέντε έτη από την ημερομηνία τήρησης βιβλίων και ένταξής τους στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ.

– Οι αλιείς παράκτιας αλιείας, που εκμεταλλεύονται, είτε ατομικά είτε με τη μορφή συμπλοιοκτησίας ή κοινωνίας αστικού δικαίου, αλιευτικά σκάφη μέχρι 12 μέτρων, μεταξύ καθέτων.

– Οι αγρότες κανονικού καθεστώτος-παραγωγοί, οι οποίοι διαθέτουν τα προϊόντα τους σε λαϊκές αγορές.

– Κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί εργαζομένων, αγρότες-μέλη αγροτικών συνεταιρισμών, αγροτικοί συνεταιρισμοί, σχολικοί συνεταιρισμοί.

– Επιχειρήσεις που βρίσκονται σε εκκαθάριση, πτώχευση ή αδράνεια.

2. Ηλεκτρονικές αποδείξεις. Οι δαπάνες που πραγματοποιούνται με ηλεκτρονικές πληρωμές (κάρτα, e-banking κ.λπ.) θα πρέπει να καλύπτουν το 30% του εισοδήματος του φορολογουμένου, με μέγιστο όριο το ποσό των 20.000 ευρώ. Οι φορολογούμενοι που δεν κατάφεραν να συλλέξουν τις απαιτούμενες αποδείξεις, με βάση τη φορολογική νομοθεσία, θα κληθούν να πληρώσουν έξτρα φόρο ίσο με το 22% των αποδείξεων που λείπουν. Οι φορολογούμενοι που έχουν συμπληρώσει το 70ό έτος της ηλικίας τους, αλλά και όσοι κατοικούν μόνιμα σε χωριά με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, εκτός αν πρόκειται για τουριστικούς τόπους, απαλλάσσονται από την κάλυψη του 30% του εισοδήματός τους με ηλεκτρονικές αποδείξεις.

3. Εξτρα μείωση φόρου. Oι δαπάνες για πληρωμή αμοιβών σε οκτώ κατηγορίες ιατρικών επαγγελμάτων «μετρούν» στο 200% της αξίας τους για την κάλυψη του 30% του εισοδήματος και την αποφυγή πρόσθετης φορολόγησης με 22%, εφόσον έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα (πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες). Πρόκειται για τις δαπάνες που καταβάλλονται σε ιατρούς, οδοντιάτρους, ορθοδοντικούς, οστεοπαθητικούς, χειροπράκτες, οφθαλμιάτρους, χειροποδιστές και ποδολόγους. Στη λίστα των επαγγελματικών κλάδων όπου οι ηλεκτρονικές αποδείξεις θα δίνουν έξτρα έκπτωση φόρου περιλαμβάνονται: υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, ελαιοχρωματιστές, δικηγόροι, αρχιτέκτονες, ψυκτικοί, γραφεία τελετών, υπηρεσίες προσωπικής φροντίδας και νοσηλείας, υπηρεσίες καθαρισμού και συντήρησης, παιδικής φροντίδας, λιμουζίνες και ταξί, φωτογράφοι, οικοδομικές εργασίες, καθώς και γυμναστήρια και σχολές χορού.

4. Εκπτωση για δαπάνες ανακαίνισης. Φορολογούμενοι που πραγματοποίησαν δαπάνες για την ανακαίνιση ή την επισκευή της κατοικίας τους θα έχουν έκπτωση έως 1.600 ευρώ στον φόρο εισοδήματος που θα κληθούν να πληρώσουν τη φετινή χρονιά. Οπως προβλέπεται, για δαπάνες ανακαίνισης ή επισκευής κατοικίας που πραγματοποιήθηκαν από το 2022 έως και το 2023, η έκπτωση φόρου φτάνει το 40%, με ανώτατο όριο δαπάνης τα 16.000 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι φορολογούμενοι για εργασίες ύψους 16.000 ευρώ θα έχουν έκπτωση 40%, δηλαδή 6.400 ευρώ, ποσό που κατανέμεται ισόποσα σε τέσσερα χρόνια, δηλαδή 1.600 ευρώ τον χρόνο. Η έκπτωση 40% για τη δαπάνη που πραγματοποιήθηκε το 2023 κατανέμεται ισόποσα στα έτη 2024, 2025, 2026 και 2027 και μειώνει τον φόρο εισοδήματος που θα βεβαιώνεται στον φορολογούμενο ιδιοκτήτη κατά το έτος αυτό.

5. Aνείσπρακτα ενοίκια. Με την πληρωμή φόρων για εισοδήματα που δεν απέκτησαν το 2023 κινδυνεύουν οι φορολογούμενοι με ανείσπρακτα ενοίκια, στην περίπτωση που δεν προνοήσουν πριν από την υποβολή της δήλωσης. Οσοι ιδιοκτήτες εκμισθώνουν ακίνητα, αλλά δεν εισπράττουν ενοίκια, πριν από την υποβολή της δήλωσης, με ένα εξώδικο προς τον ενοικιαστή, θα γλιτώσουν τη φορολόγησή τους. Τα μη εισπραχθέντα εισοδήματα από ακίνητα δηλώνονται σε ειδικό κωδικό.

6. Προκαταβολή φόρου. Με συντελεστή 55% θα υπολογιστεί η προκαταβολή φόρου για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις ατομικές επιχειρήσεις, ενώ για τις επιχειρήσεις έχει περιοριστεί στο 80%. Αντίθετα, διατηρείται η προκαταβολή φόρου στο 100% για τα πιστωτικά ιδρύματα.

7. Τεκμήρια. Οι φορολογούμενοι που δεν θα δικαιολογήσουν τις τεκμαρτές δαπάνες με τα εισοδήματά τους θα φορολογηθούν με βάση τα τεκμήρια. Οι τεκμαρτές δαπάνες που απειλούν να αυξήσουν τη φορολογία των φυσικών προσώπων είναι οι ακόλουθες:

– Οι κατοικίες: Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας.

– Τα αυτοκίνητα: Το τεκμήριο για τα αυτοκίνητα διαμορφώνεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και ξεκινά από τα 4.000 ευρώ για οχήματα μέχρι 1.200 κ.εκ. και κλιμακώνεται αναλόγως.

– Τα δίδακτρα που καταβάλλονται για ιδιωτικά σχολεία και εκπαιδευτήρια.

– Η δαπάνη για οικιακές βοηθούς, οδηγούς αυτοκινήτων, δασκάλους και λοιπό προσωπικό.

– Τα σκάφη αναψυχής. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση τα μέτρα.

– Οι πισίνες. Το τεκμήριο υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά τους και διαμορφώνεται ανάλογα με το αν είναι εξωτερική ή εσωτερική.

– Οι δαπάνες για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων εντός του 2023 (ακίνητα, αυτοκίνητα, πίνακες ζωγραφικής και γενικά αγαθά μεγάλης αξίας).

– Η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης, η οποία ορίζεται στο ποσό των 3.000 ευρώ προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και στο ποσό των 5.000 ευρώ προκειμένου για συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.

8. Φοιτητική κατοικία. Η κατοικία που νοικιάζουν τα παιδιά -εξαρτώμενα μέλη που σπουδάζουν μακριά από τον τόπο μόνιμης διαμονής- δηλώνεται ως δευτερεύουσα από τον γονέα, ώστε να επιβαρύνεται εκείνος από το τεκμήριο.

9. Φιλοξενία. Τέκνα που φιλοξενούνται στην κατοικία των γονέων τους δεν επιβαρύνονται με το τεκμήριο κατοικίας. Το τεκμήριο επιβαρύνει τους γονείς.

10. Κάτοικοι εξωτερικού. Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού υποχρεούνται να επιβεβαιώσουν και τη χώρα φορολογικής κατοικίας τους, όπως αυτή είναι καταχωρισμένη στα στοιχεία μητρώου/φυσικού προσώπου, καθώς χρησιμοποιείται για σκοπούς ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών. Σε καμία περίπτωση δεν εφαρμόζονται τα τεκμήρια διαβίωσης στα φυσικά πρόσωπα που έχουν τη φορολογική κατοικία τους στην αλλοδαπή, ακόμη και αν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα.

11. Ασφαλιστικές εισφορές. Οι ασφαλιστικές εισφορές που κατέβαλαν το 2023 οι μισθωτοί σε ασφαλιστικούς οργανισμούς υποχρεωτικής ασφάλισης για να εξαγοράσουν χρόνο ασφάλισης (π.χ. χρόνο στρατιωτικής θητείας) μειώνουν το φορολογητέο εισόδημα από μισθωτή εργασία.

12. Κενές κατοικίες. Δεν εφαρμόζεται το τεκμήριο διαβίωσης για τις κενές και ημιτελείς κατοικίες. Δεν συμπληρώνονται στο Ε1, αλλά στο Ε2.

13. Ανάλωση κεφαλαίου. Ο κωδικός 787-788 μπορεί να ακυρώσει τα τεκμήρια και να γλιτώσει τους φορολογουμένους από την πληρωμή έξτρα φόρου για εισόδημα που δεν έχουν αποκτήσει. Στον κωδικό αυτόν δηλώνεται η ανάλωση κεφαλαίου και ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεστεί εισοδήματα προηγούμενων ετών, χωρίς να υπάρχει περιορισμός. Δηλαδή, μπορεί να επικαλεστεί εισοδήματα που είχε πριν αρκετά χρόνια.

14. Δωρεάν παραχώρηση κατοικίας. Η δωρεάν παραχώρηση μιας κύριας κατοικίας επιφάνειας μέχρι 200 τ.μ. από γονείς σε παιδιά και αντίστροφα, προς παππούδες, γιαγιάδες και προς παιδιά, εγγόνια είναι αφορολόγητη για τον φορολογούμενο που παραχωρεί την κατοικία. Ωστόσο, το τεκμήριο κατοικίας εφαρμόζεται και για τη δωρεάν παραχωρούμενη κατοικία.

15. Για όσους έχουν αποβιώσει δεν θα ισχύσουν οι προθεσμίες. Οι νόμιμοι κληρονόμοι των αποβιωσάντων θα πρέπει να υποβάλουν τη φορολογική δήλωση για τα εισοδήματα που απέκτησαν το έτος 2023 και μέχρι την ημερομηνία του θανάτου τους εμπρόθεσμα έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2024 και μόνο στην εφορία του αποθανόντος, αφού κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά.

16. Τα ανήλικα ή ενήλικα τέκνα θεωρούνται εξαρτώμενα εφόσον το ετήσιο πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημά τους δεν υπερέβη εντός του 2023 τα 3.000 ευρώ ή τα 6.000 ευρώ αν παρουσιάζουν αναπηρία 67% και άνω.

17. Oσοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους μέχρι τις 31/12/2023 και έχουν πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα υποχρεούνται να υποβάλουν φορολογική δήλωση. Ακόμη και τα ενήλικα εξαρτώμενα τέκνα οφείλουν να υποβάλουν δήλωση, εφόσον απέκτησαν έστω και 0,01 ευρώ κατά τη διάρκεια του 2023 ή εφόσον βαρύνονται με τεκμήριο διαβίωσης για κατοικία ή Ι.Χ.

18. Οι έγγαμοι πρέπει να υποβάλουν χωριστά φορολογικές δηλώσεις, χωρίς να απαιτείται γνωστοποίηση στην ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή, ο καθένας για τα εισοδήματά του, εφόσον έχει διακοπεί η έγγαμη συμβίωση κατά τον χρόνο υποβολής της δήλωσης ή ο ένας από τους δύο συζύγους είναι σε κατάσταση πτώχευσης ή έχει υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση.