Πρότυπα «κλιματικά ομόλογα» εκδίδει η Ιαπωνία

Δεκαετές ομόλογο ύψους 800 δισεκατομμυρίων γιεν (4,95 δισ. ευρώ) εξέδωσε την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, ενώ ένα ακόμη πενταετές ομόλογο θα αναζητήσει επενδυτές στα τέλη Φεβρουαρίου. Και αυτό είναι μόνο η αρχή. Συνολικά 20 τρισεκατομμύρια γιεν θα επιδιώξουν να συγκεντρώσουν οι Ιάπωνες από ιδιώτες επενδυτές στις διεθνείς αγορές, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν μεγάλα έργα υποδομής για την «κλιματική μετάβαση» της οικονομίας.

Έτσι, η ασιατική χώρα γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο που καταφεύγει σε «ομόλογα κλιματικής μετάβασης» (τα οποία καλό είναι να διαχωρίζονται από τα «πράσινα ομόλογα» που συνήθως συνδέονται με την κατασκευή ενός συγκεκριμένου έργου). Κατ’ αυτόν τον τρόπο η ιαπωνική κυβέρνηση ευελπιστεί ότι οι επενδύσεις σε τεχνολογίες του μέλλοντος δεν θα εξαντλήσουν τον κρατικό προϋπολογισμό. Ήδη σήμερα η Ιαπωνία εμφανίζει τη μεγαλύτερη αναλογία δημοσίου χρέους προς Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) μεταξύ των ανεπτυγμένων βιομηχανικών χωρών.

Προέχουν μπαταρίες και μικροτσίπς

Κύρια προτεραιότητα των Ιαπώνων θα είναι ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη νέων μπαταριών και ημιαγωγών. Απο και και πέρα, τα «ομόλογα κλιματικής μετάβασης» αναμένεται να χρηματοδοτήσουν επίσης την κατασκευή ανεμογεννητριών χαμηλού κόστους, τον σχεδιασμό νέων εγκαταστάσεων ανακύκλωσης, καθώς και την ανάπτυξη ενός καινοτόμου αεροσκάφους, που θα κινείται με εναλλακτικά καύσιμα.

«Η Ιαπωνία μπορεί να μην διαθέτει φυσικούς πόρους και να είναι ευάλωτη σε ενεργειακές κρίσεις, αλλά ξεχωρίζει για την τεχνολογική ισχύ της», επισημαίνει ο ο Τόσιο Μορίτα, πρόεδρος της Ιαπωνικής Ένωσης Πωλητών Κινητών Αξιών (JSDA). Ο ίδιος εκτιμά ότι «ο οικολογικός μετασχηματισμός και η μετάβαση από την οικονομία των ορυκτών καυσίμων σε μία οικονομία που βασίζεται σε καθαρές πηγές ενέργειας» αποτελεί κομβικό βήμα για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανικής πολιτικής και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας σε εταιρικό, αλλά και εθνικό επίπεδο».

Τα «ομόλογα κλιματικής μετάβασης» θεωρούνται κεντρικό εργαλείο πολιτικής για την κυβέρνηση του Φούμιο Κισίντα, καθώς μέχρι το 2030 η Ιαπωνία φιλοδοξεί να περιορίσει τουλάχιστον κατά το ήμισυ -σε σχέση με το 2013- τις εκπομπές αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ο επόμενος στόχος για το έτος 2050 προβλέπει μηδενικές εκπομπές ρυπαντών! Εκτιμάται ότι για να υλοποιηθούν όλα αυτά, η χώρα θα πρέπει να επενδύσει ποσά άνω των 150 τρισεκατομμυρίων γιεν στα επόμενα δέκα χρόνια.

Ελλιπής ανταπόκριση ή υπερβολικές προσδοκίες;

Ανάμεικτες ήταν οι αντιδράσεις των επενδυτών. H εταιρεία Dai-Ichi Life Insurance ανακοίνωσε ότι υποστηρίζει ενθέρμως την έκδοση των ομολόγων, καθώς «ενθαρρύνει τη μετάβαση της ιαπωνικής κοινωνίας σε μία πορεία ανάπτυξης που δεν βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα». Από την άλλη πλευρά, εκπρόσωπος της Nikko Asset Management Co επισημαίνει στην DW ότι δεν θα ήθελε να σχολιάσει την έκδοση των ομολόγων, καθώς «πρόκειται για ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο και οι αναλυτές μας θα ήθελαν να το εξετάσουν επισταμένως, πριν απαντήσουν σε οποιεσδήποτε ερωτήσεις».

Γενικά πάντως, εκτιμάται ότι η ανταπόκριση των αγορών αμέσως μετά την έκδοση των ομολόγων ήταν ελαφρώς χαμηλότερη από την αναμενόμενη. Αλλά «μάλλον οι προσδοκίες πριν από την έκδοση ήταν υπερβολικά υψηλές», δηλώνει στο Reuters ο Κεϊσούκε Τσουρούτα, αναλυτής της Mitsubishi UFJ Morgan Stanley Securities.

Στην προσπάθειά της να επιτύχει τους φιλόδοξους κλιματικούς στόχους η Ιαπωνία εκκινεί από μία δύσκολη αφετηρία, καθώς η οικονομία διανύει περίοδο σταθεροποίησης, ο πληθυσμός συρρικνώνεται, ενώ η πυρηνική βιομηχανία έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την καταστροφή του 2011 στη Φουκουσίμα και η χώρα αναγκάζεται να εισάγει ενέργεια για να καλύψει το 90% των αναγκών της.

Πρότυπο ή green-washing;

«Οι αντοχές του κρατικού προϋπολογισμού έχουν ξεπεραστεί» λέει στην DW ο Μάρτιν Σουλτς, αναλυτής της Fujitsu Global Market Intelligence Unit, επισημαίνοντας ότι «τα συγκεκριμένα ομόλογα έχουν σχεδιαστεί ώστε από τη μία πλευρά να χρηματοδοτείται η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των απαραίτητων υποδομών, αλλά από την άλλη πλευρά να διασφαλίζεται και μία δημοσιονομική ισορροπία για τους κυβερνητικούς χειρισμούς». Ο ίδιος υποστηρίζει μάλιστα ότι «δεν είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ποιο ακριβώς κομμάτι των εσόδων θα αξιοποιηθεί για ποιο έργο και ότι παραμένει κάπως ασαφές τι αξιολογείται ως ‘πράσινο’ και ‘οικολογικό’, με αποτέλεσμα κάποιοι να ασκούν κριτική στα νέα ομόλογα και να κατηγορούν τους υπεύθυνους για ‘green-washing’».

Ωστόσο η Climate Bonds Initiative (CBI), μη κερδοσκοπική οργάνωση με οικολογική δράση και έδρα το Λονδίνο, εγκωμιάζει την πρωτοβουλία των Ιαπώνων και μάλιστα κάνει λόγο για «βέλτιστη πρακτική, σε παγκόσμιο επίπεδο». Σύμφωνα με τον επικεφαλής της CBI, Σιν Κίντνεϊ, «η έκδοση των ομολόγων κλιματικής μετάβασης δείχνει με ποιον τρόπο μπορούν οι κυβερνήσεις ή άλλοι ενδιαφερόμενοι να συγκεντρώσουν τα απαραίτητα κεφάλαια για τον οικολογικό μετασχηματισμό. Είναι μία απόφαση-σταθμός».