Οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις για τον τουρισμό της Κρήτης

Οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις για τον τουρισμό της Κρήτης προσδιορίζονται στον Στρατηγικό Σχεδιασμό που έχει καταρτίσει η Περιφέρεια του νησιού για τον τουριστικό τομέα τα επόμενα χρόνια.

Αναλυτικά, οι 10 ευκαιρίες για τον τουρισμό της Κρήτης έχουν ως εξής:

Αύξηση τουριστικών ροών

Η συνεχιζόμενη αύξηση της τουριστικής ζήτησης σε παγκόσμια κλίμακα αποτελεί μια άκρως θετική εξέλιξη, που αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα και σημασία σε συνάρτηση με την υψηλή αναγνωρισιμότητα και ανταγωνιστικότητα της Κρήτης, η οποία έχει καταξιωθεί στην αγορά ως ένας διεθνούς φήμης και ταυτότητας προορισμός.

Θετική αξιολόγηση και άποψη επισκεπτών

Η Κρήτη θεωρείται ένας ιδιαίτερα δημοφιλής προορισμός που επιβεβαιώνεται και από έρευνα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου Smart Tour. Μάλιστα, καταγράφει πολύ υψηλά ποσοστά αποδοχής και αξιολογείται από τους επισκέπτες της άκρως θετικά με βάση τα ποσοστά ( > 95%), ταιριάζει στην προσωπικότητα τους (>91%), κατοικείται από φιλόξενους ανθρώπους (>88%), διαθέτει πλούσια ιστορία (>87%), εμφανίζει μοναδική εικόνα (>87%), ενώ οι επισκέπτες της μπορούν να ζήσουν μια αυθεντική εμπειρία (>81%).

Ευνοϊκό χρηματοδοτικό περιβάλλον

Στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο προβλέπεται ενίσχυση καινοτόμων δράσεων του τουριστικού τομέα με στόχο τη μείωση της εποχικότητας, την αναβάθμιση της ποιότητας, τη διασύνδεση με τον πολιτισμό και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Το πρόγραμμα «ΚΡΗΤΗ» 2021-2027 επιδιώκει την προβολή του πολιτιστικού και φυσικού περιβάλλοντος της Κρήτης διεθνώς, στο πλαίσιο Περιφερειακής Τουριστικής Στρατηγικής, την αξιοποίηση μηχανισμών διαχείρισης προορισμών, ενώ ενισχύει έργα προβολής των φυσικών και πολιτισμικών πόρων και του τουριστικού προϊόντος, χρηματοδοτεί δράσεις ενημέρωσης και διευκόλυνσης επισκεπτών και αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών αναφορικά με την τουριστική προβολή και περιήγηση.

Ανοδικές τάσεις θεματικού τουρισμού

Οι τάσεις που διαμορφώνονται διεθνώς αφορούν καινούργιες επιλογές και προτιμήσεις από πλευράς επισκεπτών, γεγονός που αποτυπώθηκε και στην έρευνα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου Smart Tour όπου εφόσον οι επισκέπτες της Κρήτης έρθουν εκ νέου, θέλουν να ασχοληθούν με τον πολιτιστικό τουρισμό σε ποσοστό 38,3%, με τον Οικοτουρισμό-Αγροτουρισμό 36,8%, με τον αθλητικό τουρισμό 35,4%, ενώ το 33,3% θα ασχοληθεί με τον γαστρονομικό τουρισμό. Τα παραπάνω σε συνδυασμό με την προσφορά θεματικών προϊόντων και υπηρεσιών που συνεχώς αυξάνεται δημιουργεί νέα δεδομένα για το τουριστικό προϊόν του νησιού.

Αξιοποίηση των σημείων υπεροχής

Πλούτος και προοπτική τεράστιας σημασίας για τον Κρητικό τουρισμό αποτελούν η ποιότητα και επάρκεια των τουριστικών υποδομών και εξυπηρετήσεων με τη μεγάλη διεθνή απήχηση και αναγνώρισή τους. Πρώτιστο μέλημα είναι, η διασύνδεσή τους με άλλα σημεία υπεροχής όπως, η Αγροδιατροφή, η γαστρονομία, η ασφάλεια, ο πολιτισμός, τα μνημεία, η ιστορία, η μυθολογία, η μουσική, ο χορός, τα δρώμενα, η φιλοξενία, η αυθεντικότητα, τα μνημεία της UNESCO κ.α. που προσδίδουν νέα δυναμική και μοναδικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και θέση στη διεθνή τουριστική αγορά. Τα παραπάνω συνιστούν βάσιμα εφόδια και παράγοντες αύξησης του τουριστικού εισοδήματος, ώστε στρατηγικά, στοχευμένα και σταδιακά να μεθοδευτεί η προσέλκυση επισκεπτών με υψηλό εισόδημα, η μείωση του όγκου και η βελτίωση της ποιότητας των επισκεπτών.

Ολοκλήρωση εμβληματικών έργων

Τεράστιας σημασίας για την τουριστική αναβάθμιση και εξέλιξη του νησιού είναι η ολοκλήρωση βασικών υποδομών, όπως ο ΒΟΑΚ και το αεροδρόμιο Καστελίου. Τέτοιας σημασίας έργα υποδομής προσβασιμότητας και εξυπηρέτησης θα αναβαθμίσουν την τουριστική προσφορά, το προφίλ, καθώς και την εικόνα του προορισμού, θα ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας, ενώ η συμπλήρωση έργων τοπικής κλίμακας (βιολογικών, ΧΥΤΑ, έργων ύδρευσης) θα αυξήσουν τη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και τη φέρουσα ικανότητα πολλών τουριστικών περιοχών.

Υιοθέτηση και αξιοποίηση νέων τεχνολογιών

Βασικό και διαρκές μέλημα εθνικών και κοινοτικών πολιτικών είναι η εφαρμογή καινοτόμων δράσεων στον τομέα του τουρισμού, σε συνάρτηση με την υιοθέτηση και χρήση νέων τεχνολογιών. Η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα (ΙΤΕ, ΕΛΜΕΠΑ, Πανεπιστήμιο, Πολυτεχνείο), μπορεί να εξελίξει τον τομέα του τουρισμού μέσα από καινοτόμα πληροφοριακά συστήματα, σύγχρονες βάσεις δεδομένων, δράσεις στην υγεία και την ασφάλεια που συνδέονται με τον τουρισμό κ.α.

Εκμετάλλευση ανταγωνιστικής θέσης

Η Κρήτη κατέχει ιδιαίτερα εδραιωμένη και ανταγωνιστική θέση στη διεθνή τουριστική αγορά, ενώ βρίσκεται πολύ ψηλά στις προτιμήσεις επισκεπτών σε σχέση με άλλους μεσογειακούς προορισμούς (Σαρδηνία, Σικελία, Κορσική, Μαγιόρκα, Κύπρος, Μάλτα κ.α.). Παράλληλα, έχει διαμορφώσει και κατοχυρώσει διεθνώς, την εικόνα ενός από τους ασφαλέστερους στο κόσμο τουριστικούς προορισμούς.

Υψηλό επενδυτικό ενδιαφέρον

Ανέκαθεν, η Κρήτη συγκέντρωνε το ενδιαφέρον ντόπιων και ξένων επιχειρηματιών και επενδυτών οι οποίοι δημιούργησαν διαφόρων ειδών, εξαιρετικής ποιότητας και παγκοσμίου φήμης, τουριστικές υποδομές και δραστηριότητες, τόσο στα παράλια όσο και στην ενδοχώρα, που διατηρούν σήμερα την τουριστική προσφορά σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το επενδυτικό ενδιαφέρον συνεχίζεται αμείωτο και μάλιστα στις μέρες μας, στρέφεται και προς άλλες χωρικές και θεματικές κατευθύνσεις, πλέον των γνωστών και συνηθισμένων.

Ψηφιακά μέσα προβολής

Οι ψηφιακές εφαρμογές αναδεικνύονται ως σύγχρονα και άκρως αποτελεσματικά εργαλεία προβολής και διαφήμισης, όπου διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε ό,τι αφορά το branding προορισμών. Σε πρόσφατη έρευνα σε επισκέπτες της Κρήτης, προέκυψε ότι τα υπόλοιπα μέσα και οι τρόποι προβολής, έχουν μειωμένη συμμετοχή στην επιλογή των επισκεπτών, ενώ αντίθετα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι το ποσοστό επισκεπτών που έλαβε πληροφόρηση από το Facebook και το Instagram, κυμάνθηκε στο 63,9%, ενώ το ποσοστό που έλαβε ενημέρωση από το διαδίκτυο αφορά στο 60,4%.

Στον αντίποδα οι 10 προκλήσεις για τον κρητικό τουρισμό προσδιορίζονται ως εξής:

Αύξηση-αναβάθμιση ανταγωνιστικών προορισμών

Οι ανταγωνιστικοί προορισμοί σε διεθνές αλλά και εθνικό επίπεδο αυξάνονται διαρκώς και πασχίζουν να προσφέρουν σε ανταγωνιστικές τιμές πολύ υψηλό επίπεδο τουριστικών προϊόντων, μέσα από επαρκείς υποδομές υψηλή ποιότητα υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να εμφανίζουν μεγάλη διείσδυση στην αγορά. Παράλληλα, υπάρχουν αναδυόμενοι τουριστικοί προορισμοί που διαθέτουν ενδιαφέρον-ξεχωριστό φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον – και προσελκύουν επισκέπτες που αναζητούν τη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα στον τόπο που επισκέπτονται. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ατελής συνεργασία και συνέργεια τοπικών φορέων και παραγόντων και κυρίως η μη ενεργοποίηση ενός συντονιστικού φορέα στον τουρισμό θα επιτείνει το κενό και την ανησυχία.

Εγκατάλειψη-αποδυνάμωση της υπαίθρου

Η πληθυσμιακή και παραγωγική εγκατάλειψη και αποδυνάμωση της υπαίθρου έχει άμεσες και σοβαρές επιπτώσεις στον τουρισμό και ιδιαίτερα τον εναλλακτικό-θεματικό, που έχει πεδίο δραστηριότητας την ενδοχώρα και τα χωριά. Ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος μέσω της υπαίθρου και ο εναλλακτικός τουρισμός, προκειμένου να ευδοκιμήσει, προϋποθέτει την ύπαρξη κρίσιμης μάζας τοπικού πληθυσμού και στέρεη παραγωγική βάση με δραστηριότητες που έχουν όφελος και διάρκεια.

Άνοδος του κόστους

Ο πληθωρισμός και ειδικότερα το ενεργειακό κόστος αποτελεί εσχάτως ένα αστάθμητο και απρόβλεπτο παράγοντα, που σε συνάρτηση με το κόστος των πρώτων υλών και εκείνο του προσωπικού, συνεπάγεται την άνοδο του κόστους κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας η οποία μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του τουριστικού προϊόντος και την ανταγωνιστική θέση του νησιού, αλλά και την αγοραστική δύναμη των επισκεπτών με δεδομένο ότι επιζητούν λελογισμένο και ισορροπημένο κόστος διακοπών που εσχάτως εμφανίζει υψηλές τιμές.

Υποβάθμιση τουριστικών πόρων

Η λογική του εύκολου και γρήγορου κέρδους, σε συνδυασμό με την έλλειψη κανονιστικού πλαισίου που να ρυθμίζει και να ορίζει χρήσεις γης και όρους – τρόπους δόμησης, καθώς και η απουσία ορθολογικής διαχείρισης του περιβάλλοντος του νησιού, θα εξακολουθήσει να προκαλεί φαινόμενα υποβάθμισης και αλλοίωσης του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος και σοβαρές επιπτώσεις στην αξία και τη σημασία των τουριστικών πόρων, με συνέπεια το όραμα για βιώσιμο τουρισμό να απομακρύνεται συνεχώς.

Κλιματική αλλαγή

Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων που τη συνοδεύουν, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες μη αναστρέψιμων βλαβών στο φυσικό περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής, όσο η πολιτεία, οι επιχειρήσεις κι οι πολίτες παραμένουν αδρανείς. Η εξέλιξη αυτή θα έχει σοβαρές συνέπειες και στον τουρισμό, λόγω και της εντεινόμενης αλλαγής επιλογών και προτιμήσεων από μέρους των επισκεπτών.

Έλλειψη προσωπικού

Η πιθανότητα να συνεχιστεί η έλλειψη ανειδίκευτου αλλά και εξειδικευμένου προσωπικού που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τόσο την εύρυθμη λειτουργία των τουριστικών μονάδων κάθε είδους και μεγέθους, όσο και την ποιότητα του τουριστικού προϊόντος στο σύνολο του.

Διατήρηση της εποχικότητας

Οι διαχρονικές προσπάθειες επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, με συνέπεια η εποχικότητα να παραμένει η «αχίλλειος πτέρνα» του Κρητικού τουρισμού. Οι ελάχιστες ποσοτικά και ποσοστιαία επιδόσεις δεν μπορούν να θεραπεύσουν το πρόβλημα της μεγάλης αργούσας δυναμικότητας των τουριστικών υποδομών και πόρων, ούτε μπορούν να αξιοποιήσουν τη ζήτηση που διαφαίνεται σε ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Συνεπώς μια βιώσιμη πρόταση που θα αμβλύνει βάσιμα την εποχικότητα επιβάλλεται εκ των πραγμάτων.

Υπέρβαση Φέρουσας Ικανότητας

Τα τελευταία χρόνια, σε πολλές περιοχές του νησιού, καταγράφεται υπερσυγκέντρωση-κορεσμός τουριστικών και άλλων συναφών δραστηριοτήτων. Το πρόβλημα επιτείνεται σε περιοχές περιβαλλοντικά ευαίσθητες ή σε άλλες που έχουν υποστεί αλλοιώσεις ή δέχονται έντονες πιέσεις. Η κατάσταση αυτή θεωρείται εκ των πραγμάτων αδιέξοδη κι αν συνεχιστεί, θα οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθμιση και σε ανεπανόρθωτες βλάβες που θα έχουν ως αποτέλεσμα οι περιοχές αυτές να υπερβούν την φέρουσα ικανότητά τους και να γίνουν από τόποι προορισμού, τόποι αποτροπής.

Φυσικά φαινόμενα και καταστροφές

Οι έκτακτες συνθήκες που δημιουργούνται εξαιτίας φυσικών φαινομένων προκαλούν μη προβλέψιμες καταστάσεις και στοιχειοθετούν θέματα μείζονος σημασίας όσον αφορά στην ασφάλεια των επισκεπτών, καθώς και πολύ σοβαρά ζητήματα ως προς τις διαδικασίες γρήγορης ανάκτησης και ανασύνθεσης του τουριστικού προϊόντος στην πρότερη εικόνα και θέση, καθώς και στην αποκατάσταση της φήμης, ταυτότητας και λειτουργίας του προορισμού.

Αστάθμητοι παράμετροι και παράγοντες

Η οικονομική κρίση, όπως και η υγειονομική κρίση, οι γεωπολιτικές εξελίξεις, τα έκτακτα γεγονότα και οι απρόβλεπτες αλλαγές, είναι από τους πλέον αστάθμητους και επιβλαβείς παράγοντες και παραμέτρους, με απροσδιόριστες συνέπειες για τον τουρισμό ως προς το είδος και την έκταση, αλλά και ως προς τον χρόνο επαναφοράς στην πρότερη κατάσταση και στην αντιμετώπιση των όποιων επιπτώσεων θα έχει η Κρήτη σε ό,τι αφορά την εικόνα που έχει διαμορφώσει, ως ένας διαχρονικά ασφαλής και ανθεκτικός τουριστικός προορισμός.