Σημαντική ανακοίνωση του Διευθυντή του PISA: «Περιορίστε τα smartphones, επιστρέψτε κοντά στα παιδιά»

Λίγα εικοσιτετράωρα μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της φετινής εκπαιδευτικής αξιολόγησης των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ, στην οποία οι Έλληνες μαθητές «πάτωσαν», ο διευθυντής του Προγράμματος Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA) Αντρέας Σλάιχερ, μίλησε στο ΒΗΜΑ και ανέλυσε την κατάσταση και περιέγραψε τους λόγους τους οποίους ευθύνονται για τα τόσο αρνητικά αποτελέσματα.

Ο κ. Σλάιχερ τονίζει τη ζημιά που προκάλεσε η τριετής πανδημία στα εκπαιδευτικά μας συστήματα, αλλά δεν στέκεται μόνο εκεί. Στέκεται κυρίως στις σχέσεις. Μαθητών – εκπαιδευτικών. Γονέων – παιδιών. Στις σχέσεις που προορίζονται για να συγκρατούν τα «ποτάμια» των μεγάλων κρίσεων, αλλά όταν αυτές αδυνατίζουν, τα ορμητικά… νερά τους κατακλύζουν τα πάντα. Κυρίως αναδεικνύει τις αδυναμίες που η τελευταία διεθνής υγειονομική κρίση αποκάλυψε. Και μέσα σε όλα αυτά, το μερίδιο της δικής μας ευθύνης, όταν παρατηρεί καλόπιστα: «Σκεφτείτε: οι περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες έλαβαν εκπαιδευτικό υλικό και οδηγίες για την εργασία από το σχολείο τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά μόλις το 11% των ελλήνων μαθητών είπε ότι υπήρχε κάποιος από το σχολείο που τους τηλεφωνούσε καθημερινά για να ρωτήσει πώς αισθάνονται…». Τα παρακάτω απάντησε ο κ. Σλάιχερ στις ερωτήσεις του «Βήματος»:

Εχουμε πλέον την πρώτη επίσημη καταγραφή των αποτελεσμάτων της πανδημίας στα εκπαιδευτικά συστήματα της υφηλίου. Είδατε κάτι που σας αιφνιδίασε;

«Μπορούμε βέβαια να δούμε μια σαφή σχέση μεταξύ της έκτασης (του αριθμού και του χρόνου) των σχολείων που έμειναν κλειστά και της πτώσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων, αλλά μπορούμε επίσης να δούμε και χώρες που συνεχίζουν να προοδεύουν παρά την πανδημία. Είδαμε επίσης άλλους παράγοντες που σχετίζονται αρνητικά με τα αποτελέσματα αυτά, όπως η μείωση της υποστήριξης των δασκάλων προς τους μαθητές ή της υποστήριξης και της δέσμευσης των γονέων προς τα παιδιά τους ή η υπερβολική χρήση των smartphones»

Σε ποιες χώρες είδατε τη μεγαλύτερη φθορά; Υπήρξαν άλλες που ήταν τεχνολογικά εξοπλισμένες ώστε να αντιμετωπίσουν σε έναν βαθμό το πρόβλημα;

«Tο θετικό είναι ότι υπάρχει πράγματι μια ομάδα χωρών σε αυτή την κατηγορία που έχουν δει καλή πρόοδο την τελευταία δεκαετία. Αυτές οι χώρες μάς δείχνουν τι είναι πραγματικά δυνατό.

Mπορείτε να δείτε πώς η Σιγκαπούρη πέρασε από το καλό στο εξαιρετικό και συνέχισε να προοδεύει ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Μπορείτε επίσης να δείτε το Μακάο, την Ιαπωνία και την Εσθονία. Η Πορτογαλία, η Ουγγαρία και το Ισραήλ σημείωσαν επίσης καλή πρόοδο, αν και υποχώρησαν πρόσφατα. Η Τουρκία σημείωσε σημαντική πρόοδο και, ταυτόχρονα, μπόρεσε να εγγράψει πολύ περισσότερους μαθητές στο σχολείο. Η Ρουμανία και η Μολδαβία γνώρισαν κάποια επιτυχία.

Στο χαμηλότερο άκρο του φάσματος επιδόσεων μπορείτε να δείτε πώς το Κατάρ σημείωσε αξιοσημείωτη πρόοδο, το Μαυροβούνιο επίσης προχώρησε. Προχώρησαν επίσης το Περού, η Κολομβία και η Βόρεια Μακεδονία. Και επίσης η Βραζιλία είναι μια άλλη από αυτές τις χώρες που επέκτεινε την πρόσβαση και αύξησε την ποιότητα ταυτόχρονα»

Στην Ελλάδα τι είδατε;  Υπήρξε κάτι στα αποτελέσματα του PISA που σας ανησύχησε περισσότερο;

«Η Ελλάδα κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες για την παροχή ψηφιακών εναλλακτικών λύσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και, στην πραγματικότητα, οι επιδόσεις έχουν πέσει λιγότερο στην Ελλάδα από ό,τι σε πολλές άλλες χώρες. Ο παράγοντας που με ανησυχεί περισσότερο είναι η επιδείνωση της ποιότητας των σχέσεων μαθητή – δασκάλου. Σκεφτείτε το, οι περισσότεροι μαθητές έλαβαν εκπαιδευτικό υλικό και οδηγίες για την εργασία από το σχολείο τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά μόλις το 11% των ελλήνων μαθητών είπε ότι υπήρχε κάποιος από το σχολείο που τους τηλεφωνούσε καθημερινά για το πώς αισθάνονται. Η μάθηση όμως δεν είναι απλώς μια επιχείρηση από εκείνες που βασίζονται μόνο στις συναλλαγές. Είναι μια διαδικασία και μια συνεργασία κοινωνική, βασισμένη στις προσωπικές σχέσεις. Το να έχουμε δασκάλους που γνωρίζουν τους μαθητές τους, γνωρίζουν ποιοι είναι, γνωρίζουν ποιοι θέλουν να γίνουν και που ενδιαφέρονται πραγματικά να τους συνοδεύουν στο ταξίδι τους, αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό».

Για το επόμενο χρονικό διάστημα ποιες είναι οι συμβουλές σας; Τι μάθαμε εφέτος από το PISA;

«Υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορούμε να μάθουμε από πολλές χώρες σχετικά με τον τρόπο που χειρίστηκαν την πανδημία: Το προφανές συμπέρασμα για όλους μας είναι ότι πρέπει να παραμείνουν τα σχολεία ανοιχτά περισσότερο χρονικό διάστημα και για περισσότερους μαθητές.

Εξίσου σημαντικό όμως είναι οι μαθητές να αποκτήσουν οι ίδιοι μεγαλύτερη ευθύνη για τη μάθησή τους, πέρα από κάθε πανδημία. Αυτό είναι ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα που χρειάζονται για τη διά βίου αναβάθμιση των προσόντων τους και την επανεκπαίδευσή τους στις μέρες μας.

Είδατε από τα δεδομένα που αναλύσαμε πόσο σημαντικό είναι οι μαθητές να έχουν δασκάλους που ξέρουν ποιοι είναι, ποιοι θέλουν να γίνουν και, όπως είπα ήδη, που να νοιάζονται για το ταξίδι τους.

Η οικοδόμηση των κοινωνικών θεμελίων για μάθηση είναι το κλειδί. Ο περιορισμός των ψηφιακών περισπασμών είναι το κλειδί. Η οικοδόμηση ισχυρών συνεργασιών με τις οικογένειες και η συμμετοχή των γονέων στη μάθηση των μαθητών είναι επίσης πολύ σημαντική.

Μπορεί επίσης να είναι παραγωγικό να χωρίζονται οι μαθητές σε ομάδες βάσει ικανοτήτων μέσα στα μαθήματα και στις τάξεις, αλλά συχνά αυτό γίνεται αντιπαραγωγικό και κοινωνικά διχαστικό όταν οι μαθητές ομαδοποιούνται μόνιμα ανά σχολείο ή όταν μαθητές που αγωνίζονται καταλήγουν να επαναλαμβάνουν έναν χρόνο, αντί να λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται για να προχωρήσουν.

Τα επιτυχημένα συστήματα είναι αυτά που πετυχαίνουν να ευθυγραμμίσουν τα μέλη τους και τα υλικά που έχουν, με τις ανάγκες γύρω τους. Είναι αυτά τα συστήματα που δημιουργούν «σχολεία-κόμβους» κοινωνικής αλληλεπίδρασης, όπου οι δάσκαλοι δεν είναι απλώς εξαιρετικοί εκπαιδευτές, αλλά και καλοί προπονητές, καλοί μέντορες, καλοί συντονιστές. Που είναι δημιουργικοί σχεδιαστές καινοτόμων περιβαλλόντων μάθησης. Γι’ αυτό έχει σημασία η καλή εκπαιδευτική ηγεσία και η σχολική αυτονομία».