Τα δυο ηφαίστεια της Ευρώπης «ξύπνησαν»

Η Ισλανδία έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και περισσότεροι από 4.000 κάτοικοι έχουν κληθεί να εκκενώσουν τη μικρή, παράκτια πόλη Γκρίνταβικ, καθώς οι αρχές της χώρας αναμένουν την έκρηξη του ηφαιστείου Fagradalsfjall στη νοτιοδυτική χερσόνησο.

Την ίδια ώρα το πιο ενεργό ηφαίστειο της Ευρώπης και ένα από τα πλέον ενεργά, παγκοσμίως, η Αίτνα φώτισε και πάλι τις τελευταίες ημέρες τον ουρανό της Σικελίας, ύστερα από λίγους μήνες ηρεμίας.

Η κατάσταση στην Ισλανδία είναι πιο ανησυχητική, αφού η δραστηριότητα του ηφαιστείου προκάλεσε πολύ έντονη σεισμική δραστηριότητα με αποτέλεσμα να δούμε σοκαριστικές εικόνες με το οδόστρωμα να ανοίγει.

Οι επιστήμονες που παρακολουθούσαν την κατάσταση, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο Μετεωρολογικό Γραφείο της Ισλανδίας, παρατήρησαν ήδη από την Κυριακή αλλαγές στην κατάσταση που θα μπορούσαν να υποδεικνύουν ότι «το μάγμα πλησιάζει πιο κοντά στην επιφάνεια» και κατέληξαν χθες ότι «η μεγαλύτερη περιοχή ανόδου του μάγματος» βρίσκεται σε περιοχή 3,5 χιλιόμετρα (δύο μίλια) βορειοανατολικά του Γκρίνταβικ.

Τι ακριβώς συμβαίνει με το Fagradalsfjall

Η Ισλανδία αντιμετωπίζει γεγονότα που οι 360.000 κάτοικοί της «δεν έχουν ξαναζήσει, τουλάχιστον όχι από την έκρηξη στο Vestmannaeyjar», δήλωσε την Παρασκευή η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της χώρας, αναφερόμενη σε μια έκρηξη του 1973 που  κατέστρεψε 400 σπίτια.

Ένας διάδρομος μάγματος μήκους 15 χιλιομέτρων εκτείνεται τώρα βορειοδυτικά του Γκρίνταβικ στον Ατλαντικό Ωκεανό. Το μάγμα είναι ένα μείγμα λιωμένου και ημι-λιωμένου πετρώματος κάτω από την επιφάνεια της Γης που μπορεί να προκαλέσει έκρηξη όταν βρει το δρόμο του προς την επιφάνεια και μετατραπεί σε λάβα.

Εάν το μάγμα εκραγεί κάτω από τη θάλασσα, θα έχουμε πιο ισχυρή έκρηξη από ό,τι αν εκραγεί στην ξηρά, λένε οι ειδικοί, αν και μια έκρηξη στη στεριά θα ήταν μεγαλύτερη απειλή για το Γκρίνταβικ και τους κατοίκους του.

Η πιθανότητα της υποθαλάσσιας έκρηξης

«Θα μπορούσε να γίνει εκρηκτικό εάν το μάγμα αλληλεπιδράσει με το θαλασσινό νερό», εξήγησε ο Michele Paulatto, ερευνητής στο Imperial College του Λονδίνου. «Εάν εκραγεί υποθαλάσσια, θα μπορούσε να προκαλέσει μια έκρηξη παρόμοια με αυτή που συνέβη το 1963, επίσης στην Ισλανδία, και δημιούργησε το νησί Surtsey. Η συγκεκριμένη έκρηξη διήρκεσε αρκετά χρόνια, οπότε αυτό είναι μια πιθανότητα», πρόσθεσε.

Ο Bill McGuire, ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικών και Κλιματικών Κινδύνων στο University College του Λονδίνου, από την άλλη εκτίμηση «δεν υπάρχει κανένας λόγος, επί του παρόντος, να πιστεύουμε ότι αυτή η έκρηξη θα είναι ιδιαίτερα μεγάλη», αν και σημείωσε ότι «είναι εμφανώς δύσκολο να κάνουμε συγκεκριμένες προβλέψεις».

Και αυτός  πάντως συμφώνησε ότι η εκκένωση ήταν απαραίτητη. «Τα πάντα εξαρτώνται από το πού φτάνει τελικά το μάγμα στην επιφάνεια, αλλά η κατάσταση δεν φαίνεται καλή για τους κατοίκους της πόλης».

Τι συμβαίνει με την Αίτνα

Τις περισσότερες φορές, οι εκρήξεις της Αίτνας ταξινομούνται ως ηφαιστειακή δραστηριότητα χαμηλού επιπέδου. Αυτό περιλαμβάνει «σιντριβάνια» λάβας και στρομπολιανές εκρήξεις, δηλαδή  ήπιες εκρήξεις μάγματος.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Ιταλίας δήλωσε ότι το ύψος της χθεσινοβραδινής στήλης έκρηξης εκτιμάται ότι είναι περίπου 4500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Συχνά, η μεγαλύτερη ταλαιπωρία είναι η στάχτη που σκεπάζει τις γύρω πόλεις κατά τη διάρκεια των εκρήξεων. Αυτό αναγκάζει επίσης το αεροδρόμιο της Κατάνια να κλείνει περιστασιακά, όπως συνέβη νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα και τον περασμένο Μάιο.

Το ηφαίστειο βρίσκεται υπό έντονη επιτήρηση. Το Εθνικό Ινστιτούτο Γεωφυσικής και Ηφαιστειολογίας της Κατάνια διαθέτει ένα σύστημα καμερών, αισθητήρων, υπολογιστών και ανθρώπινων χειριστηρίων που καταγράφουν και μεταδίδουν δονήσεις σε πραγματικό χρόνο.

Ωστόσο, κατά καιρούς το ηφαίστειο έχει αποτελέσει απειλή. Το 1928, ολόκληρη η πόλη Mascali εξαφανίστηκε. Τη δεκαετία του 1990, η αυξανόμενη λάβα απείλησε την πόλη Zafferana Etnea και έπρεπε να κατευθυνθεί μακριά σκάβοντας κανάλια.

Πιο πρόσφατα, το 2002, ατμοί λάβας κατέστρεψαν καταστήματα, ξενοδοχεία και εστιατόρια στην περιοχή του Piano Provenzana.

Η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Αίτνα ξεκίνησε περίπου πριν 500.000 χρόνια, με το ηφαίστειο να εντάσσεται τον Ιούνιο του 2013 στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.