Τι δείχνουν οι έλεγχοι για φυτοφάρμακα σε προϊόντα της Κρήτης

Υπάρχουν και στην Κρήτη πολλοί “χαλαροί” και ασυνείδητοι παραγωγοί, κυρίως στα φυλλώδη προϊόντα – «Σε γενικότερη κλίμακα τα προϊόντα της κρητικής γης είναι σε καλά επίπεδα», σημειώνουν οι ειδικοί, οι οποίοι χαρακτηρίζουν ως «μεγάλο πρόβλημα» τα οπωροκηπευτικά τρίτων χωρών, που ψεκάζονται με πολλά περισσότερα και απαγορευμένα στην ΕΕ σκευάσματα και στη συνέχεια μπαίνουν στην Ελλάδα.

Ακόμα και σε κρητικά προϊόντα δε λείπουν οι ανιχνεύσεις των φυτοφαρμάκων, παρά το γεγονός ότι σε γενικότερη κλίμακα το ποιοτικό επίπεδο των δικών μας προϊόντων είναι σίγουρα “μέσα” στα λεγόμενα “ασφαλή όρια υπολειμματικότητας”.

Την αποκάλυψη αυτή έκανε στη “Νέα Κρήτη” χθες ο γεωπόνος της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Χανίων, Νίκος Παπαδαντωνάκης, λέγοντας πως οι περιπτώσεις της υπολειμματικότητας, κατά τους ελέγχους που γίνονται από τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες του νησιού μας, εντοπίζονται κυρίως στα φυλλώδη προϊόντα, που παράγονται από υπαίθριες καλλιέργειες στις περισσότερες περιπτώσεις. Βέβαια, ο Νίκος Παπαδαντωνάκης ξεκαθαρίζει ότι σε γενικότερη κλίμακα τα προϊόντα της κρητικής γης είναι σε καλά επίπεδα, ενώ χαρακτηρίζει ως «μεγάλο πρόβλημα» τα οπωροκηπευτικά τρίτων χωρών, που ψεκάζονται με πολλά περισσότερα σκευάσματα και μπαίνουν στην Ελλάδα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη πως πολλά από τα φάρμακα, που χρησιμοποιούν οι δικοί τους παραγωγοί, στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν απαγορευτεί… για τους παραγωγούς των δικών της χωρών-μελών!

Ως μία σημαντική δικλίδα ασφαλείας για τους καταναλωτές της Κρήτης ο γεωπόνος της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Χανίων, Νίκος Παπαδαντωνάκης, χαρακτηρίζει την αγορά των αγροτικών προϊόντων από τα μανάβικα οργανωμένων αλυσίδων καταστημάτων, με προτίμηση στα επώνυμα προϊόντα, δηλαδή σε αυτά που έχουν την επωνυμία και τον κωδικό του παραγωγού. Δεν είναι τυχαίο, όπως λέει, ότι τα περισσότερα “παρατράγουδα” εντοπίζονται σε χώρους ελεύθερης διακίνησης αγαθών, όπου οι έλεγχοι είναι λιγότεροι και οι παραγωγοί αισθάνονται εκεί περισσότερο “χαλαροί”, όταν πρόκειται να παράγουν το προϊόν τους, να το συγκομίσουν και να το τοποθετήσουν στους πάγκους των καταναλωτών.

Βέβαια, όπως λέει, ακόμα και στις οργανωμένες αλυσίδες, σε άλλες οι έλεγχοι είναι πολύ αυστηροί και σε άλλες λιγότερο αυστηροί. Για όλα αυτά τα ζητήματα ο καταναλωτής, όπως λέει, θα πρέπει να έχει γνώση και να κάνει τις επιλογές του. «Υπολείμματα και στην Κρήτη βρίσκονται. Δε βρίσκονται πάντα, αλλά κατά διαστήματα βρίσκονται. Και βρίσκονται σε όλα τα είδη ανάλογα με την εποχή. Ωστόσο, τα περισσότερα κρούσματα εντοπίζονται στα φρούτα και τα λαχανικά. Πρόσφατα, για παράδειγμα, υπολείμματα φυτοφαρμάκων βρέθηκαν σε φύλλα αμπελιού. Γενικότερα στα φυλλώδη, κυρίως, έχουμε το μεγαλύτερο πρόβλημα. Γιατί εκεί ο παραγωγός έχει να αντιμετωπίσει εχθρούς που μπορεί να “χαλάσουν” την εξωτερική εικόνα του προϊόντος», όπως διευκρινίζει ο γεωπόνος Νίκος Παπαδαντωνάκης

“Καμπανάκι” στους καταναλωτές

Στο σημείο αυτό, ο ίδιος στέλνει προς τους καταναλωτές μέσω της εφημερίδας μας και το μήνυμα πως «ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός. Όμως, δυστυχώς, ο καταναλωτής ψωνίζει “με το μάτι”. Και το παραμικρό σημαδάκι να δει, παραμερίζει τον καρπό αυτό… Δε θα πρέπει όμως να επιλέγουν το προϊόν εκείνο που θα έχει την πιο “γυαλιστερή” εμφάνιση, απορρίπτοντας ένα προϊόν που μπορεί να έχει πάνω του ένα σημαδάκι. Γιατί ο παραγωγός για να πετύχει το “άριστο” προϊόν και να μην υπάρχει ένα “αθώο” σημαδάκι από έντομο είναι λογικό ότι θα αναγκαστεί να κάνει και τους παραπάνω χειρισμούς». Συνεχίζοντας, λέει επίσης προς τους καταναλωτές: «Να προσέχουν τα σημεία πώλησης από τα οποία ψωνίζουν. Κάποια σημεία είναι πιο “χαλαρά”. Και κάποια σημεία έχουν πιο αυστηρούς ελέγχους. Αυτά θα πρέπει να τα βρουν οι καταναλωτές. Καταλαβαίνουν πού πουλούν με αυστηρά κριτήρια και πού πουλούν πιο “χαλαρά”».

Ο Νίκος Παπαδαντωνάκης τονίζει ότι στον χώρο του θερμοκηπίου, επειδή είναι ελεγχόμενη η κατάσταση, συνήθως ο παραγωγός θα είναι πιο σωστός και θα τηρήσει όλες τις προδιαγραφές για την παραγωγή του προϊόντος. Περισσότερο δύσκολη όμως, από άποψη εχθρών και ασθενειών, είναι μια υπαίθρια καλλιέργεια. Και έτσι, τα πιο πολλά κρούσματα έχουν να κάνουν με υπαίθρια προϊόντα.

Ακόμα και σε βιολογικά προϊόντα ανιχνεύονται κατά διαστήματα υπολειμματικότητες. «Η μόνιμη δικαιολογία των παραγωγών εκείνων είναι ότι τα προϊόντα τους έχουν ψεκαστεί εν αγνοία τους από το περιφερόμενο νέφος γειτονικών καλλιεργειών. Όμως, εδώ θα πρέπει πάλι να σταματήσουν οι καταναλωτές, ακόμα και στα βιολογικά προϊόντα, να προτιμούν εκείνα που έχουν την τέλεια εμφάνιση. Δε γίνεται ένα βιολογικό προϊόν, συνήθως, να έχει και τέλεια εμφάνιση».
Σε ερώτημα της εφημερίδας μας αν έχουν υποπέσει στην αντίληψή του υπολειμματικότητες και στο κρητικό ελαιόλαδο για την εμπορική χρονιά που διανύουμε, ο Νίκος Παπαδαντωνάκης, ευτυχώς, απάντησε αρνητικά.

Ο “χαμός” με τα εισαγόμενα προϊόντα

Όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα, σύμφωνα με τον αρμόδιο γεωπόνο της ΔΑΑ Χανίων, είναι σε προϊόντα τρίτων χωρών που μπαίνουν στο νησί μας, αλλά και σε προϊόντα από άλλες περιοχές της Ελλάδας. «Στο μεταξύ υπάρχει η ιχνηλασιμότητα βάσει των τιμολογίων και μπορούμε να καταλήξουμε στον τελικό παραγωγό που έχει παράξει το προϊόν αυτό και ο οποίος έχει βαριές συνέπειες», λέει σε ό,τι αφορά τα ελληνικά προϊόντα.

Όσο για τα προϊόντα από τρίτες χώρες, είναι κατηγορηματικός: «Εδώ πας να αγοράσεις κρεμμύδια μέσα στα Χανιά και βρίσκεις κρεμμύδια Ινδίας. Οι εισαγωγές είναι αθρόες. Όμως, δυστυχώς, είμαστε αναγκασμένοι να πάρουμε από τρίτες χώρες, διότι δε μας καλύπτει η δική μας παραγωγή. Αλλά αυτό που θα πρέπει να προσέχουν τα καταστήματα και που πολλές φορές το αμελούν είναι να αναφέρουν και την προέλευση του προϊόντος. Δηλαδή, “κρεμμύδια Ινδίας”. Όχι “κρεμμύδια”… Και ο καταναλωτής άμα θέλει παίρνει. Αυτό ισχύει φυσικά και για τις πατάτες Αιγύπτου που πολλές φορές τις “βαφτίζουμε” ότι είναι δικές μας. Δυστυχώς, εντοπίζονται και στην πατάτα. Και δυστυχώς εντοπίζονται πιο πολύ σε ελεύθερους χώρους πώλησης».

Όσο για τα απαγορευμένα φυτοφάρμακα των τρίτων χωρών, ο Νίκος Παπαδαντωνάκης τονίζει: «Είναι ένα μεγάλο θέμα, στο οποίο δεν έχουμε απάντηση. Το θέτουμε στο υπουργείο, αλλά… Δηλαδή, δεν μπορείς να λες ότι το σκεύασμα τάδε δεν επιτρέπεται στην Ελλάδα, ενώ επιτρέπεται στην Αίγυπτο και φέραμε πατάτες Αιγύπτου εδώ. Σου λέει βέβαια το υπουργείο ότι έγιναν έλεγχοι και οι πατάτες αυτές που μπήκαν μέσα είναι καθαρές».

«Οι παραγωγοί μας στην πλειοψηφία τους είναι ευσυνείδητοι»

«Θεωρώ ότι οι παραγωγοί μας στο μεγαλύτερο ποσοστό είναι ευσυνείδητοι. Τηρούν τους κανόνες που πρέπει να τηρούν στη χρήση των σκευασμάτων. Και θεωρώ ότι τα προϊόντα που παράγονται στον τόπο μας είναι αρκετά ποιοτικά». Καταλήγοντας, ο Νίκος Παπαδαντωνάκης τονίζει στην εφημερίδα μας ότι «μιλάμε για την ευσυνειδησία των παραγωγών, γιατί η Πολιτεία δεν μπορεί να αστυνομεύσει όλους τους αγρότες. Υποτίθεται ότι έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια και έχουν δώσει εξετάσεις για να μπορούν να κάνουν σωστά τη χρήση των φυτοφαρμάκων. Αλλά έχουν και οι γεωπόνοι, που τους τα δίνουν, τη δική τους ευθύνη για να τους καθοδηγήσουν σωστά ως προς την ορθολογική χρήση φυτοφαρμάκων».

EFSA – Σε ποιες χώρες και σε ποια τρόφιμα εντοπίστηκαν φυτοφάρμακα

Στο μεταξύ, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων στα τρόφιμα παρέχει μια επισκόπηση των επίσημων ελεγκτικών δραστηριοτήτων, που πραγματοποιήθηκαν στα κράτη-μέλη της Ε.Ε., σε Ισλανδία και Νορβηγία, για τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων για το έτος 2021.

Συνολικά, συλλέχθηκαν 87.863 δείγματα τροφίμων. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδειξε ότι το 96,1% των δειγμάτων εμπίπτει στα νόμιμα επιτρεπόμενα επίπεδα. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε τυχαία δειγματοληψία 13.845 δειγμάτων που αναλύθηκαν στο πλαίσιο του συντονισμένου από την Ε.Ε. προγράμματος ελέγχου (EU MACP).

Από το υποσύνολο των 13.845 δειγμάτων, τα 13.550 δείγματα (97,9%) βρέθηκαν εντός των νόμιμων ορίων. Στο 58,1% (δηλαδή σε 8.043 δείγματα) δεν ανιχνεύτηκαν μετρήσιμα επίπεδα υπολειμμάτων. Το 39,8% (5.507 δείγματα) ανιχνεύτηκε με υπολείμματα τουλάχιστον μίας ουσίας φυτοφαρμάκων, σε επίπεδα χαμηλότερα ή ίσα

με τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια.
Υπέρβαση των υπολειμμάτων (των λεγόμενων MRL) σημειώθηκε σε 295 δείγματα (2,1%). Ωστόσο, από αυτά, τα 184 δείγματα (1,3%) βρέθηκαν εκτός ορίων, αλλά με περιθώριο αβεβαιότητας των μετρήσεων.

Η ίδια επιλογή προϊόντων ελέγχεται κάθε τρία χρόνια, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να εντοπιστούν ανοδικές ή καθοδικές τάσεις. Το συνολικό ποσοστό υπέρβασης του MRL των υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων αυξήθηκε από 1,4% το 2018 σε 2,1% το 2021. Εξαιρουμένων των γκρέιπφρουτ, το μέσο ποσοστό υπέρβασης του MRL ήταν 1,4% το 2021, το ίδιο με το 2018. Το 2021, στα κράτη-μέλη εντοπίστηκε αυξημένη παρουσία υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στα γκρέιπφρουτ, που εισάγονται από χώρες εκτός Ε.Ε., και την ίδια χρονιά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αύξησε τους συνοριακούς ελέγχους.