BOAK: Από τα Χανιά ως τη Σητεία ένας αυτοκινητόδρομος 300 χιλιομέτρων

Ενα από τα σπουδαιότερα έργα υποδομής, με τεράστια σημασία για την οδική ασφάλεια του νησιού καταφέρνει να ωριμάσει στη λήξη  της κυβερνητικής θητείας, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.

Πρόκειται για τον Βόρειο Οδικό Άξονας Κρήτης που θα συνδέσει το νησί από την Κίσσαμο Χανίων ως τη Σητεία, δημιουργώντας ένα ενιαίο αυτοκινητόδρομο συνολικού μήκους περίπου 300 χιλιομέτρων, για τον οποίο αναμένεται να δαπανηθούν ευρωπαϊκοί και ιδιωτικοί πόροι που προβλέπεται να ξεπεράσουν τα 2,5 δισ. ευρώ.

Ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης άλλωστε είναι ένα έργο που αποτελεί προσωπικό στοίχημα του Πρωθυπουργού και μία σύμβαση για την οποία έχει επιδείξει ισχυρό ενδιαφέρον από τους πρώτους μήνες του κυβερνητικού έργου. Ο λόγος είναι ότι με την ολοκλήρωσή του, θα παραδοθεί στο νησί ένας σύγχρονος αυτοκινητόδρομος που θα απαλλάξει την Κρήτη από τα δεκάδες τροχαία ατυχήματα στην άσφαλτο, με θύματα ως επί το πλείστον νέους ανθρώπους.

Το ιστορικό του έργου

Ο ΒΟΑΚ κατασκευάστηκε επί χούντας ως δημόσιο έργο. Τα επόμενα όμως χρόνια, οι σχεδιασμοί της εποχής για την ανάπτυξη του νησιού έπνιξαν τον οδικό άξονα στις τουριστικές ζώνες, με αποτέλεσμα να μη είναι δυνατή η κατασκευή αυτοκινητόδρομου για περιβαλλοντικούς λόγους κυρίως στο πεδινό κομμάτι του Ρεθύμνου (χτίστηκαν ξενοδοχεία και χαρακτήρισαν τουριστική την ζώνη του δρόμου). Αυτό δημιούργησε την ανάγκη για νοτιότερη χάραξη με σήραγγες που έχουν τεράστιο κόστος.

Συνολικά για όλο το μήκος της παραχώρησης έχουν προβλεφθεί 34 χιλιόμετρα σηράγγων όταν στο Κόρινθος –Πάτρα που θεωρείται άλλη μια «συγγενής από πλευράς αναγλύφου και δυσκολίας παραχώρηση, υπάρχουν 16 χιλιόμετρα.

Ο νέος ΒΟΑΚ, ξεκίνησε να σχεδιάζεται από την προηγούμενη κυβέρνηση ωστόσο ο κ. Μητσοτάκης σε πρόσφατες δηλώσεις του στην Κρήτη επανέλαβε ότι το 2019 «δεν υπήρχε ούτε μελετητική ωριμότητα, ούτε χρηματοδότηση, ούτε καν ενιαία χάραξη για να μπορούμε να μιλάμε για έναν ενιαίο αυτοκινητόδρομο, ο οποίος θα εκτείνεται από τη μία άκρη της Κρήτης στην άλλη».

Ο κυριότερος λόγος για τον οποίο δεν είχε προχωρήσει ο ΒΟΑΚ, ήταν ότι η έλλειψη χρηματοδότησης. Το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών αφού εξέτασε όλα τα εναλλακτικά σενάρια (σ.σ υπήρξε σκέψη ακόμη και για χρηματοδότηση από τα έργα της Αττικής Οδού που απορρίφθηκε από τους δανειστές), κατέληξε σε ένα συνδυαστικό χρηματοδοτικό μοντέλο, που αξιοποιεί την ευκαιρία που προσφέρει το Ταμείο Ανάκαμψης, οι πόροι του ΕΣΠΑ αλλά και τα σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία των συμβάσεων παραχώρησης.

Ο απερχόμενος υπουργός Υποδομών κ. Κώστας Καραμανλής έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ότι η παρούσα κυβέρνηση έκανε «άλματα στη μελετητική ωριμότητά του, εξασφαλίζοντάς του τα τρία Χ: χρηματοδότηση, χάραξη, χρονοδιάγραμμα», με αποτέλεσμα σήμερα Δευτέρα 8 Μαίου, ο μαμούθ διαγωνισμός για τον κύριο οδικό άξονα από Χανιά ως Ηράκλειο μήκους 157 χιλιομέτρων που θα κατασκευαστεί με σύμβαση παραχώρησης (με χρηματοδότηση δηλαδή ευρωπαϊκών και ιδιωτικών κεφαλαίων), και με προϋπολογιζόμενη δαπάνη 1,75 δις. να περνά στο επόμενο και τελευταίο στάδιο της αξιολόγησης των τεχνικών και οικονομικών προσφορών.

Τρεις προσφορές

Πρόκειται για ένα μεγάλο βήμα που απαιτεί όμως αρκετά σκαλοπάτια ακόμη για την ανάδειξη του προτιμητέου επενδυτή που με μετριοπαθείς εκτιμήσεις θα χρειαστεί περίπου ένα χρόνο αλλά και με ασφυκτικές προθεσμίες στην κατασκευή που δημόσιο και εργολήπτες, θα χρειαστεί να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους για να μην χαθούν πόροι.
Για το έργο της παραχώρησης υποβλήθηκαν σήμερα τρεις δεσμευτικές προσφορές από την ελίτ του κατασκευαστικού κλάδου αλλά και με την συμμετοχή δύο ισχυρών γαλλικών εταιρειών. Στις τρεις προσφορές που κατατέθηκαν ήταν της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, της Άκτωρ Παραχωρήσεις σε κοινό σχήμα με την Μυτιληναίος αλλά και της ΑVAX με τον γαλλικό επενδυτικό όμιλο της Meridiam και την Egis Project.

«Σήμερα είναι μια μεγάλη ημέρα για το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Μία ημέρα δικαίωσης και ικανοποίησης για την Κρήτη. Οι δεσμευτικές προσφορές για τη Σύμβαση Παραχώρησης του ΒΟΑΚ, τη μεγαλύτερη παραχώρηση της τελευταίας 15ετίας, αποδεικνύουν ότι η δουλειά και ο σχεδιασμός μας αποδίδουν καρπούς» δήλωσε ο υφυπουργός Υποδομών κ. Γιώργος Καραγιάννης.

Συμβασιοποιήθηκαν τα άλλα δύο έργα

Το υπουργείο έχει ήδη ωριμάσει τα άλλα δύο τμήματα του ΒΟΑΚ καθώς το έργο λόγω του μεγέθους του και της τεχνικής δυσκολίας του, έχει δημοπρατηθεί με τρία διαφορετικά μοντέλα. Από τον κόμβο Χερσονήσου στο Ηράκλειο έως τη Νεάπολη στο Λασίθι, με σύμπραξη μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) που υπογράφτηκε πρόσφατα και αφορά έργο μήκους 22,5 χλμ. και προϋπολογισμού 290 εκατ.. Το έργο έχει αναλάβει η κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ, Άκτωρ Παραχωρήσεις, Intrakat. Από την Νεάπολη έως τον Άγιο Νικόλαο μήκους 14,5 χιλιομέτρων, το έργο κατασκευάζεται ως δημόσιο από την Άκτωρ με προϋπολογισμό 169 εκ. ευρώ, από το οποίο θα ξεκινήσουν και τα πρώτα εργοτάξια. Έχουν ανατεθεί οι μελέτες και για το τμήμα Κίσσαμος – Χανιά, που θα αποτελέσει προαίρεση στη σύμβαση παραχώρησης.

Το υπουργείο Υποδομών κάνει λόγω για το μεγαλύτερο οδικό έργο που θα χρηματοδοτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τα επόμενα χρόνια και το πλέον δύσκολο τόσο από πλευράς τεχνικών όσο και από πλευράς χρηματοοικονομικών θεμάτων.

Η χρηματοδότηση και τα διόδια

Για την χρηματοδότηση της σύμβασης παραχώρησης, το Δημόσιο θα καλύψει κατά 800 εκατ. ευρώ την δαπάνη, με 600 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-2027 και 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τα υπόλοιπα κεφάλαια θα καλύψει ο παραχωρησιούχος.

Η Κρήτη θα είναι και το πρώτο νησί της χώρας που όταν ολοκληρωθεί η παραχώρηση του ΒΟΑΚ, θα λειτουργήσουν ηλεκτρονικά και σκιώδη διόδια, με σκοπό ο μελλοντικός παραχωρησιούχος να αντιμετωπίσει τα περιορισμένα έσοδα από διελεύσεις που καθιστούν ελλιποβαρές το χρηματοοικονομικό μοντέλο.

Ο νέος αυτοκινητόδρομος θα εφαρμόσει για πρώτη φορά στην χώρα μας τα σκιώδη διόδια, μία μορφή επιδότησης από το κράτος που θα καλύπτει μόνο τους χρήστες που περνούν από το δρόμο και πληρώνουν διόδια.

Τα διόδια στον ΒΟΑΚ θα είναι ηλεκτρονικά, κάτι που σημαίνει ότι ο οδηγός δεν θα σταματά σε μετωπικούς σταθμούς διοδίων που δεν θα υπάρχουν αλλά θα καταγράφεται στην είσοδο και την έξοδο από τον αυτοκινητόδρομο, προκειμένου να χρεώνεται ηλεκτρονικά και να πληρώσει το ανάλογο αντίτιμο που θα είναι 0,063 ευρώ ανά χιλιόμετρο.